مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

چکیده
زمینه و هدف: طلاق از آسیب‌های بسیار مهم اجتماعی است که بر روابط افراد در سطوح فردی و بین‌فردی و اجتماعی تأثیر می‌‌گذارد. پژوهش حاضر باهدف مقایسهٔ اثربخشی درمان شناختی‌رفتاری مبتنی‌بر مدیریت استرس و درمان مبتنی‌بر کیفیت زندگی بر باورهای فراشناختی و پرخاشگری زوجین ارجاعی متقاضی طلاق در بهزیستی شهرستان ایلام انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری (سه‌ماهه) همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی زوجین متقاضی طلاق در شهرستان ایلام تشکیل دادند که از میان آن‌ها ۴۵ زوج داوطلب واجد شرایط با روش نمونه‌گیری هدفمند وارد مطالعه شدند و به‌شکل تصادفی، در گروه‌های درمان شناختی‌رفتاری مبتنی‌بر مدیریت استرس و درمان مبتنی‌بر کیفیت زندگی و گواه قرار گرفتند (هر گروه پانزده زوج). درمان شناختی‌رفتاری مبتنی‌بر مدیریت استرس به‌شیوهٔ گروهی طی ده جلسه و درمان مبتنی‌بر کیفیت زندگی به‌شیوهٔ گروهی طی هشت جلسه اجرا شد. ابزارهای پژوهش پرسش‌نامهٔ باورهای فراشناختی (ولز و کاترایت-هاتون، ۲۰۰۴) و پرسش‌نامهٔ پرخاشگری (باس و پری، ۱۹۹۲) بود. داده‌ها به‌کمک آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری ۰٫۰۵ در نرم‌افزار SPSS تحلیل شدند.
یافته‌ها: اثر زمان بر متغیرهای باورهای فراشناختی و پرخاشگری (۰٫۰۰۱>p) و اثر گروه بر متغیرهای باورهای فراشناختی (۰٫۰۱۲=p) و پرخاشگری (۰٫۰۱۶=p) معنادار بود. در متغیرهای مذکور در هر دو گروه درمانی، تفاوت بین میانگین نمرات پیش‌آزمون با پس‌آزمون و پیگیری معنا‌دار بود (۰٫۰۰۱>p). همچنین در هر دو متغیر پژوهش در هر دو گروه درمانی، تفاوت بین میانگین نمرات پس‌آزمون با پیگیری معنا‌دار نبود که ثبات اثرات درمان را با گذشت زمان نشان داد (۰٫۰۵<p).
نتیجه‌گیری: درمان شناختی‌رفتاری مبتنی‌بر مدیریت استرس درمقایسه با درمان مبتنی‌بر کیفیت زندگی، میانگین نمرات متغیرهای باورهای فراشناختی و پرخاشگری را بیشتر کاهش می‌دهد؛ بنابراین در کار با مشکلات افراد متقاضی طلاق درمان شناختی‌رفتاری مبتنی‌بر مدیریت استرس کارایی بیشتری درمقایسه با درمان مبتنی‌بر کیفیت زندگی دارد.