مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: سوء‌مصرف مواد مخدر، مشکل متداولی است که نیاز به توجه فزاینده‌ای دارد و پژوهش دربارهٔ درمان‌های مؤثر، ضرورتی انکارناپذیر است. هدف از پژوهش حاضر تعیین تأثیر طرحواره‌درمانی گروهی بر تعدیل طرحواره‌های ناسازگار اولیه و سازگاری روان‌شناختی زنان وابسته به سوء‌مصرف مواد بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر از نوع نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی زنان وابسته به سوء‌مصرف مواد مراجعه‌کننده به مراکز ترک اعتیاد شهر رشت در ماه‌های آبان و آذر سال ۱۳۹۷ تشکیل دادند. از بین افراد واجد شرایط داوطلب پژوهش، تعداد سی نفر (پانزده نفر گروه آزمایش و پانزده نفر گروه گواه) انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها در پیش‌آزمون و پس‌آزمون، فرم کوتاه پرسشنامۀ طرحوارهٔ یانگ (یانگ و همکاران، ۲۰۰۳) و پرسشنامۀ سازگاری بل (بل، ۱۹۶۱) را تکمیل کردند. سپس برای گروه آزمایش طی هشت جلسهٔ نوددقیقه‌ای، مداخلهٔ طرحواره‌درمانی براساس بستۀ آموزشی دری (۱۹۹۶) ارائه شد؛ درحالی‌که گروه گواه مداخله‌ای دریافت نکرد. برای تحلیل داده‌ها روش تحلیل کوواریانس تک‌متغیره در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ به‌کار رفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، میانگین نمرات طرحواره‌های ناسازگار اولیه و سازگاری روان‌شناختی در مرحلهٔ پس‌آزمون بعد از کنترل نمرات پیش‌آزمون در گروه آزمایش و گروه گواه معنادار بود؛ یعنی شناخت‌درمانی مبتنی‌بر طرحواره در کاهش طرحواره‌های ناسازگار اولیه (۰٫۰۰۱>p) و کاهش ناسازگاری روان‌شناختی (۰٫۰۰۱>p) مؤثر بود.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این مطالعه، طرحواره‌درمانی گروهی موجب کاهش طرحواره‌های ناسازگار اولیه و کاهش ناسازگاری روان‌شناختی در زنان وابسته به مواد می‌شود و می‌توان از این نوع درمان برای کاهش مشکلات زنان وابسته به مواد استفاده کرد.