مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

چکیده
هدف و زمینه: فرسودگی تحصیلی از متغیرهایی است که بر عملکرد تحصیلی فرد تأثیر می‌گذارد. اختلال‌های رفتاری نیز ازجمله اختلال‌های شایع و ناتوان‌کننده‌ در کودکان و نوجوانان است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی بستهٔ آموزشی فراشناختی بر فرسودگی تحصیلی دانش‌آموزان دختر دارای مشکلات رفتاری انجام شد.
روش‌بررسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش‌شناسی در زمرهٔ پژوهش‌های نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را تمامی دانش‌آموزان دختر مبتلا به اختلال رفتاری (درون‌نمود) شهرستان یزد تشکیل دادند که در سال تحصیلی ۹۷-۱۳۹۶ در پایهٔ اول متوسطهٔ این شهر مشغول به تحصیل بودند. برای نمونه‌گیری با استفاده از روش‌های نمونه‌گیری خوشه‌ای، دو گروه ۲۰نفرهٔ آزمایش و گواه از دانش‌آموزان با مشکلات رفتاری به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. سیاههٔ رفتاری کودک آخنباخ (فرم خودگزارشی نوجوانان) (مینایی، ۱۳۸۵) برای شناسایی دانش‌آموزان دارای اختلال رفتاری و برای ارزیابی فرسودگی تحصیلی، پرسشنامهٔ فرسودگی تحصیلی (برسو و همکاران، ۲۰۰۷) به‌کار رفت. گروه آزمایش دوازده جلسه آموزش فراشناختی را دریافت کرد؛ اما گروه گواه هیچ‌گونه مداخله‌ای دریافت نکرد. داده‌ها با روش آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیره در سطح معناداری ۰٫۰۵ در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ‌ ۲۴ تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، پس از حذف اثر پیش‌آزمون، بین گروه آزمایش و گروه گواه در مؤلفه‌های فرسودگی تحصیلی شامل خستگی هیجانی و بی‌علاقگی تحصیلی و ناکارآمدی تحصیلی تفاوت معنادار وجود داشت (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که آموزش فراشناخت بر بهبود فرسودگی تحصیلی در دانش‌آموزان دارای مشکلات رفتاری اثربخش است؛ بنابراین می‌توان از بستهٔ آموزشی مذکور در کاهش فرسودگی تحصیلی این دانش‌آموزان استفاده کرد.

هدف: باتوجه به پیشرفت جوامع، اضطراب اجتماعی از اختلالات بسیار شایع‌ در دورهٔ بزرگسالی است که تأثیر بسزایی بر سلامت روان افراد دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی (پایایی و روایی) و هنجاریابی پرسشنامۀ اضطراب اجتماعی بزرگسالان در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی یزد بود.
روش‌بررسی: این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و از نظر روش‌شناسی در زمرهٔ پژوهش‌های توسعه‌ای بود. جامعهٔ آماری تمامی دانشجویان دانشگاه آزاد شهر یزد بودند که طبق فرمول کوکران، تعداد ۳۸۹ نفر از این دانشجویان به‌شیوهٔ دردسترس انتخاب شدند. آزمودنی‌ها به پرسشنامهٔ اضطراب اجتماعی (کابالو و همکاران، ۲۰۱۰) و پرسشنامهٔ هراس اجتماعی (کونر و همکاران، ۲۰۰۰) برای بررسی روایی ملاکی پاسخ دادند. به‌منظور ارزیابی پایایی با استفاده از نرم‌افزار SPSS از روش همسانی درونی به‌شیوهٔ آلفای کرونباخ، برای بررسی روایی سازه با استفاده از نرم‌افزار LISREL از تحلیل عاملی تأییدی و برای ارزیابی روایی همگرا از روش همبستگی پیرسون در سطح معناداری ۰٫۰۱ استفاده شد.
یافته‌ها: مقادیر آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامهٔ اضطراب اجتماعی برابر ۰٫۸۸ و برای مؤلفه‌های صحبت‌کردن در جمع، تعامل با جنس مخالف، بیان نفرت یا نارضایتی، انتقاد و خجالت و نیز تعامل با غریبه‌ها به‌ترتیب برابر با ۰٫۶۷، ۰٫۷۴، ۰٫۶۰، ۰٫۷۲ و ۰٫۶۸ بود. گویه‌های پرسشنامهٔ اضطراب اجتماعی نشان داد که این ابزار دارای پنج عامل با شاخص‌های برازش خوب است. شاخص برازش ۰٫۸۸=GFI، ۰٫۹۱=NFI، ۰٫۹۶=CFI، ۰٫۰۵=RMSEA و ۰٫۸۶=AGFI به‌دست آمد. همچنین بین مؤلفه‌های صحبت‌کردن با افراد صاحب قدرت (۰٫۰۰۱=p و ۰٫۴۵۱=r)، تعامل با جنس مخالف (۰٫۰۰۱=p و ۰٫۶۱۴=r)، بیان نفرت یا نارضایتی (۰٫۰۰۱=p و ۰٫۵۱۸=r)، انتقاد و خجالت (۰٫۰۰۱=p و ۰٫۴۸۹=r)، چگونگی تعامل با غریبه‌ها (۰٫۰۰۱=p و۰٫۶۱۰=r) و کل پرسشنامه (۰٫۰۰۱=p و ۰٫۵۷۳=r) با پرسشنامهٔ هراس اجتماعی رابطهٔ مثبت و معناداری وجود داشت.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، پرسشنامۀ اضطراب اجتماعی بزرگسالان (SAQ-A۳۰) ابزار تشخیصی مناسبی برای شناسایی میزان اضطراب اجتماعی افراد بزرگسال است.