چکیده
زمینه و هدف: در افراد دارای فشارخون بالا ویژگی‌های روان‌شناختی متعددی قابل‌بحث است. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی فراشناخت‌درمانی بر نشخوار ذهنی و تنظیم هیجان و علائم روان‌تنی بیماران زن با تشخیص فشارخون بالا در بهداشت و درمان صنعت نفت شمال غرب انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری سه‌ماهه همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را تمامی زنان مبتلا به فشارخون بالا، مراجعه‌کننده به درمانگاه بهداشت و درمان صنعت نفت شمال غرب کشور در سال ۱۳۹۹ تشکیل دادند. از بین جامعهٔ آماری، سی نفر داوطلب براساس ملاک‌های ورود وارد مطالعه شدند و به‌روش تصادفی در گروه آزمایش (پانزده نفر) و گروه گواه (پانزده نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش به‌مدت ده جلسه مداخلهٔ فراشناخت‌درمانی را به‌صورت گروهی دریافت کرد؛ اما برای گروه گواه مداخله‌ای ارائه نشد. ابزارهای اندازه‌گیری متغیرها، مقیاس پاسخ‌های نشخواری (نولن-هوکسما و مارو، ۱۹۹۱) و مقیاس شکایات روان‌تنی (تاکاتا و ساکاتا، ۲۰۰۴) و مقیاس دشواری‌های تنظیم هیجانی (گراتز و روئمر، ۲۰۰۴) بود. داده‌ها با آزمون‌های مجذورخی، تی مستقل، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری ۰٫۰۵ با نرم‌افزار ‌SPSS نسخهٔ ۲۲ تحلیل شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، در گروه آزمایش درمقایسه با گروه گواه، میانگین نمرات متغیرهای عدم پذیرش هیجان‌ها، فقدان آگاهی هیجانی، دسترسی محدود به راهبردهای هیجانی، علائم روان‌تنی و نشخوار ذهنی در مراحل پس‌آزمون و پیگیری به‌طور معناداری کمتر از پیش‌آزمون بود (۰٫۰۵>p)؛ اما بین میانگین نمرات مراحل پیگیری و پس‌آزمون تفاوت معناداری در متغیرهای مذکور مشاهده نشد که حاکی‌از تداوم اثربخشی مداخله در مرحلۀ پیگیری بود (۰٫۰۵<p).
نتیجه‌گیری: درمان فراشناختی ازطریق راهبردهایی چون تمرین ذهن‌آگاهی انفصالی، تمرین به‌تعویق انداختن نشخوار ذهنی، بررسی عقاید مثبت، ادامه‌دادن به چالش با عقاید مثبت و شناسایی عقاید منفی موجب کاهش دشواری در تنظیم هیجان و نشخوار فکری و علائم روان‌تنی می‌شود.