مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: فرسودگی تحصیلی به‌منزلهٔ سندرمی روان‌شناختی و بیگانگی تحصیلی به‌عنوان عوامل مهم در کاهش مشارکت در فرایندهای آموزشی نقش دارند؛‌ ازاین‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی بستۀ آموزشی انگیزشی-دلبستگی به مدرسه بر فرسودگی و ازخودبیگانگی تحصیلی دختران پایۀ دهم شهر اصفهان انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری سه‌ماهه با گروه گواه بود. جامعۀ آماری پژوهش را دانش‌آموزان دختر پایهٔ دهم شهر اصفهان در سال تحصیلی ۹۹-۱۳۹۸ تشکیل دادند. برای انتخاب نمونه به‌روش نمونه‌گیری در دسترس ۳۶ نفر که حاضر به شرکت در مطالعه شدند، به‌صورت ‌تصادفی در گروه آزمایش و گروه گواه قرار گرفتند (هر گروه هیجده ‌نفر). ابزارهای پژوهش پرسش‌نامۀ‌ فرسودگی تحصیلی (سالملا-آرو و ناآتانن، ۲۰۰۵) و پرسش‌نامۀ ازخودبیگانگی تحصیلی (دیلون و گروات، ۱۹۷۶) بود. گروه آزمایش به‌مدت ده جلسۀ نود دقیقه‌ای، هفته‌ای دو بار آموزش بستۀ انگیزشی-دلبستگی به مدرسه را دریافت کرد؛ اما برای گروه گواه هیچ مداخله‌ای ارائه نشد. تحلیل داده‌ها در نرم‌افزار آماری SPSS نسخۀ ۲۵، با استفاده از آزمون تی مستقل، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، در متغیر فرسودگی تحصیلی، اثر اصلی گروه (۰٫۰۲۳=p)، اثر اصلی زمان (۰٫۰۰۱>p) و اثر متقابل گروه و زمان (۰٫۰۰۱>p) معنادار بود. در متغیر ازخودبیگانگی تحصیلی نیز اثر اصلی گروه، اثر اصلی زمان و اثر متقابل گروه و زمان، معنادار بود (۰٫۰۰۱>p). همچنین در گروه آزمایش در متغیرهای فرسودگی تحصیلی و ازخودبیگانگی تحصیلی، تفاوت میانگین‌های مراحل پیش‌آزمون-پس‌آزمون و پیش‌آزمون-پیگیری معنا‌دار بود (۰٫۰۰۱>p)؛ اما تفاوت میانگین متغیرهای فرسودگی تحصیلی و ازخودبیگانگی در مراحل پس‌آزمون-پیگیری معنا‌دار نبود که تداوم اثر مداخله را در مرحلۀ پیگیری نشان می‌دهد (به‌ترتیب ۰٫۶۵۳=p، ۰٫۰۷۷=p).
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که بستۀ آموزشی انگیزشی-دلبستگی به مدرسه بر کاهش مشکلات روان‌شناختی از جمله فرسودگی تحصیلی و ازخودبیگانگی تحصیلی دانش‌آموزان اثربخش است.