مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: کودکان با اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی معمولاً در کارکردهای اجرایی نقص دارند. هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی توانبخشی حافظه بر عملکرد اجرایی بازداری پاسخ در کودکان مبتلا به نقص توجه/بیش‌فعالی بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را تمامی دانش‌آموزان ۷ تا ۱۱ سالۀ مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی تشکیل دادند که در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ در ناحیهٔ دو در یزد مشغول به تحصیل بودند. از بین آن‌ها سی نفر به‌طور تصادفی انتخاب شدند و در گروه گواه و گروه آزمایش قرار گرفتند (هر گروه پانزده نفر). دو گروه از نظر سن و هوش کلامی و عملی همسان‌سازی شدند. علائم رفتاری کودکان مبتلا با استفاده از مقیاس درجه‌بندی کانرز برای والدین-تجدیدنظرشده (کانرز،۱۹۹۷) و عملکرد بازداری پاسخ با استفاده از آزمون استروپ (استروپ، ۱۹۳۵) ارزیابی شد. تکالیف توانبخشی صرفاً برای گروه آزمایش سه بار در هفته طی ده جلسهٔ سی‌دقیقه‌ای ارائه شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با آزمون‌ تی مستقل، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی LSD در نرم‌افزارSPSS نسخهٔ ۲۳ در سطح معناداری ۰٫۰۵ انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، اثر گروه بر متغیرهای دقت توجه (۰٫۰۲۰=p) و سرعت توجه (۰٫۰۴۰=p) در سه نوبت ارزیابی بین دو گروه تفاوت معنا‌دار داشت. براساس اثرات درون‌گروهی، در متغیرهای دقت توجه (۰٫۰۰۳=p) و سرعت توجه (۰٫۰۳۰p=) بین سه نوبت ارزیابی تفاوت معنادار وجود داشت. اثر تعامل زمان و گروه بر متغیرهای دقت توجه (۰٫۰۳۰=p) و سرعت توجه (۰٫۰۲۰=p) معنادار بود. همچنین در متغیرهای دقت توجه (۰٫۰۳۰=p) و سرعت توجه (۰٫۰۲۸=p) بین نوبت ارزیابی اول و سوم تفاوت معنادار وجود داشت؛ به‌طوری‌که دقت توجه و سرعت توجه آزمودنی‌ها پس از توانبخشی شناختی نوبت سوم افزایش یافت.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که برنامهٔ توانبخشی حافظه بر بهبود عملکرد اجرایی بازداری پاسخ کودکان با اختلال نقص ‌توجه/بیش‌فعالی اثربخشی دارد.