زمینه و هدف: لازمهٔ کمک به افراد مبتلا به افسردگی، بهبود عواملی چون ذهن‌خوانی، بازشناسی بیان چهره‌ای هیجان و کاهش علائم افسردگی اساسی در این افراد است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر، تعیین تأثیر درمان شناختی-رفتاری بر ارتقای ذهن‌خوانی ازطریق چشم، بازشناسی بیان چهره‌ای هیجان و کاهش علائم افسردگی در افراد مبتلا به افسردگی اساسی بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری یک‌ماهه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را ۹۳ زن دچار افسردگی اساسی مراجعه‌کننده به مراکز مشاورهٔ سرپایی مناطق یک و دو وابسته به آموزش‌و‌پرورش شهر ساری در طی سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ تشکیل دادند. بیست نفر با روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند و به‌روش تصادفی در گروه گواه و گروه آزمایش قرار گرفتند (هر گروه ده نفر). ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها، پرسشنامۀ افسردگی بک-ویرایش دوم (بک و همکاران، ۱۹۹۶)، آزمون‌ ذهن‌خوانی ازطریق چشم (بارون-کوهن و همکاران، ۲۰۰۱)، آزمون بازشناسی بیان چهره‌ای هیجان (اکمن و فرایسن، ۱۹۷۶) بود. صرفاً گروه آزمایش در ده جلسهٔ شصت‌دقیقه‌ای، درمان شناختی-رفتاری براساس مدل استارک و همکاران (۱۹۹۹) را دریافت کرد. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۲ صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: در گروه آزمایش، میانگین نمرات متغیر علائم افسردگی در مرحلهٔ پس‌آزمون کمتر از پیش‌آزمون بود (۰٫۰۰۱>p). همچنین میانگین نمرات متغیرهای ذهن‌خوانی و بازشناسی بیان چهره‌ای هیجان در مرحلهٔ پس‌آزمون بیشتر از پیش‌آزمون بود (۰٫۰۰۱>p)؛ اما در گروه آزمایش، تفاوت معناداری بین دو مرحلهٔ پس‌آزمون و پیگیری در میانگین نمرات متغیرهای علائم افسردگی، ذهن‌خوانیو بازشناسی بیان چهره‌ای هیجان مشاهده نشد که نشان‌ می‌دهد اثربخشی درمان شناختی‌رفتاری در در طول زمان برای هر سه متغیر مذکور ماندگار بود.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، می‌توان از درمان شناختی-رفتاری به‌عنوان یکی از مداخلات مؤثر در درمان اختلال افسردگی اساسی استفاده کرد.