مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: داشتن کودکی دارای ناتوانی علاوه‌بر فشار مالی و بار مراقبتی زیاد، تنش‌های جسمی-روانی شدیدی را بر والدین به‌خصوص مادر وارد می‌کند؛ ازاین‌رو، تحقیق حاضر به مقایسۀ مؤلفه‌های زیستی، عاطفی، روانی و شخصیتی مادران دارای کودک استثنایی با مادران کودکان عادی در شهرستان یزد پرداخت.
روش‌بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی-تحلیلی با روش تحقیق علّی-مقایسه‌ای بود. جامعۀ آماری پژوهش را تمامی مادران دارای کودکان استثنایی تحت پوشش بهزیستی شهرستان یزد در سال ۱۳۹۹ تشکیل دادند. در این پژوهش باتوجه به زمان، بودجه و امکانات، ۱۶۴ مادر دارای فرزند استثنایی و ۱۶۴ مادر دارای کودک عادی با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای تصادفی انتخاب شدند. به‌منظور گردآوری داده‌ها از پرسشنامۀ ویژگی‌های زیستی، روانی و اجتماعی (افروز، ۱۳۸۳)، پرسشنامۀ سلامت عمومی (گلدبرگ و هیلر، ۱۹۷۹) و پرسشنامۀ پنج‌عاملی شخصیت-نئو (کاستا و مک‌کری، ۱۹۸۰) استفاده شد. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۱ و آزمون‌های خی‌دو و تی صورت گرفت. سطح معناداری برای تمامی آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین سن ازدواج، نوع ازدواج، تحصیلات، شغل، سن بارداری، بیماری جسمی، مصرف مواد یا مشروب، وضعیت روانی-عاطفی در طول بارداری، گروه خونی و سابقهٔ سقط یا مرده‌زایی در مادران دارای کودک استثنایی و عادی تفاوت آماری معناداری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ همچنین مادران کودکان استثنایی از لحاظ وضعیت علائم جسمانی، اضطراب و بی‌خوابی، بدعملکردی اجتماعی، افسردگی و پنج عامل شخصیتی روان‌رنجوری، برون‌گرایی، گشودگی به تجربه، موافق‌بودن و وظیفه‌شناسی، عملکرد نامناسب‌تری درمقایسه با مادران کودکان عادی داشتند (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش، مادران دارای کودک استثنایی عملکرد نامناسب‌تری در ابعاد زیستی، عاطفی و اجتماعی درمقایسه با مادران کودکان عادی در پیش از تولد کودک دارند. همچنین میزان سلامت روان و شخصیت آنان درمقایسه با مادران کودکان عادی وضعیت نامناسب‌‌تری دارد.