چکیده
زمینه و هدف: نقص توجه-بیش‌فعالی (ADHD)، اختلالی عصبی-‌رشدی است و با سه ویژگی اصلی یعنی نقص توجه، بیش‌فعالی و تکانشگری توصیف می‌شود. هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی آموزش پیش‌روندۀ شناختی رایانه‌محور بر عملکرد حافظهٔ فعال دیداری/شنیداری کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه-بیش‌فعالی ۸تا۱۲ساله بود.
روش‌بررسی: روش مطالعه نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری تمامی دانش‌آموزان دختر و پسر دارای اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی ۸تا۱۲سالهٔ شهر تبریز در سه‌ماههٔ آخر سال ۱۳۹۷ بودند. برای انتخاب نمونه، ابتدا از نواحی آموزش‌وپرورش شهر تبریز، به‌صورت تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای یک ‌ناحیه در نظر گرفته شد. سپس از بین مدارس ابتدایی این ناحیه سه مدرسه به‌صورت تصادفی انتخاب شده و با استفاده از پرسشنامۀ علائم مرضی کودک-ویرایش چهارم (گادو و اسپرافکین، ۱۹۹۴) کودکان از نظر علائم ADHD غربال شدند. در ادامه دانش‌آموزان مذکور طبق تشخیص پزشک فوق‌تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان تشخیص قطعی یافتند. برای آموزش به گروه آزمایش، از نگاشت رایانه‌ای آزمون سنجش حافظهٔ فعال وکسلر-ویرایش سوم (۱۹۹۷) استفاده شد. پس از اجرای پیش‌آزمون، آموزش حافظهٔ فعال به‌مدت ده جلسهٔ ۴۵دقیقه‌ای، هفته‌ای دو جلسه به‌صورت انفرادی بر گروه آزمایش اعمال شد. بعد از پایان مداخله، به‌منظور رعایت اخلاق برای گروه گواه دو جلسه آموزش برگزار شد. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره با نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ در سطح معنا‌داری ۰٫۰۵ تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که مداخلهٔ پیش‌روندۀ شناختی رایانه‌محور بر حافظهٔ فعال دیداری (۰٫۰۰۱>p) و حافظۀ فعال شنیداری (۰٫۰۰۱>p) دانش‌آموزان با اختلال نقص توجه-بیش‌فعالی در گروه آزمایش، اثر مثبت و معناداری داشت.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، آموزش پیش‌روندۀ شناختی رایانه‌محور سبب بهبود حافظۀ فعال دیداری و حافظۀ فعال شنیداری کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه-بیش‌فعالی ۸تا۱۲ساله می‌شود.