چکیده
زمینه و هدف: روان‌شناسان مختلف نوجوانی را دوران احساس‌گرایی، عاطفه‌پرستی، بحران‌های سازنده و فشار و طوفان نامیده‌اند. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش برنامهٔ ایمن‌سازی روانی بر تنظیم هیجان میان‌فردی و خطرپذیری دختران مقطع (دوره) متوسطهٔ اول بود.
روش‌بررسی: این پژوهش به‌شیوهٔ نیمه‌آزمایشی با استفاده از طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری سه‌ماهه همراه با گروه گواه انجام شد. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان دختر دورۀ متوسطهٔ اول به تعداد ۹۷۸۰ نفر تشکیل دادند که در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ در ۳۸ دبیرستان منطقهٔ شانزده تهران مشغول به تحصیل بودند. در پژوهش حاضر برای انتخاب جمعیت نمونه، روش نمونه‌گیری خوشه‌ای به‌کار رفت. سی نفر از دانش‌آموزان داوطلب واجد شرایط دارای نمرهٔ کمتر در پرسش‌نامهٔ تنظیم هیجان شناختی (گارنفسکی و همکاران، ۲۰۰۱) و نمرهٔ بیشتر در مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی (زاده‌محمدی و همکاران، ۱۳۹۰)، وارد مطالعه شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. فقط برای گروه آزمایش آموزش برنامهٔ ایمن‌سازی روانی ارائه شد. مدت‌زمان این برنامهٔ آموزشی دوازده جلسهٔ ۷۵دقیقه‌ای بود. داده‌ها با استفاده از روش آماری تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری ۰٫۰۵ ازطریق نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۴ تحلیل شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، برای متغیرهای تنظیم هیجان میان‌فردی و خطرپذیری، اثر گروه، اثر زمان و اثر متقابل گروه×زمان معنادار بود (۰٫۰۰۱>p). همچنین نتایج حاکی از تفاوت معنادار میانگین‌های گروه آزمایش در مراحل پیش‌آزمون با پس‌آزمون (۰٫۰۰۱>p) و پیش‌آزمون با پیگیری (۰٫۰۰۱>p) برای متغیرهای تنظیم هیجان میان‌فردی و خطرپذیری بود. ازآنجاکه بین میانگین‌های متغیرهای مذکور در مراحل پس‌‌آزمون با پیگیری تفاوت معنادار وجود داشت، تأثیر آموزش برنامهٔ ایمن‌سازی روانی در مرحلۀ پیگیری ماندگار نبود (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: باتوجه به یافته‌های پژوهش، آموزش ایمن‌سازی روانی به نوجوانان کمک می‌کند تا خود را دربرابر موقعیت‌های مختلف پرخطر حفظ کنند و تنظیم هیجانات خود را بهبود بخشند.