چکیده
زمینه و هدف: در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، هدایت منابع پردازش اطلاعات به‌سمت تهدید منجربه سوگیری توجه می‌شود و می‌تواند اضطراب و نگرانی بیمار را افزایش دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی بستهٔ توان‌بخشی شناختی (ابر) بر تعدیل سوگیری توجه در دو سطح هشیار و ناهشیار در نوجوانان عراقی مبتلا به این اختلال انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و دورۀ پیگیری سه‌ماهه بود. جامعهٔ آماری را دانش‌آموزان عراقی ۱۵تا۱۸ساله دارای اختلال اضطراب فراگیر تشکیل دادند. بعد از غربالگری دانش‌آموزان، هفده نفر (هفت دختر و ده پسر) با روش نمونه‌گیری هدفمند از جامعه انتخاب شدند و تکلیف شناختی دات پروب را در سطوح ناهشیار (زمان ارائهٔ محرک ۲۰۰ میلی‌ثانیه) و هشیار (زمان ارائهٔ محرک ۵۰۰ میلی‌ثانیه) در سه نوبت زمانی تکمیل کردند. برنامهٔ توان‌بخشی شناختی در دوازده ‌جلسه‌ اجرا شد. تحلیل داده‌ها با آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی LSD توسط نرم‌افزار SPSS انجام شد.
یافته‌ها: در متغیرهای زمان واکنش به محرک‌های همخوان و شاخص سوگیری توجه در وضعیت هشیار، از پیش‌آزمون تا پیگیری تفاوت معناداری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ همچنین زمان واکنش به محرک ناهمخوان از پیش‌آزمون تا پیگیری تفاوت معناداری را نشان داد (۰٫۰۱۸=p). در متغیر زمان واکنش به محرک همخوان در وضعیت هشیار، بین نمرات پیش‌آزمون با پس‌آزمون (۰٫۰۰۲=p) و پیگیری (۰٫۰۰۱>p) تفاوت معناداری وجود داشت؛ اما بین نمرات پس‌آزمون و پیگیری تفاوت معناداری مشاهده نشد (۰٫۴۹۰=p). شاخص سوگیری توجه در وضعیت هشیار، در پس‌آزمون و پیگیری درمقایسه با پیش‌آزمون با کاهش همراه بود؛ اما بین نمرات پس‌آزمون و پیگیری در شاخص سوگیری توجه در وضعیت هشیار تفاوت معناداری مشاهده نشد (۰٫۳۹۰=p). در وضعیت ناهشیار برای زمان واکنش به محرک ناهمخوان، تنها بین نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون تفاوت معنادار بود (۰٫۰۲۱=p).
نتیجه‌گیری: برنامهٔ توان‌بخشی شناختی اصلاح سوگیری توجه (بستهٔ ابر) می‌تواند در هر دو سطح هشیار و ناهشیار، سوگیری توجه به محرک‌های تهدیدکننده را در افراد دارای اختلال اضطراب فراگیر کاهش دهد.