مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: هنگامی که ارتباطات جدید ازطریق شبکه‌های اجتماعی مجازی با سیستم کنترل مهاری نابالغ در نوجوانان همراه می‌شود، تلفن‌های هوشمند می‌توانند به‌طور بالقوه برای نوجوانان اعتیادآور باشند. این پژوهش با هدف بررسی نقش میانجی‌گر اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی در بستر موبایل در رابطهٔ بین خودپنداره و رفتارهای پرخطر در نوجوانان مبتلا به اضطراب اجتماعی انجام ‌شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر، توصیفی و طرح پژوهش همبستگی از نوع مدل معادلات ساختاری بود. جامعهٔ آماری را تمامی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطهٔ شهر تهران تشکیل دادند که در سال تحصیلی ۹۹-۱۳۹۸ مشغول به تحصیل بودند. از بین آن‌ها ۲۵۴ نفر مبتلا به اضطراب اجتماعی به‌روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. این افراد به پرسشنامهٔ اضطراب‌ اجتماعی (کانور و همکاران، ۲۰۰۰)، مقیاس خودپندارهٔ کودکان و نوجوانان پیرز-هریس (پیرز و هریس، ۱۹۶۳)، مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی (زاده‌محمدی و همکاران، ۱۳۹۰) و پرسشنامهٔ اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی مبتنی‌بر موبایل (خواجه‌احمدی و همکاران، ۱۳۹۵) پاسخ دادند. برای تحلیل داده‌ها ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری در نرم‌افزارهای SPSS نسخهٔ ۲۲ و AMOS نسخهٔ ۲۲ به‌کار رفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، رابطهٔ مستقیم خودپنداره با اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی در بستر موبایل (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۴۷-=β) و رابطهٔ مستقیم اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی در بستر موبایل با رفتارهای پرخطر (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۴۱=β) معنا‌دار بود؛ همچنین مسیر غیرمستقیم خودپنداره به رفتارهای پرخطر ازطریق متغیر میانجی اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی معنادار بود (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۱۹۶-=β). شاخص‌های نکویی برازش از برازش مطلوب الگوی پژوهش با داده‌های گردآوری‌شده حمایت کردند (۳٫۱۷=X²/df، ۰٫۹۸=CFI، ۰٫۹۸=GFI، ، ۰٫۹۵=AGFI، ۰٫۰۶۶=RMSEA).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی در بستر موبایل تأثیر خودپنداره را بر رفتارهای پرخطر میانجی‌گری می‌کند. تقویت خودپندارهٔ مثبت، احتمال اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی در بستر موبایل را کاهش می‌دهد و درنتیجه گرایش ‌به رفتارهای پرخطر را در نوجوانان کم می‌کند.