مقالات در دست انتشار
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- دانشگاه فرهنگیان
چکیده: (89 مشاهده)
زمینه و هدف: امروزه یکی از بحث برانگیزترین و شایع ترین اختلالات در دوره ی کودکی و نوجوانی اختلال نارسایی توجه و بیش فعالی است. این اختلال با علائم پایدار بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری تعریف می شود. تکانشگری مجموعه ای از صفات ناهماهنگ یا الگوهای رفتاری ازجمله ناتوانی درنظر گرفتن پیامدهای مطلوب آینده را توصیف می کند. تعاریف متعددی از تکانشگری به عمل آمده و در آنها به مفاهیمی همچون بی توجهی به عواقب عمل، و بی تابی تأکید شده است. تاب آوری یکی از سازه های نوین روانشناختی و برگرفته از روانشناسی مثبت نگر است. هرچند تعاریف مختلفی از تاب آوری ارائه شده، اما در بیشتر آنها تاب آوری به سازگاری در برابر سختی ها و رویدادهای تنش زای زندگی تعاملات اجتماعی اشاره شده است . مهارت های اجتماعی رفتارهای آموخته شده ی اجتماعی دربرگیرنده ی تعامل با دیگران هستند که افراد را قادر می سازند در موقعیت های اجتماعی کارکرد شایسته ای داشته باشند. شواهد پژوهشی نشان می دهد کودکان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی دارای مشکلات مهارت های اجتماعی، طرد همسالان، گوشه گیری و عدم پذیرش خود و همسالانشان هستند. یکی از رایج ترین مداخلات روانشناختی که کاربردهای زیادی در علوم روانشناختی داشته، می تواند در کاهش تکانشگری، افزایش تاب آوری و مهارت های اجتماعی کودکان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی اثربخش باشد، مداخلات خودتنظیمی است. بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش برنامه خودتنظیمی کودک بر کاهش تکانشگری، افزایش تاب آوری و مهارت های اجتماعی کودکان دارای اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی بود.
روش بررسی: روش پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه ی آماری پژوهش، شامل تمامی دانش آموزان پسر دوره ی دوم مقطع ابتدایی مبتلا به اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی در سال تحصیلی 1403-1402 بود. تعداد نمونه ی مورد پژوهش شامل 30 نفر از دانش آموزان مبتلا بودند که با روش نمونه گیری در دسترس با درنظر گرفتن ملاک های ورود انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری آزمایش و گواه جایگزین شدند. ابزار های پژوهش شامل پرسشنامه تکانشگری بارت و همکاران (1995)، پرسشنامه کانر و دیویدسون (2003)، پرسشنامه مهارت های اجتماعی ماتسون (1983) و برنامه آموزش خودتنظیمی ناظمی و همکاران (1402) بود.
یافته ها: پیش از اجرای آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره، پیش فرض های نرمال بودن توزیع داده ها با آزمون کولموگروف اسمیرنف، همگنی واریانس ها با آزمون لون و فرض همگنی ماتریس های واریانس- کوواریانس متغیرها با آزمون ام باکس بررسی و تأیید شد. نتایج نشان داد، که آموزش برنامهی خودتنطیمی کودک توانسته است بهطور معناداری در کاهش میانگین متغیر تکانشگری و افزایش میانگین متغیرهای مهارتهای اجتماعی و تابآوری (001/0>P) گروه آزمایش نسبت به گروه گواه در مرحلهی پسآزمون پس از حذف اثر پیش آزمون مؤثر باشد. این آموزش در مرحلهی پسآزمون 6/40 درصد بر تکانشگری، 5/50 درصد بر مهارتهای اجتماعی و 7/46 درصد بر تابآوری کودکان مؤثر بوده است. برنامه ی خودتنظیمی می تواند مهارت های اجتماعی، اهمیت و ضرورت قانون را در کودکان مبتلا درونی کند و مهارت های آموخته شده را در موقعیت ها ی مختلف تعمیم دهند. کودکان داری اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی با مشکلات زیادی از جمله مشکلات ارتباطی و هیجانی همراه هستندکه آموزش برنامه خودتنظیمی می تواند علاوه بر آموزش مدیریت هیجان بر مهارت های مربوط به تاب آوری، سازگاری اجتماعی و جلوگیری از بروز هیجان نامناسب تاثیر بگذارد.
نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش انتظار می رود کودکان مبتلا بهوسیلهی مهارتهای آموخته شده از این برنامه میتوانند سایر مهارتهای خود ازجمله عملکرد تحصیلی خود را ارتقاء دهند.
روش بررسی: روش پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه ی آماری پژوهش، شامل تمامی دانش آموزان پسر دوره ی دوم مقطع ابتدایی مبتلا به اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی در سال تحصیلی 1403-1402 بود. تعداد نمونه ی مورد پژوهش شامل 30 نفر از دانش آموزان مبتلا بودند که با روش نمونه گیری در دسترس با درنظر گرفتن ملاک های ورود انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری آزمایش و گواه جایگزین شدند. ابزار های پژوهش شامل پرسشنامه تکانشگری بارت و همکاران (1995)، پرسشنامه کانر و دیویدسون (2003)، پرسشنامه مهارت های اجتماعی ماتسون (1983) و برنامه آموزش خودتنظیمی ناظمی و همکاران (1402) بود.
یافته ها: پیش از اجرای آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره، پیش فرض های نرمال بودن توزیع داده ها با آزمون کولموگروف اسمیرنف، همگنی واریانس ها با آزمون لون و فرض همگنی ماتریس های واریانس- کوواریانس متغیرها با آزمون ام باکس بررسی و تأیید شد. نتایج نشان داد، که آموزش برنامهی خودتنطیمی کودک توانسته است بهطور معناداری در کاهش میانگین متغیر تکانشگری و افزایش میانگین متغیرهای مهارتهای اجتماعی و تابآوری (001/0>P) گروه آزمایش نسبت به گروه گواه در مرحلهی پسآزمون پس از حذف اثر پیش آزمون مؤثر باشد. این آموزش در مرحلهی پسآزمون 6/40 درصد بر تکانشگری، 5/50 درصد بر مهارتهای اجتماعی و 7/46 درصد بر تابآوری کودکان مؤثر بوده است. برنامه ی خودتنظیمی می تواند مهارت های اجتماعی، اهمیت و ضرورت قانون را در کودکان مبتلا درونی کند و مهارت های آموخته شده را در موقعیت ها ی مختلف تعمیم دهند. کودکان داری اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی با مشکلات زیادی از جمله مشکلات ارتباطی و هیجانی همراه هستندکه آموزش برنامه خودتنظیمی می تواند علاوه بر آموزش مدیریت هیجان بر مهارت های مربوط به تاب آوری، سازگاری اجتماعی و جلوگیری از بروز هیجان نامناسب تاثیر بگذارد.
نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش انتظار می رود کودکان مبتلا بهوسیلهی مهارتهای آموخته شده از این برنامه میتوانند سایر مهارتهای خود ازجمله عملکرد تحصیلی خود را ارتقاء دهند.
واژه‌های کلیدی: اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی، تاب آوری، تکانشگری، خودتنظیمی کودک، مهارت های اجتماعی.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
روانشناسی
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
