زمینه و هدف: نافرمانی مقابله‌ای یکی از اختلالات رفتاری رایج در کودکان است که زمینه‌ساز مشکلات جدی در آنان می‌شود. در این میان، بازی‌درمانی شناختی-رفتاری به‌طور فزاینده‌ای در درمان این اختلال مورد توجه قرار گرفته است. هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی بازی‌درمانی شناختی-رفتاری بر کاهش نافرمانی مقابله‌ای در کودکان از طریق فراتحلیل مطالعات انجام‌شده در ایران، با تأکید بر نقش تعدیل‌گر جنسیت بود.

روش بررسی: این مطالعه از نوع فراتحلیل بود و شامل ۷ پژوهش شبه‌آزمایشی انجام‌شده بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۳ بود که از پایگاه های اطلاعاتی معتبر داخلی نظیر نورمگز، مگ‌ایران، پرتال جامع علوم انسانی، علم‌نت، سیویلیکا و جهاد دانشگاهی استخراج شد  و بر اساس معیارهایی مانند استفاده از ابزارهای معتبر، طراحی آزمایشی یا نیمه‌آزمایشی، و ارائه داده‌های کافی برای محاسبه اندازه اثر، انتخاب شدند. در تمامی مقالات بازی درمانی شناختی رفتاری بر کودکان اجرا شده بود و نمره نافرمانی مقابله ای اندازه گیری شده بود. برای برآورد اندازه اثر مطالعات از نرم‌افزار CMA2 و شاخص g هجز بهره برده شد.

یافته ها: نتایج نشان داد که اندازه اثر ترکیبی برابر با 1.742- بود و اندازه اثرهای مشاهده‌شده در بازه 999/0- تا 629/2 قرار گرفت. شاخص Q برابر با 718/12 با درجه آزادی 6 به‌دست آمد که از لحاظ آماری معنادار بود و نشان‌دهنده وجود ناهمگنی در اندازه اثرهای پژوهش‌های اولیه بود. شاخص  823/52  I² =   نشان داد که بیش از نیمی از پراکندگی اندازه اثرها ناشی از ناهمگنی بود، بنابراین مدل تصادفی به‌عنوان مدل مناسب انتخاب شد. بررسی نقش جنسیت نشان داد که ضرایب اثر برای پسران (417/0) و دختران (660/0) معنادار نبود، زیرا مقادیر احتمال آن‌ها به‌ترتیب 291/0 و 758/0 بود و بازه اطمینان 95٪ شامل صفر شد. این نتایج نشان می‌دهد که تفاوت جنسیتی تأثیر قابل‌توجهی در میزان اثربخشی این مداخله نداشت.

نتیجه گیری: یافته‌های این فراتحلیل با پژوهش‌های پیشین هم‌خوانی داشت و نشان داد که بازی درمانی شناختی رفتاری یک روش مؤثر در کاهش نافرمانی مقابله‌ای کودکان بود. بنابراین، می‌توان از این روش در برنامه‌های درمانی برای بهبود مشکلات رفتاری کودکان به‌طور گسترده استفاده کرد.