چکیده
زمینه و هدف: اختلال دوقطبی پنجمین عامل ازکارافتادگی افراد در سطح جهان است. تصور بر این است که اختلال دوقطبی نوع یک، یک‌درصد از جمعیت را در بر می‌گیرد. هدف این پژوهش مقایسهٔ طرح‌واره‌درمانی و رفتاردرمانی ‌شناختی در بهبود شاخص‌های بالینی بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی نوع‌ یک بود.
روش‌بررسی: روش این پژوهش شبه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه و دورۀ پیگیری سه‌ماهه بود. جامعهٔ آماری پژوهش بیمارانی بودند که در سال ۱۳۹۷ به مرکز توان‌بخشی بیماران مزمن روانی دلارام ‌گرگان مراجعه کرده بودند. از میان آن‌ها تعداد ۲۴ نفر، به‌روش نمونه‌گیری غیرتصادفی هدف‌مند انتخاب شدند وبه‌روش‌ تصادفی در دو گروه آزمایش و یک‌ گروه گواه جای ‌داده شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها مقیاس درجه‌بندی افسردگی دوقطبی (برک و همکاران، ۲۰۰۷) بود. هریک از گروه‌های آزمایش در طی ده جلسه، هفته‌ای یک ‌جلسهٔ ۷۰دقیقه‌ای، به‌صورت گروهی تحت درمان قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر در سطح معنا‌داری ۰٫۰۵ به کمک نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۳ ‌تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان ‌داد، در بررسی علائم روان‌شناختی (۰٫۲۸۹=p) و علائم جسمانی (۰٫۳۱۶=p) میان گروه‌های آزمایشی طرح‌واره‌درمانی و رفتاردرمانی‌ شناختی و گروه گواه، در بهبود علائم جسمانی و علائم روان‌شناختی طی سه مرحلهٔ پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری تفاوت معناداری مشاهده نشد؛ اما در بررسی علائم آمیخته مشخص شد، تفاوت معناداری در بهبود این علائم در هر سه مرحلهٔ پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری میان گروه‌های مذکور وجود داشت (۰٫۰۳۸=p).
نتیجه‌گیری: باتوجه به یافته‌های این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که تمرکز بیشتر طرح‌واره‌درمانی به مقولهٔ هیجان‌ها و ارتباط میان درمانگر و درمانجو، تمرین‌های مرتبط با ذهنیت سالم و طرح‌واره‌های کارآمد جایگزین و نپرداختن مستقیم به افکار و احساسات منفی در ابتدای امر، امکان پذیرش این درمان را از سوی بیماران، بیشتر می‌‌کند.