مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: لازمهٔ کمک به افراد دارای نشانه‌های اختلال وسواسی-اجباری برای حل مشکلات مربوط به وسواس، شناخت عوامل مؤثر بر باورهای وسواسی است. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی فنون درمان شناختی-رفتاری بر کاهش باورهای وسواسی در افراد دارای نشانه‌های وسواسی-اجباری انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر از نوع مطالعهٔ نیمه‌آزمایشی موردی و از نوع خط پایهٔ چندگانه بود. جامعهٔ پژوهش را افراد دارای نشانه‌های اختلال وسواسی-جبری در شهر تبریز در سال ۱۳۹۸ تشکیل دادند. حجم نمونهٔ پژوهش دو نفر از افراد دارای نشانه‌های اختلال وسواسی-جبری و روش نمونه‌گیری به‌صورت افراد واجد شرایط بود. بدین‌منظور، دو شرکت‌کننده به‌طور هدفمند انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌های پژوهش از پرسش‌نامهٔ وسواسی-اجباری مادزلی (هاجسون و راکمن، ۱۹۷۷)، پرسش‌نامهٔ کنترل فکر (ولز و دیویس، ۱۹۹۴)، مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی (فریستون و همکاران، ۱۹۹۴)، پرسش‌نامهٔ اضطراب بک (بک و همکاران، ۱۹۹۶) و پرسش‌نامهٔ نگرش به مسئولیت (سالکووسکیس و همکاران، ۲۰۰۰) استفاده شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، تحلیل‌های نموداری و ترسیمی به‌کار رفت که براساس صعود و نزول باورهای وسواسی، قضاوت صورت گرفت. علاوه‌بر تحلیل نموداری و ترسیمی، از فرمول درصد بهبودی برای بررسی معناداری بالینی تغییرات و عینی‌سازی میزان بهبود در آماج‌های درمانی استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، اندازهٔ اثر درمان شناختی-رفتاری بر متغیر نگرش به مسئولیت برای آزمودنی اول ۱٫۹۸ و برای آزمودنی دوم ۲٫۶۳ بود. اندازهٔ اثر درمان بر کنترل فکر برای آزمودنی اول ۲٫۳۱ و برای آزمودنی دوم ۱٫۸۳ به‌دست آمد. اندازهٔ اثر درمان بر اضطراب برای آزمودنی اول ۲٫۸۳ و برای آزمودنی دوم ۲٫۲۹ بود. همچنین اندازهٔ اثر درمان بر عدم تحمل بلاتکلیفی برای آزمودنی اول ۲٫۷ و برای آزمودنی دوم ۲٫۵۶ به‌دست آمد. این یافته‌ها تأثیر درمان شناختی-رفتاری را بر کاهش باورهای وسواسی در افراد دارای نشانه‌های وسواسی-اجباری نشان داد.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود، فنون درمان شناختی-رفتاری بر کاهش باورهای وسواسی در افراد دارای نشانه‌های وسواسی-اجباری مؤثر است. از یافته‌های این پژوهش می‌توان در راستای برنامه‌ریزی درمانی و مداخلات بالینی بهره جست.