مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: خودمراقبتی دربرابر رفتارهای پرخطر یکی از چالش‌های جدی پیش ‌روی دانش‌آموزان است. هدف این تحقیق بررسی نقش مهارت اجتماعی در خودمراقبتی دربرابر رفتارهای پرخطر با میانجیگری تعارض نوجوانان با والدین بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش در فاز اول، ابزارسازی و در فاز دوم، همبستگی از نوع مدل معادلات ساختاری بود. این مطالعه در دو فاز انجام شد: فاز اول مربوط به ابزارسازی رفتارهای پرخطر و فاز دوم مربوط به مدل‌سازی بود. جامعهٔ آماری را دانش‌آموزان دبیرستانی مدارس شهر آمل در پایه‌های یازدهم و دوازدهم در سال تحصیلی ۹۹-۱۳۹۸ تشکیل دادند. از بین آن‌ها، تعداد ۳۰۰ نفر برای فاز اول به‌صورت دردسترس و ۳۸۵ نفر در فاز دوم به‌روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامهٔ محقق‌ساختهٔ گرایش به رفتارهای پرخطر، مقیاس تعارض والدین و فرزندان (رابین و فاستر، ۱۹۸۹) و مقیاس نظام درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعی (گرشام و الیوت، ۱۹۹۰) صورت گرفت. در فاز اول از تحلیل مؤلفهٔ اصلی با چرخش واریماکس، مجذور کای تقریبی، آلفای کرونباخ، بازآزمایی، ضریب همبستگی پیرسون و شاخص‌های CVI و CVR استفاده شد. در فاز دوم مدل‌سازی، ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری به‌کمک نرم‌افزارهای SPSS نسخهٔ ۲۲ و AMOS نسخهٔ ۲۲ به‌کار رفت. سطح معناداری در این پژوهش ۰٫۰۱ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: یافته‌های مربوط به فاز اول حاکی‌از روایی و پایایی مناسب پرسشنامۀ رفتارهای پرخطر بود (۰٫۸۵=KMO، ۴٫۰۲۳=۲χ، آلفای کرونباخ=۰٫۹۲، بازآزمایی=۰٫۷۱). در فاز مدل‌سازی، ضریب مسیر بین مهارت اجتماعی با تعارض با والدین (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۵۷-=β) و رفتارهای پرخطر (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۳۷-=β) منفی و معنادار به‌دست آمد. تعارض نوجوانان با والدین، رابطهٔ بین خودمراقبتی را با رفتارهای پرخطر میانجیگری کرد (۰٫۰۷۱=RMSEA، ۰٫۹۳=AGFI).
نتیجه‌گیری: یافته‌های مربوط به فاز اول پژوهش بیانگر روایی و پایایی مناسب پرسشنامۀ طراحی‌شدۀ رفتارهای پرخطر است. یافته‌های فاز مدل‌سازی نشان داد، تعارض نوجوانان با والدین موجب کاهش خودمراقبتی دانش‌آموزان و گرایش بیشتر آنان به رفتارهای پرخطر می‌شود.