مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: حافظهٔ کاری از توان‌مندی‌های شناختی بسیار اساسی‌ برای پشتیبانی از تفکر پیچیده است که در افراد با کم‌توانی ذهنی آسیب‌دیده است؛ ازاین‌رو این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی تحریک مغز از روی جمجمه با استفاده از جریان مستقیم الکتریکی (tDCS) بر حافظۀ کار کودکان ۷تا۱۴ساله با کم‌توانی ذهنی خفیف (مرزی) انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر شبه‌‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را تمامی کودکان ۷تا۱۴ساله‌ای تشکیل دادند که در سال ۱۳۹۷ به کلینیک آتیهٔ درخشان ذهن در شهر تهران مراجعه کردند. از بین افراد مراجعه‌کننده، کودکانی که نمرۀ آزمون هوش آن‌ها براساس نسخه‌ٔ نوین هوش‌آزمای تهران-استنفورد-بینه (افروز و کامکاری، ۱۳۸۵) بین ۷۰تا۸۵ بود، براساس نتایج این آزمون و طبق مصاحبهٔ بالینی، کم‌توانی ذهنی خفیف (مرزی) در آن‌ها تشخیص داده شد. با روش نمونه‌گیری دردسترس، از جامعهٔ مذکور بیست کودک واجد شرایط و داوطلب وارد مطالعه شدند و به‌صورت تصادفی در گروه آزمایش و گروه گواه قرار گرفتند. صرفاً گروه آزمایش پنج جلسهٔ پیاپی tDCS در مدت زمان سی دقیقه و با شدت جریان یک میلی‌آمپر دریافت کرد. پس از اتمام جلسات، برای هر دو گروه، مجدداً خرده‌آزمون حافظۀ کاری براساس آزمون هوش نسخه‌ٔ نوین هوش‌آزمای تهران-استنفورد-بینه (۱۳۸۵) اجرا شد. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۲ و به‌وسیلهٔ روش تحلیل کوواریانس تک‌متغیری در سطح معناداری ۰٫۰۱ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بعد از حذف اثر پیش‌آزمون، تفاوت دو گروه در پس‌آزمون معنادار بود و tDCS باعث افزایش عملکرد حافظهٔ کاری در گروه مداخله درمقایسه با گروه گواه شد (۰٫۰۰۱>p). همچنین مقدار ضریب اتای به‌دست‌آمده (۰٫۵۶)، میزان تأثیر مداخلهٔ انجام‌شده را نشان داد.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که تحریک مغز از روی جمجمه با استفاده از جریان مستقیم الکتریکی (tDCS) بر حافظهٔ کاری کودکان با کم‌توانی ذهنی خفیف (مرزی) اثربخشی دارد.