چکیده
زمینه و هدف: اختلال زبان نوشتاری یکی از اختلال‌های شایع دانش‌آموزان است. تشخیص درست و به‌موقع این اختلال گام اولیه و مهم در درمان، آموزش و پژوهش محسوب می‌شود. در این پژوهش به نقد و بررسی ابزار‌ها و روش‌های تشخیص این اختلال توسط پژوهشگران پرداخته شد.
روش‌بررسی: روش این پژوهش توصیفی-علی مقایسه‌ای بود که از روش کتابخانه‌ای برای جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات استفاده شد. جامعهٔ آماری این پژوهش شامل تمامی پژوهش‌های صورت‌گرفته در زمینهٔ اختلال زبان نوشتاری بود که تعداد ۳۶ پژوهش معتبر از سایت‌های معتبر داخلیِ نمایه‌کنندهٔ دستاورد‌های علمی و پژوهشی به‌عنوان نمونهٔ پژوهش به روش هدفمند انتخاب شد. روش‌های تشخیصی و ابزارهای مرتبط با اختلال زبان نوشتاری در این پژوهش‌ها استخراج شد و با استفاده از نرم‌افزار SPSS به تحلیل نتایج به‌دست‌آمده پرداخته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد پژوهشگران داخلی به طور قالب از تشخیص ملاک‌محوری برای تشخیص اختلال بیان نوشتاری استفاده کرده‌اند (۳۰ تشخیص از مجموع ۳۶ تشخیص) که براساس راهنمای تشخیص آماری و اختلال‌های روانی (DSM-5) معتبر شناخته نشده است، زیرا مؤلفه‌های دقیق اختلال در این تشخیص روشن نمی‌گردد. همچنین سطح و میزان اختلال به هنجار جامعه معلوم نمی‌گردد. همچنین نتایج نشان داد ضعف دیگر ملاک‌محوری آن است که در به‌کار‌بردن ملاک‌های واحد و معتبر نیز توافق معناداری مشاهده نمی‌شود.
نتیجه‌گیری: تشخیص‌های صورت‌گرفته تأمل برانگیز است و در تشخیص اختلال براساس ملاک‌های به‌کار‌رفته تشتت زیادی مشاهده می‌شود؛ بنابراین ساخت ابزار‌های استاندارد برای تشخیص اختلال زبان نوشتاری اهمیت فراوان دارد.