مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف:  اختلال یادگیری خاص ، نوعی اختلال در توانایی فرد، برای تفسیرکردن آنچه می­بیند، یا می­شنود یا ربط دادن اطلاعات ورودی از بخش­های مختلف مغز با یکدیگر وشایع­ترین اختلال عصبی-رشدی و اساس اختلالات در سطح شناختی درکودکان است. سه مشخص­کننده آن شامل نارساخوانی، نارسانویسی و حساب نارسایی است. نارساخوانی یا اختلال خواندن به عنوان یکی از شایعترین اختلالات دوران کودکی، مشکلات تحصیلی زیادی را برای دانش آموزان ایجاد می­کند. در میان دانش آموزان با اختلال یادگیری خاص، گروهی که در خواندن مشکل دارند از نظر تعداد، بسیار و از نظر ماهیت اختلال، در سرعت پردازش و حافظه فعال نقص دارند، و با توجه به رابطه نقص حافظه فعال با نارساخوانی، هدف این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش توانایی­های شناختی مبتنی بر رویکرد کتل – هورن - کارول برحافظه فعال دانش­آموزان دارای اختلال یادگیری خاص از نوع اختلال خواندن بود.
روش بررسی: روش پژوهش، نیمه­آزمایشی و از نوع پیش­آزمون - پس­آزمون و پیگیری  با گروه گواه و جامعه آماری شامل دانش­آموزان پسر پایه سوم ابتدایی دارای اختلال یادگیری خاص شهرتهران در سال تحصیلی 97 - 1396 بود که توسط مراکز آموزش و توان­بخشی مشکلات ویژه یادگیری سازمان آموزش و پرورش استثنایی به عنوان کودک با  اختلال خواندن  تشخیص داده شده بودند. از بین آن­ها 30 دانش­آموز داوطلب واجد شرایط انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه جایگزین شدند. ابزار مورد استفاده، نسخه چهارم مقیاس هوشی وکسلر کودکان(wisc4) بود که در سال2003 تدوین شده است. مقیاس حافظه فعال از ابزار فوق، برای سنجش حافظه فعال مورد استفاده قرار گرفت و قبل و بعد از مداخله و در مرحله پیگیری بر روی هر دو گروه گواه و آزمایش اجراء شد. آزمودنی­های گروه آزمایش تحت آموز­ش­های شناختی قرار گرفتند و گروه گواه هیچ آموزش ویژه­ای دریافت نکرد. مداخله­ها شامل آموزش توانایی­های شناختی، براساس پروتکل آموزشی در گروه آزمایش در 30 جلسه، هفته­ای سه جلسه و در مدت 3 ماه و و بر­اساس برنامه از پیش تعیین شده انجام گرفت. در مرحله بعد با توجه به اعمال متغیر آزمایشی پس‌آزمون اجرا شد سپس بعد از گذشت یک ماه از اجرای پس­آزمون، به اجرای مجدد مقیاس، تحت­عنوان پیگیری پرداخته شد. میزان ضریب کجی و ضریب کشیدگی همچنین نتایج آزمون لوین و آزمون کرویت موشلی  نشان داد که فرض همسانی واریانس­ها و طبیعی بودن توزیع داده­ها برقرار بود. تجزیه وتحلیل داده­ها  با روش تحلیل داده­های اندازه­گیری مکرر و با استفاده از نرم افزار spss انجام و سطح معناداری نیز 01/0 در نظر گرفته شد.
 یافته‌ها : نتایج نشان داد که بین گروه­های آزمایش و گواه بر روی متغیرهای "ظرفیت عدد"، "توالی عدد - حرف"و "محاسبات" در گروه­های آزمایشی و گواه تفاوت وجود دارد(001/0p<) و روش آموزشی مبتنی بر رویکرد کتل – هورن - کارول در تقویت حافظه فعال دانش­آموزان با نارساخوانی، موثر بوده است. اندازه  اثر برای ظرفیت عدد رقم 31/0 ، برای توالی عدد - حرف رقم 21/0 و برای محاسبات رقم 44/0 بود. این مقدار اتا  حاکی از آن بود که در مقیاس «ظرفیت عدد» 31 درصد، درمقیاس «توالی عدد- حرف» 21 درصد و در مقیاس «محاسبات» 44درصد از تغییرات درون گروهی ناشی از  تأثیر آموزش توانایی­های شناختی بر حافظه فعال در آزمودنی ها بود.
نتیجه­گیری: براساس یافته­های این پژوهش می­توان نتیجه گرفت که آموزش­های مبتنی بر این رویکرد سبب بالا رفتن توانایی­های شناختی دانش­آموزان با اختلال خواندن شده و می­توان از آن به­عنوان یک روش مداخله­ای سود جست. از آن ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه از اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، حافظه فعال داﻧﺶآﻣﻮزان ﻧﺎرﺳﺎﺧﻮان ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻴﺪا ﻛﺮده، ﭘﺲ ﻣﻲ­ﺗﻮان ادﻋﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ آﻣﻮزش راﻫﺒﺮدﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ارائه شده در این پژوهش، بر حافظه فعال اﺛﺮ ﻣﺜﺒﺘﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و توانسته بر بهبود عملکرد کودک موثر باشد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ به نظر پژوهشگر آموزش توانایی­های شناختی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮای ارﺗﻘﺎی ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺎﻓﻈﻪ حافظه فعال ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﺎرﺳﺎﺧﻮان، ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ روﻳﻜﺮد آموزشی و درﻣﺎﻧﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻛﻨﺎر ﺳﺎﻳﺮ روشﻫﺎی رفتاری و شناختی اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد.
 

واژه‌های کلیدی: دانش آموزان با اختلال یادگیری خاص، اختلال خواندن، توانایی های شناختی، حافظه فعال، رویکرد کتل- هورن -کارول

     

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

---

---