مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

چکیده
زمینه و هدف: اختلال اضطراب فراگیر در نوجوانان با تجربهٔ مشکلاتی همچون نبود سازگاری اجتماعی همراه است که پیامدهای زیان‌باری برای آنان به‌دنبال دارد. پژوهش حاضر با هدف مقایسهٔ اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و درمان فراتشخیصی یکپارچه بر سازگاری اجتماعی نوجوانان دارای اختلال اضطراب فراگیر انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری دوماهه همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را تمامی نوجوانان با اختلال اضطراب فراگیر مراجعه‌کننده به مراکز مشاورهٔ شهر خرم‌آباد تشکیل دادند. از میان آن‌ها ۴۵ نفر از نوجوانان واجد شرایط داوطلب به‌شیوهٔ دردسترس وارد مطالعه شدند و به‌‌طور تصادفی در دو گروه مداخله و یک گروه گواه (هرگروه پانزده نفر) قرار گرفتند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، خرده‌مقیاس سازگاری اجتماعی در پرسش‌نامه‌ٔ سازگاری دانش‌آموزان (سینها و سینگ، ۱۹۹۳) بود. گروه‌های مداخله، درمان شناختی-رفتاری و درمان فراتشخیصی یکپارچه را هرکدام به‌مدت دوازده جلسه دریافت کردند؛ اما برای گروه گواه هیچ مداخلهٔ درمانی ارائه نشد. تحلیل داده‌ها با روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۵ در سطح معناداری ۰٫۰۵ صورت گرفت.
یافته‌ها: اثر زمان، اثر گروه و اثر متقابل زمان و گروه بر متغیر سازگاری اجتماعی معنادار بود (۰٫۰۰۱>p). میانگین نمرات متغیر سازگاری اجتماعی در گروه درمان شناختی-رفتاری (۰٫۰۱۰=p) و گروه درمان فراتشخیصی یکپارچه (۰٫۰۴۰=p) به‌طور معناداری بیشتر از گروه گواه بود؛ اما بین گروه‌های آزمایش تفاوت معناداری مشاهده نشد (۱٫۰۰۰=p). در دو گروه آزمایش تفاوت معناداری در میانگین نمرات سازگاری اجتماعی در مراحل پیش‌آزمون-پس‌آزمون (۰٫۰۰۱>p) و پیش‌‌آزمون-پیگیری (۰٫۰۰۱>p) وجود داشت؛ اما تفاوت معناداری در میانگین نمرات متغیر سازگاری اجتماعی در مراحل پس‌آزمون-پیگیری مشاهده نشد (۰٫۶۶۷=p).
نتیجه‌گیری: باتوجه به یافته‌های پژوهش، بین میزان اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و درمان فراتشخیصی یکپارچه تفاوت معناداری وجود ندارد؛ ازاین‌رو می‌توان از این دو رویکرد درمانی به‌عنوان مداخلات مؤثر بر سازگاری نوجوانان دارای اختلال اضطراب فراگیر بهره‌مند شد.