مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

چکیده
زمینه و هدف: طرح‌واره‌های ناسازگار، عمیق‌ترین مؤلفه‌های شناختی‌هیجانی هستند که موجب بروز وسواس می‌شوند. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی طرح‌واره‌درمانی فردی بر نشانه‌های وسواس در دختران نوجوان بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری دوماهه همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان دختر دورهٔ اول متوسطه پایهٔ نهم شهرستان قدس در سال تحصیلی ۹۹-۱۳۹۸ تشکیل دادند. از بین آن‌ها سی دانش‌آموز به‌صورت دردسترس انتخاب شدند و با گمارش تصادفی در دو گروه طرح‌واره‌درمانی فردی و گواه قرار گرفتند. شرکت‌کننده‌ها برای پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری به پرسش‌نامهٔ وسواسی-جبری مادزلی (هودگسون و راچمن، ۱۹۷۷) پاسخ دادند. طرح‌واره‌درمانی یانگ و همکاران (۲۰۰۶) طی دوازده جلسهٔ فردی به‌مدت زمان هر جلسه نود دقیقه برای گروه آزمایش برگزار شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون‌ خی‌دو، روش آماری تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری ۰٫۰۵ با نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۴ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، طرح‌واره‌درمانی برای گروه آزمایش موجب کاهش نشانه‌های وسواس درمقایسه با گروه گواه شد (۰٫۰۲۵=p). میانگین نشانه‌های وسواس در طول زمان مطالعه بین گروه‌های آزمایش و گواه تفاوت معناداری را نیز نشان داد (۰٫۰۰۱>p). در گروه آزمایش در متغیر نشانه‌های وسواس، بین میانگین‌های مراحل پیش‌آزمون با پس‌آزمون (۰٫۰۰۲=p) و پیش‌آزمون با پیگیری (۰٫۰۰۱=p) تفاوت معنادار مشاهده شد و معنادارنبودن میانگین‌ها در مراحل پس‌آزمون و پیگیری، ماندگاری این تأثیر را در مرحلهٔ پیگیری نشان داد (۰٫۰۷۴=p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، طرح‌واره‌درمانی فردی بر کاهش نشانه‌های وسواس نوجوانان مؤثر است و کارایی دارد. بدین‌ترتیب به‌کارگیری طرح‌واره‌درمانی فردی در کاهش نشانه‌های وسواس دختران نوجوان به‌ویژه در مدارس پیشنهاد می‌شود.