مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: افراد دارای سوءمصرف مواد در تنظیم هیجان‌های خود مشکلات جدی دارند. همچنین وسوسۀ مصرف مواد آن‌ها را تهدید می‌کند؛ ازاین‌رو هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر وسوسهٔ مواد و تنظیم هیجان در معتادان تحت درمان نگهدارنده با متادون شهر کرمان بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعه‌ٔ آماری را تمامی معتادان تحت درمان متادون مراکز ترک اعتیاد شهر کرمان زیر نظر سازمان بهزیستی در سال ۱۳۹۶ تشکیل دادند. پنجاه نفر از جامعهٔ مذکور به‌صورت نمونه‌گیری دردسترس و داوطلبانه وارد مطالعه شدند. سپس به‌طور تصادفی در گروه آزمایش یعنی آموزش ذهن‌آگاهی (۲۵ نفر) و گروه گواه (۲۵ نفر) قرار گرفتند. آزمودنی‌ها در پیش‌آزمون و پس‌آزمون به پرسشنامۀ تنظیم هیجان (گراتز و رومر، ۲۰۰۴) و مقیاس پیش‌بینی بازگشت (عود) (رایت و همکاران، ۱۹۹۳) پاسخ دادند. گروه آزمایش به‌مدت هشت جلسهٔ شصت‌دقیقه‌ای در جلسات آموزش ذهن‌آگاهی براساس پروتکل درمانی کابات-زین (۲۰۰۳) شرکت کرد؛ درحالی‌که برای گروه گواه آموزشی ارائه نشد. داده‌ها با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره و تک‌متغیره در سطح معنا‌داری ۰٫۰۱ با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بعد از تعدیل اثر نمرات پیش‌آزمون، تفاوت معناداری بین میانگین نمرات متغیر وسوسهٔ مواد (۰٫۰۰۱>p) و خرده‌مقیاس‌های آن شامل میزان میل (۰٫۰۰۱>p) و میزان وسوسه (۰٫۰۰۱>p) و همچنین متغیر تنظیم هیجان (۰٫۰۰۱>p) و خرده‌مقیاس‌های آن شامل عدم پذیرش پاسخ‌های هیجانی (۰٫۰۱۰=p)، دشواری‌ در دست‌زدن به رفتار هدف‌مند (۰٫۰۱۰=p)، دشواری‌های کنترل تکانه (۰٫۰۳۵=p)، فقدان آگاهی هیجانی (۰٫۰۱۰=p)، دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجان (۰٫۰۱۷=p) و فقدان شفافیت هیجانی (۰٫۰۱۲=p) مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، آموزش ذهن‌آگاهی بر کاهش وسوسهٔ مواد و بهبود تنظیم هیجان معتادان تحت درمان نگهدارنده با متادون اثربخشی دارد.