مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: طلاق واقعه‌ای استرس‌زا است که اثرات مخرب طولانی‌مدت بر سلامت عمومی دارد. هدف اصلی این تحقیق تحلیل کیفی زمینه‌های ساختاری و ناتوانی‌های فردی مرتبط با وقوع طلاق در بین زوجین متقاضی طلاق در شهر یاسوج بود.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و روش نظریۀ زمینه‌ای انجام شد. مشارکت‌کنندگان این پژوهش تمامی افراد مراجعه‌کننده به دادگاه شهر یاسوج بودند که دادخواست طلاق خود را به ثبت رساندند. روش نمونه‌گیری در این پژوهش، نمونه‌گیری هدفمند از انواع روش‌های نمونه‌گیری با حداکثر تنوع بود. تکنیک گردآوری داده‌ها، مصاحبهٔ عمیق بود که در سه مرحلۀ گفت‌و‌گوی باز، مصاحبهٔ نیمه‌ساختار‌یافته و مصاحبهٔ کاملاً متمرکز صورت گرفت. متوسط مدت‌زمان هر مصاحبه بین ۴۰تا۵۰ دقیقه بود که در بازۀ زمانی ۲۰خرداد۱۳۹۷ لغایت ۲۴مرداد۱۳۹۷ انجام شد. براساس روش نظریـهٔ زمینـه‌ای با شانزده نفر شامل شش زوج و چهار خانم متقاضی طلاق مراجعه‌کننده به دادگاه خانوادهٔ شهر یاسوج، مصاحبۀ عمیق صورت گرفت. واحد تحلیل مضامین، جمله بود و روش کدگذاری سه‌مرحله‌ای باز، محوری و گزینشی برای تحلیل داده‌ها به‌کار رفت.
یافته‌ها: بر‌اساس تحلیل مضمونی مصاحبه‌ها، نُه مقولهٔ مرتبط با فرایند طلاق شامل آسیب‌های جسمانی‌روانی غیرقابل انتظار، شیوه‌های نامناسب همسرگزینی، تفاوت بسترهای خانوادگی قبل و بعد از ازدواج، کیفیت نامناسب ارتباط زوجین، چالش‌های اقتصادی، رفتارهای نابهنجار همسر، بافت سنتی حاکم بر اجتماع محل زندگی، گسترش طلاق توافقی و سوءاستفاده از منافذ قانونی و ارزیابی مبهم و متناقض از طلاق بود. مقوله‌های نامبردهٔ ذیل مقولۀ هسته‌ای زمینه‌های ساختاری‌تاریخی محل زیست و ناتوانی‌های فردی زوجین دسته‌بندی شدند.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که زمینه‌های ساختاری و ناتوانی‌های جسمانی‌روان‌شناختی و اجتماعی زوجین، به تشدید احتمال بروز طلاق در افراد متقاضی طلاق در شهر یاسوج کمک کرده‌اند.