مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: کودکان ناشنوای کاشت حلزون‌شده به ترانه‌های مادرشان علاقه‌مند هستند و ترجیح می‌دهند صدای ترانه‌خواندن مادر خود را بشنوند؛ ازاین‌رو، پژوهش حاضر با هدف تدوین برنامهٔ آموزشی لالایی و ترانهٔ کودکانه به‌همراه حرکت و بازی و اثربخشی آن بر مهارت‌های ارتباطی و تعامل والد-کودک ناشنوای کاشت حلزون‌شده انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش، شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ پژوهش را تمامی جفت مادران شنوا و کودکان ناشنوای کاشت حلزون شنوایی کمتر از سه سال (پیش‌زبانی) ایرانی تشکیل دادند. تعداد ۲۲ جفت با روش نمونه‌گیری غیرتصادفی هدف‌مند و دردسترس از مرکز کاشت رسول‌اکرم‌(ص) انتخاب شدند (ده جفت در گروه آزمایش و دوازده جفت در گروه گواه). داده‌ها با ویراست دوم مقیاس طبقه‌بندی عملکرد ادراک شنیداری (آرچبولد و همکاران، ۱۹۹۵)، مقیاس درجه‌بندی وضوح کلامی (آلن و همکاران، ۱۹۹۸) و مقیاس تعامل والد-کودک (پیانتا، ۱۹۹۴) جمع‌آوری شد. صرفاً گروه آزمایش در طی چهار ماه در جلسات گروهی والد-کودک‌محور به‌مدت شانزده ساعت با برنامهٔ آموزشی تدوین‌شده شرکت کرد؛ اما گروه گواه فقط از کلاس‌های توان‌بخشی مرکز کاشت یا مراکز محل سکونت خویش بهره برد. تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس تک‌متغیری در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۳ در سطح معناداری ۰٫۰۵ صورت گرفت.
یافته‌ها: با حذف اثر پیش‌آزمون، مهارت‌های ارتباطی گروه آزمایش تفاوت معناداری در متغیرهای درک شنیداری و وضوح تولید گفتار با گروه گواه داشت (۰٫۰۰۱>p). تعامل والد-کودک در حوزه‌های نزدیکی، وابستگی و کاهش تعارض معنادار نبود؛ تنها در خرده‌مقیاس نزدیکی اندازهٔ اثر با مقدار ۰٫۱۱ بین کم و متوسط بود و در ارزیابی کیفی والدین نیز ارتقا یافت.
نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش اثربخشی برنامهٔ آموزشی لالایی و ترانه‌های حرکتی و ریتمیک را بر افزایش درک شنیداری و وضوح کلامی و حداقل بر یکی از مؤلفه‌های مقیاس تعامل والد-کودک یعنی نزدیکی نشان داد؛ ازاین‌رو می‌تواند برنامه‌ای مفید آموزشی درجهت افزایش یادگیری دیگر اختلالات گروه استثنایی نیز باشد.