مقالات درحال ویرایش
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان
2- دانشگاه زنجان
2- دانشگاه زنجان
چکیده: (72 مشاهده)
زمینه و هدف: نوجوانی دوران تغییرات جسمی، روان‌شناختی و تغییراتی در تعاملات اجتماعی و روابط بین فردی است به طوری که زمینه گرایش به رفتارهای ضداجتماعی در این سن بیشتر مشاهده می شود. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مدیریت خشم در کاهش بزهکاری و آسیب های اجتماعی بین دختران نوجوان ساکن مراکز نگهداری تحت پوشش بهزیستی بود.
روش بررسی: روش این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی و با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دختران نوجوان ساکن مراکز نگهداری تحت پوشش سازمان بهزیستی استان زنجان در سال 1398 به تعداد 319 بود که از بین آن‌ها تعداد 30 نفر داوطلب واجد شرایط به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به‌صورت تصادفی به 2 گروه (15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه گواه) تقسیم شدند. آزمودنی‌های دو گروه، پرسشنامه‌های بزهکاری نوجوانان فضلی (1389) و آسیب های اجتماعی زاده محمدی و احمدآبادی (1393) را در مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون تکمیل کردند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه تحت مداخله آموزش برنامه مدیریت خشم نواکا و اسپیواک (1975) قرار گرفتند درحالی‌که در طول این مدت گروه گواه هیچ‌گونه مداخله‌ای را دریافت نکردند. برای جمع آوری داده ها از ابزارها و برنامه آموزشی زیر استفاده شد:
- پرسشنامه بزهکاری نوجوانان فضلی (1389): در این تحقیق برای گردآوری داده های مورد نیاز در زمینه بزهکاری نوجوانان از پرسشنامه ای که توسط فضلی ساخته شده استفاده شد. این ابزار دارای 28 گویه است. گویه ها بر اساس طیف 4 درجه ای از 1 (کاملاً مخالفم) تا 4 (کاملاً موافقم) نمره گذاری می شود. حداقل و حداکثر نمره این پرسشنامه به ترتیب 28 و 112 بوده و خط برش آن نیز 70 میباشد. نمره بالا نشان دهنده میزان بالای بزهکاری است. فضلی پایایی این مقیاس را از طریق ضریب آلفای کرونباخ 88/0 به دست آورد.
- پرسشنامه آسیب های اجتماعی زاده محمدی و احمدآبادی (1393): در این تحقیق برای گردآوری داده های مورد نیاز در زمینه آسیب های اجتماعی از پرسشنامه ای که توسط زاده محمدی و احمدآبادی ساخته شده استفاده شد. این ابزار 38 سؤالی دارای 8 زیر مقیاس شامل: مصرف سیگار و قلیان، مصرف مشروبات الکلی، مصرف مواد روانگردان، رفتارهای پرخاشگرانه، فکر و اقدام به خودکشی، فرار از خانه، ارتباط با جنس مخالف و رفتارهای فضای مجازی میباشد و به صورت طیف 5 درجه ای لیکرت از 1 (کاملاً مخالفم) تا 5 (کاملاً موافق) نمره گذاری می شود. حداقل و حداکثر نمره این پرسشنامه به ترتیب 38 و 190 بوده و خط برش آن نیز 114 می باشد. نمره بالا نشان دهنده میزان بالای آسیب اجتماعی است. زاده محمدی و احمدآبادی پایایی این مقیاس را از طریق ضریب آلفای کرونباخ 84/0 گزارش کرده اند.
- برنامه آموزشی مدیریت خشم نواکا و اسپیواک (1975): این برنامه درمانی توسط نواکا و اسپیواک ساخته شده و دارای 8 جلسه میباشد که هر یک از جلسات در مدت زمان 90 دقیقه آموزش داده میشود.
یافته ها: نتایج نشان داد میانگین نمرات پس‌آزمون آسیب های اجتماعی نسبت به پیش‌آزمون در گروه آزمایش کاهش یافت (0/001P˂). همچنین میانگین نمرات پس‌آزمون بزهکاری نسبت به پیش‌آزمون در گروه آزمایش کاهش یافت ((0/001P˂). در حالیکه تغییرات میانگین نمرات پس‌آزمون آسیب های اجتماعی نسبت به پیش‌آزمون و نیز میانگین نمرات پس‌آزمون بزهکاری نسبت به پیش‌آزمون در گروه گواه قابل توجه نبود. از طرفی نتایج جدول مذکور نشان داد که اندازه اثرهای آسیب های اجتماعی (0/706Eta=) و بزهکاری نیز (0/516Eta=) بود. بنابراین می‌توان گفت آموزش مدیریت خشم بر کاهش آسیبهای اجتماعی و بزهکاری دختران نوجوان ساکن مراکز نگهداری تحت پوشش سازمان بهزیستی مؤثر بود (0/001P˂).
نتیجه گیری: به طور کلی نتایج پژوهش نشان داد آموزش مدیریت خشم موجب کاهش آسیب های اجتماعی و بزهکاری دختران نوجوان ساکن مراکز نگهداری تحت پوشش سازمان بهزیستی شد. بنابراین برای مقابله با آسیب های اجتماعی و بزهکاری در بین دختران نوجوان می توان از آموزش مدیریت خشم استفاده نمود. این پژوهش با محدودیت های زیر روبرو بود؛ به علت محدودیت زمانی، پیگیری و بررسی تأثیر آموزش مدیریت خشم بر کاهش آسیب های اجتماعی و بزهکاری دختران نوجوان ساکن مراکز نگهداری تحت پوشش سازمان بهزیستی صورت نگرفت. از آنجایی که این پژوهش بر روی دختران نوجوان انجام شده، لذا در تعمیم یافته های پژوهش به سایر گروه ها باید جانب احتیاط رعایت شود. با توجه به نتایج پژوهش حاضر مبنی بر اثربخشی آموزش مدیریت خشم بر کاهش آسیبهای اجتماعی و بزهکاری در بین دختران نوجوان پیشنهاد می شود آموزش مذکور از دوره پیش دبستانی تا دوره تحصیلات دانشگاهی به صورت مستمر در کتاب درسی گنجانده شود تا همه افراد جامعه از سنین کودکی با آن آشنا شوند و در زندگی فردی و اجتماعی از مزایای آن بهره مند گردند. همچنین پیشنهاد می شود آموزش مدیریت خشم برای مربیان و مشاورین بهزیستی و مدارس در جهت توانمندسازی آن ها گنجانده شود. علاوه بر این پیشنهاد می شود این برنامه در مدارس و مؤسسه های برای بهبود روابط والد فرزند، برای نوجوانان آموزش داده شود.
روش بررسی: روش این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی و با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دختران نوجوان ساکن مراکز نگهداری تحت پوشش سازمان بهزیستی استان زنجان در سال 1398 به تعداد 319 بود که از بین آن‌ها تعداد 30 نفر داوطلب واجد شرایط به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به‌صورت تصادفی به 2 گروه (15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه گواه) تقسیم شدند. آزمودنی‌های دو گروه، پرسشنامه‌های بزهکاری نوجوانان فضلی (1389) و آسیب های اجتماعی زاده محمدی و احمدآبادی (1393) را در مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون تکمیل کردند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه تحت مداخله آموزش برنامه مدیریت خشم نواکا و اسپیواک (1975) قرار گرفتند درحالی‌که در طول این مدت گروه گواه هیچ‌گونه مداخله‌ای را دریافت نکردند. برای جمع آوری داده ها از ابزارها و برنامه آموزشی زیر استفاده شد:
- پرسشنامه بزهکاری نوجوانان فضلی (1389): در این تحقیق برای گردآوری داده های مورد نیاز در زمینه بزهکاری نوجوانان از پرسشنامه ای که توسط فضلی ساخته شده استفاده شد. این ابزار دارای 28 گویه است. گویه ها بر اساس طیف 4 درجه ای از 1 (کاملاً مخالفم) تا 4 (کاملاً موافقم) نمره گذاری می شود. حداقل و حداکثر نمره این پرسشنامه به ترتیب 28 و 112 بوده و خط برش آن نیز 70 میباشد. نمره بالا نشان دهنده میزان بالای بزهکاری است. فضلی پایایی این مقیاس را از طریق ضریب آلفای کرونباخ 88/0 به دست آورد.
- پرسشنامه آسیب های اجتماعی زاده محمدی و احمدآبادی (1393): در این تحقیق برای گردآوری داده های مورد نیاز در زمینه آسیب های اجتماعی از پرسشنامه ای که توسط زاده محمدی و احمدآبادی ساخته شده استفاده شد. این ابزار 38 سؤالی دارای 8 زیر مقیاس شامل: مصرف سیگار و قلیان، مصرف مشروبات الکلی، مصرف مواد روانگردان، رفتارهای پرخاشگرانه، فکر و اقدام به خودکشی، فرار از خانه، ارتباط با جنس مخالف و رفتارهای فضای مجازی میباشد و به صورت طیف 5 درجه ای لیکرت از 1 (کاملاً مخالفم) تا 5 (کاملاً موافق) نمره گذاری می شود. حداقل و حداکثر نمره این پرسشنامه به ترتیب 38 و 190 بوده و خط برش آن نیز 114 می باشد. نمره بالا نشان دهنده میزان بالای آسیب اجتماعی است. زاده محمدی و احمدآبادی پایایی این مقیاس را از طریق ضریب آلفای کرونباخ 84/0 گزارش کرده اند.
- برنامه آموزشی مدیریت خشم نواکا و اسپیواک (1975): این برنامه درمانی توسط نواکا و اسپیواک ساخته شده و دارای 8 جلسه میباشد که هر یک از جلسات در مدت زمان 90 دقیقه آموزش داده میشود.
یافته ها: نتایج نشان داد میانگین نمرات پس‌آزمون آسیب های اجتماعی نسبت به پیش‌آزمون در گروه آزمایش کاهش یافت (0/001P˂). همچنین میانگین نمرات پس‌آزمون بزهکاری نسبت به پیش‌آزمون در گروه آزمایش کاهش یافت ((0/001P˂). در حالیکه تغییرات میانگین نمرات پس‌آزمون آسیب های اجتماعی نسبت به پیش‌آزمون و نیز میانگین نمرات پس‌آزمون بزهکاری نسبت به پیش‌آزمون در گروه گواه قابل توجه نبود. از طرفی نتایج جدول مذکور نشان داد که اندازه اثرهای آسیب های اجتماعی (0/706Eta=) و بزهکاری نیز (0/516Eta=) بود. بنابراین می‌توان گفت آموزش مدیریت خشم بر کاهش آسیبهای اجتماعی و بزهکاری دختران نوجوان ساکن مراکز نگهداری تحت پوشش سازمان بهزیستی مؤثر بود (0/001P˂).
نتیجه گیری: به طور کلی نتایج پژوهش نشان داد آموزش مدیریت خشم موجب کاهش آسیب های اجتماعی و بزهکاری دختران نوجوان ساکن مراکز نگهداری تحت پوشش سازمان بهزیستی شد. بنابراین برای مقابله با آسیب های اجتماعی و بزهکاری در بین دختران نوجوان می توان از آموزش مدیریت خشم استفاده نمود. این پژوهش با محدودیت های زیر روبرو بود؛ به علت محدودیت زمانی، پیگیری و بررسی تأثیر آموزش مدیریت خشم بر کاهش آسیب های اجتماعی و بزهکاری دختران نوجوان ساکن مراکز نگهداری تحت پوشش سازمان بهزیستی صورت نگرفت. از آنجایی که این پژوهش بر روی دختران نوجوان انجام شده، لذا در تعمیم یافته های پژوهش به سایر گروه ها باید جانب احتیاط رعایت شود. با توجه به نتایج پژوهش حاضر مبنی بر اثربخشی آموزش مدیریت خشم بر کاهش آسیبهای اجتماعی و بزهکاری در بین دختران نوجوان پیشنهاد می شود آموزش مذکور از دوره پیش دبستانی تا دوره تحصیلات دانشگاهی به صورت مستمر در کتاب درسی گنجانده شود تا همه افراد جامعه از سنین کودکی با آن آشنا شوند و در زندگی فردی و اجتماعی از مزایای آن بهره مند گردند. همچنین پیشنهاد می شود آموزش مدیریت خشم برای مربیان و مشاورین بهزیستی و مدارس در جهت توانمندسازی آن ها گنجانده شود. علاوه بر این پیشنهاد می شود این برنامه در مدارس و مؤسسه های برای بهبود روابط والد فرزند، برای نوجوانان آموزش داده شود.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
