مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

چکیده
زمینه و هدف: مشکلات خواب در کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم درمقایسه با دیگر اختلالات رشدی و کودکان عادی بسیار شایع‌تر است. از روش‌های بسیار جدید برای کاهش مشکلات خواب آب‌درمانی است. مطالعهٔ حاضر با هدف تعیین اثر آب‌درمانی مبتنی‌بر برنامهٔ هالی‌ویک بر مشکلات خواب پسران دارای اختلال طیف اوتیسم بستری در بخش شبانه‌روزی انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه و جلسات پیگیری بود. جامعهٔ آماری را تمامی پسران دارای اختلال اوتیسم شهر کرج تشکیل دادند. تعداد ۲۴ نفر از پسران اوتیسم بستری در آسایشگاه کهریزک البرز به‌روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع دسترس انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه دوازده‌نفری آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش مقیاس رتبه‌بندی اوتیسم گیلیام-ویرایش دوم (گیلیام، ۲۰۰۶) و پرسش‌نامهٔ عادات خواب کودکان (اونز و همکاران، ۲۰۰۰) بود. پیش از شروع مداخله از گروه‌ آزمایش و گروه گواه پیش‌آزمون گرفته شد. سپس گروه آزمایش جلسات آب‌درمانی مبتنی‌بر برنامهٔ هالی‌ویک را طی ۲۴ جلسه دریافت کرد. پس از آن در هر دو گروه پس‌آزمون و بعد از گذشت یک ماه، آزمون پیگیری اجرا شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تی مقایسهٔ میانگین‌های دو گروه مستقل، آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی LSD در سطح معناداری ۰٫۰۵ با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج تحلیل واریانس برای عامل درون‌گروهی (اثر زمان) (۰٫۰۰۱>p) و عامل بین‌گروهی (اثر گروه) (۰٫۰۰۱>p) متغیر مشکلات خواب، معنا‌دار بود. اثر متقابل گروه و زمان نیز معنا‌دار به‌دست آمد (۰٫۰۰۱>p). آب‌درمانی مبتنی‌بر برنامۀ هالی‌ویک در مرحلهٔ پس‌آزمون بر کاهش مشکلات خواب گروه آزمایش تأثیر معنادار داشت (۰٫۰۰۱=p) و آثار آن در مرحلهٔ پیگیری نیز ماندگار بود (۰٫۳۷۵=p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش، آب‌درمانی به‌طور معناداری موجب کاهش مشکلات خواب کودکان دارای اختلال اوتیسم می‌شود و می‌توان از این روش به‌عنوان رویکردی مکمل در توان‌بخشی کودکان اوتیسم استفاده کرد.