مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: جهت‌گیری زندگی می‌تواند سلامتی افراد را تحت‌تأثیر قرار دهد؛‌ همچنین همدلی نقشی مثبت در سلامت ایفا می‌کند؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف مقایسهٔ اثربخشی بستهٔ آموزشی ذهن‌آگاهی شفقت‌محور با شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر جهت‌گیری زندگی و همدلی عاطفی دانشجویان دختر صورت گرفت.
روش‌بررسی: روش این مطالعه نیمه‌‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری سی‌روزه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس در بازهٔ زمانی سه‌ماههٔ اول سال ۱۳۹۸تشکیل دادند. ۴۵ نفر از دانشجویان که در پرسشنامهٔ سلامت عمومی گلدبرگ (گلدبرگ و هیلر، ۱۹۷۹) نمرهٔ بیشتر از خط برش یعنی ۲۴ را دریافت کردند، به‌روش دردسترس انتخاب شدند. سپس به‌طور تصادفی در سه گروه ذهن‌آگاهی شفقت‌محور (گروه آزمایش اول)، شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی (گروه آزمایش دوم) و گواه قرار گرفتند (هر گروه پانزده نفر). هر سه گروه با پرسشنامهٔ جهت‌گیری زندگی (شی‌یر و همکاران، ۱۹۹۴) و مقیاس همدلی اساسی (جولیف و فارینگتون، ۲۰۰۶) ارزیابی شدند. صرفاً برای هر دو گروه آزمایش، مداخله به‌مدت هشت جلسۀ هفتگی (هر جلسه نود دقیقه) اجرا شد. تحلیل داده‌های گردآوری‌شده با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه‌‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی ازطریق نرم‌افزار آماری SPSS نسخهٔ ۲۰ صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ درنظر گرفته شد.
یافته‌ها: بین میانگین نمرات گروه‌های آزمایش اول و دوم با گروه گواه در مراحل پس‌آزمون و پیگیری در متغیرهای خوش‌بینی، بدبینی و همدلی عاطفی تفاوت معنادار وجود داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ همچنین بین اثربخشی ذهن‌آگاهی شفقت‌محور و شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر متغیرهای مذکور در مراحل پس‌آزمون و پیگیری تفاوت معناداری مشاهده شد (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، برنامهٔ ذهن‌آگاهی شفقت‌محور و شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر افزایش همدلی عاطفی و خوش‌بینی و کاهش بدبینی دانشجویان کارآمد هستند؛ اما برنامۀدرمانی ذهن‌آگاهی شفقت‌محور اثربخشی بیشتری در پس‌آزمون و پیگیری در مقایسه با شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر متغیرهای مذکور دارد.