، مریم مشایخ* 2، محمد حاتمی3 ، فاطمه زم2 ، سمیه شعبانی4
2- استادیار، گروه روانشناسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
3- دانشیار گروه روانشناسی بالینی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
4- استادیار، گروه روانشناسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
زمینه و هدف: براساس پژوهش‌های قبلی، مداخلات روان‌شناختی متعددی بر بهبود احساس تنهایی و تصویر بدنی منفی و حساسیت به طرد در زنان متقاضی جراحی زیبایی مؤثر است؛ ازاین‌رو، هدف پژوهش حاضر، مقایسهٔ اثربخشی طرح‌واره‌درمانی و درمان مبتنی‌بر شفقت خود بر احساس تنهایی و تصویر بدنی منفی و حساسیت به طرد در زنان متقاضی جراحی زیبایی بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون و پس‌آزمون با دو گروه آزمایش و یک گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را تمامی زنان مراجعهکننده به کلینیک‌های زیبایی برای عمل جراحی زیبایی در شهر تهران در سال ۱۳۹۹ تشکیل دادند. از بین آن‌ها، ۴۵ نفر از زنان واجد شرایط داوطلب مراجعهکننده، به‌شیوهٔ نمونه‌گیری در‌دسترس وارد مطالعه شدند و به‌روش تصادفی ساده در دو گروه مداخله‌ای طرح‌واره‌درمانی و درمان مبتنی‌بر شفقت خود و یک گروه گواه (سه گروه پانزده‌نفره) قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامهٔ روابط چندبُعدی بدن-خود (کش، ۱۹۹۰) و مقیاس احساس تنهایی دانشگاه کالیفرنیا (UCLA) (راسل و همکاران، ۱۹۷۸) و پرسش‌نامهٔ حساسیت به طرد (داونی و فلدمن، ۱۹۹۶) استفاده شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون‌های تحلیل واریانس، خی‌دو، تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری ۰٫۰۵ توسط نرم‌افزار آماری SPSS نسخهٔ ۲۲ صورت گرفت.
یافته‌ها: پس از حذف اثر پیش‌آزمون، اختلاف معناداری بین میانگین نمرات گروه‌های آزمایش و گروه گواه، در پس‌آزمون در متغیرهای احساس تنهایی (۰٫۰۰۲=p) و تصویر بدنی منفی (۰٫۰۰۵=p) و حساسیت به طرد (۰٫۰۰۵=p) وجود داشت. درمان مبتنی‌بر شفقت خود درمقایسه با طرح‌واره‌درمانی بر کاهش حساسیت به طرد روش مؤثرتری بود (۰٫۰۱۷=p)؛ اما در متغیرهای احساس تنهایی (۰٫۶۳۵=p) و تصویر بدنی منفی (۰٫۴۰۴=p) بین دو روش درمانی تفاوت معنادار مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، در بهبود احساس تنهایی و تصویر بدنی منفی بین دو مداخلهٔ طرح‌واره‌درمانی و درمان مبتنی‌بر شفقت خود تفاوت معناداری وجود ندارد؛ اما در متغیر حساسیت به طرد، اثربخشی درمان مبتنی‌بر شفقت خود بیشتر از طرح‌واره‌درمانی است.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |