مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: کودکان با اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی مشکلات همراه دیگری نیز دارند که نقص در تنظیم هیجان یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. هدف از این پژوهش تدوین برنامه تنظیم هیجان مبتنی بر مدل گراس با سینی شن درمانی و تعیین اثربخشی آن بر خودتنظیمی هیجانی و تعامل با همسالان و والدین در کودکان ابتدایی با اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی بود.

روش بررسی: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری بود. جامعه آماری شامل همه کودکان دوره اول تا ششم دبستان با تشخیص اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی در سال تحصیلی 1403-1402 در مدارس استان گیلان بود. نمونه‌گیری با همکاری پرسنل مدارس و روانپزشکان از مدارس و کلینیک‌های روانپزشکی انجام شد و 27 نفر داوطلب واجد شرایط با توجه به نتایج مقیاس درجه‌بندی کانرز (فرم تجدید نظر شده) (کانرز و همکاران، 1998) و رضایت خانواده‌ها در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس درجه‌بندی کانرز والدین (فرم تجدید نظر شده)( کانرز و همکاران، 1998)، مقیاس تنظیم هیجان( شیلدز و سیتچی، 1997)، پرسشنامه مهارت‌های اجتماعی(ماتسون و همکاران، 1983) و مقیاس رابطه والد- کودک (دریسکول و پیانتا، 2011) بود. پس از انجام پیش‌آزمون، مداخله طراحی شده در ده جلسه 45 دقیقه‌ای بر گروه آزمایش اجرا و سپس پس‌آزمون و بعد از گذشت دو ماه پیگیری انجام شد. تحلیل داده‌ها با روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر در نرم‌افزار SPSS نسخه 26 و با سطح معناداری 05/0 انجام شد.

یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد اثر متقابل گروه*زمان (تفاوت بین گروه آزمایش و گواه از پیش‌آزمون تا پس‌آزمون) معنادار بود. نتایج نشان داد که در مولفه های تنظیم هیجان (تنظیم هیجان (010/0=p) بی‌ثباتی/ منفی‌گرایی(001/0=p))، مولفه های  مهارت اجتماعی (رفتار اجتماعی مناسب (001/0=p) ، رابطه با همسالان (034/0=p) ، رفتار غیراجتماعی (019/0=p) ، پرخاشگری و تکانشگری (021/0=p) و برتری طلبی(020/0=p)) و مولفه های رابطه والد کودک (صمیمیت (010/0=p)  و کشمکش(001/0=p)) بین دو گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری وجود داشت. نتایج نشان داد که مداخله صورت گرفته روی گروه آزمایش تاثیرگذار بوده و گروه گواه تغییر معناداری نداشت. بعلاوه اثر متقابل از پس آزمون تا پیگیری معنادار نبود که نشان می دهد مداخله ثبات داشت.