مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: روابط اولیهٔ والدین با کودک و حوادث تروماتیک دوران کودکی در شکل‌گیری اختلالات وسواسی نقش بسزایی دارد؛ بنابراین هدف این مطالعه تعیین نقش میانجی ذهنیت طرحواره‌ای بین طرحواره‌‌های ناسازگار اولیه و اختلال وسواس فکری‌عملی بود.
روش‌بررسی: این مطالعۀ مقطعی با استفاده از روش پژوهش توصیفی-همبستگی و مدل تحلیل مسیر انجام شد. جامعهٔ آماری شامل تمامی افراد دارای اختلال وسواس فکری و عملی بود که به مراکز درمانی و مشاورهٔ شهر تهران در سال ۱۳۹۷ مراجعه کردند. گروه نمونه‌ای با حجم ۴۵۰ نفر با روش غیرتصادفی و هدف‌مند انتخاب شد؛ اما درنهایت ۴۲۷ نفر به پرسشنامه‌ها جواب کامل دادند. در این مطالعه از فرم کوتاه پرسشنامهٔ طرحوارهٔ یانگ (یانگ، ۱۹۹۸)، فرم کوتاه سیاهۀ ذهنیت طرحواره‌ای (لابستل و همکاران، ۲۰۱۰) و پرسشنامهٔ بازنگری‌شده وسواسی‌جبری (فوآ و همکاران، ۲۰۰۲) استفاده شد. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با ضریب همبستگی پیرسون و مدل تحلیل مسیر با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS نسخهٔ ۲۲ و AMOS نسخهٔ ۲۲ صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، اثر غیرمستقیم حوزهٔ اول به وسواس فکری‌عملی با میانجیگری والد ناکارآمد (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۱۸=β)، اثر غیرمستقیم حوزهٔ پنجم به وسواس فکری‌عملی با میانجیگری والد ناکارآمد (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۱۳=β)، اثر غیرمستقیم حوزهٔ اول به وسواس فکری‌عملی با میانجیگری مقابله‌ای ناکارآمد (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۱۴=β) و اثر غیرمستقیم حوزهٔ پنجم به وسواس فکری‌عملی با میانجیگری مقابله‌ای ناکارآمد (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۲۲=β) مثبت و معنادار بود؛ همچنین شاخص‌های نکویی برازش از برازش مطلوب الگو با داده‌های گردآوری‌شده حمایت کردند (۲٫۱۶=df/^۲x، ۰٫۹۱=CFI، ۰٫۹۳=GFI، ۰٫۹۴=AGFI، ۰٫۰۴۵=RMSEA).
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، طرحواره‌های ناسازگار اولیه (حوزۀ اول، طرد و رهاشدگی و حوزۀ پنجم، گوش‌به‌زنگی افراطی و بازداری) با نقش میانجی ذهنیت طرحواره‌ای (شامل مقابله‌ای ناکارآمد و والد ناکارآمد) تأثیر معناداری بر اختلال وسواس فکری‌عملی دارند.