مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: به‌دلیل تنوع مشکلاتی که کودکان با اختلال نارسایی توجه/فزون‌کنشی دارند، شیوه‏‏‌های درمانی متفاوتی نظیر دارودرمانی و رفتاردرمانی برای این کودکان استفاده شده ‌است. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی مداخلهٔ آموزش مدیریت رفتاری والدین بر پایهٔ رویکرد ارزیابی رفتار کارکردی، بر میزان توجه و تمرکز، مشکلات رفتاری و سازگاری هیجانی‌اجتماعی کودکان دارای نارسایی توجه/فزون‌کنشی انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش، شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی کودکان ۶تا۱۲سالهٔ مبتلا به اختلال ADHD و والدین (مادران) آن‌ها تشکیل دادند که در شهر تهران در سال ۱۳۹۶ برای دریافت درمان پزشکی یا بالینی به مراکز مشاوره و خدمات روان‌شناختی مراجعه کردند. نمونه‌ای چهل‌نفری به‌روش دردسترس انتخاب شدند و به‌صورت گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها، مقیاس درجه‌بندی کانرز (فرم والدین) (کانرز، ۱۹۷۳)، نسخۀ رایانه‌ای آزمون عملکرد پیوسته، پرسشنامهٔ سازگاری دانش‌آموزان (سینها و سینگ، ۱۹۹۳) و چک‌لیست رفتاری کودک (آخنباخ و رسکورلا، ۲۰۰۱) به‌کار رفت. در گروه آزمایش، تعداد بیست نفر از والدین این کودکان، آموزش مدیریت رفتاری والدین را به‌مدت ده جلسهٔ آموزشی دریافت کردند؛ اما گروه گواه هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. برای تحلیل داده‌ها روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره در سطح معناداری ۰٫۰۵=α در نرم‌افزار آماری SPSS نسخهٔ ۲۲ به‌کار رفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، پس از تعدیل اثر نمرات پیش‌آزمون، تفاوت معناداری بین گروه آزمایش و گروه گواه در سه متغیر توجه و تمرکز، مشکلات رفتاری و سازگاری هیجانی‌اجتماعی وجود داشت (۰٫۰۰۱>p).

نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود، آموزش مدیریت رفتاری والدین بر پایهٔ رویکرد ارزیابی رفتار کارکردی بر افزایش توجه و تمرکز، کاهش مشکلات رفتاری و بهبود سازگاری هیجانی‌اجتماعی کودکان با اختلال نارسایی توجه/فزون‌کنشی اثربخشی دارد.