زمینه و هدف: افسردگی از رایجترین اختلالات روانی در حوزه سلامت و روان است. هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی هیجانی و درمان پذیرش و تعهد بر شدت علائم افسردگی و اجتناب تجربهای در افراد مبتلا به اختلال افسردگی اساسی بود.
روش بررسی: این پژوهش از نوع نیمه تجربی با طرح پیشآزمون و پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمامی بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی شهر زنجان در سال 1402-1403 بودند که از آن میان تعداد 45 داوطلب واجد شرایط مبتلا به اختلال افسردگی اساسی بهروش نمونهگیری در دسترس وارد مطالعه و بهصورت تصادفی در 2 گروه آزمایش (هر گروه 15 نفر) و یک گروه گواه (15 نفر) گمارده شدند. ابزارهای به کار برده شده در این تحقیق فرم 2 افسردگی بک (1961) و پرسشنامه اجتناب تجربهای گامز و همکاران (2011) بود. گروه آزمایش اول تحت 9 جلسه طرحواره درمانی هیجانی و گروه آزمایشی دوم تحت 8 جلسه درمان پذیرش و تعهد به طورت یکبار در هفته قرار گرفتند ولی گروه گواه در فهرست انتظار ماند و مداخلهای دریافت نکرد. برای تحلیل دادهها از تحلیل کوواریانس تک متغیره، تحلیل کوواریانس چند متغیره و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری 05/0 استفاده شد .
یافتهها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد هر دو درمان بر کاهش علائم افسردگی و اجتناب تجربهای اثربخش بودند (05/0> p). این در حالی است که نتایج آزمون تعقیبی نشان داد هیچیک از درمانها در میزان تأثیر بر علائم افسردگی و اجتناب تجربهای بر یکدیگر ارجحیت نداشته و هر دو به یک اندازه مؤثر بودند.
نتیجهگیری: بر اساس یافتههای پژوهش حاضر میتوان اظهار داشت که هر دو مداخله طرحواره درمانی هیجانی و درمان پذیرش و تعهد بدون برتری نسب بههم بهعنوان مداخلههای جدید متمرکز بر عدم اجتناب از هیجانات و عواطف اثربخش و سودمند میباشند و میتوانند بهعنوان درمانی کارآمد و اثربخش در جهت کاهش نشانههای افسردگی و عدم اجتناب تجربهای به کار روند.