مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

چکیده
زمینه و هدف: قانون‌گریزی در دانش‌آموزان نوجوان شایع است و آسیب‌های فرهنگی و تربیت اخلاقی می‌توانند باعث افزایش آن شوند؛ درنتیجه، پژوهش حاضر با هدف پیش‌بینی نمرهٔ قانون‌گریزی دانش‌آموزان نوجوان دورهٔ دوم متوسطه براساس آسیب‌های فرهنگی و آسیب‌های تربیت اخلاقی انجام شد.
روش‌بررسی: این مطالعه مقطعی از نوع همبستگی بود. جامعهٔ پژوهش را دانش‌آموزان نوجوان دورهٔ دوم متوسطهٔ شهر مشهد در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ به‌تعداد حدود ۳۶۰هزار نفر تشکیل دادند که از میان آنان ۴۲۰ نفر با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسش‌نامهٔ قانون‌گریزی (زارع شاه‌آبادی و ترکان، ۱۳۹۱)، مقیاس محقق‌ساختهٔ آسیب‌های فرهنگی و پرسش‌نامهٔ آسیب‌های تربیت اخلاقی (شکاری و همکاران، ۱۳۹۳) بود که به‌صورت مجازی تکمیل شدند. تحلیل داده‌ها با روش‌های ضرایب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چندگانه در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۱۹ در سطح معناداری ۰٫۰۵ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، آسیب‌های فرهنگی و همهٔ خرده‌مقیاس‌های آن شامل پذیرش ضدارزش‌ها، آسیب‌های تلفن همراه هوشمند، بی‌هویتی فرهنگی و تهاجم فرهنگی با نمرهٔ قانون‌گریزی در دانش‌آموزان نوجوان دورهٔ دوم متوسطه رابطهٔ مستقیم و معنادار داشتند (۰٫۰۰۱>p)؛ همچنین آسیب‌های تربیت اخلاقی و همهٔ خرده‌مقیاس‌های آن شامل شجاعت، احترام، صداقت، صبر، وفاداری، امانت‌داری، حسن خلق، توکل و وجدان با نمرهٔ قانون‌گریزی در دانش‌آموزان مذکور رابطهٔ معکوس و معنادار داشتند (۰٫۰۰۱>p). براساس دیگر یافته‌ها، خرده‌مقیاس‌های متغیرهای آسیب‌های فرهنگی و تربیت اخلاقی باهم توانستند ۸۹درصد از تغییرات نمرهٔ قانون‌گریزی را در دانش‌آموزان نوجوان دورهٔ دوم متوسطه تبیین کنند (۰٫۰۵>p).
نتیجه‌گیری: باتوجه به نتایج پژوهش، آسیب‌های فرهنگی و آسیب‌های تربیت اخلاقی نقش مؤثری در پیش‌بینی قانون‌گریزی در دانش‌آموزان نوجوان دورهٔ دوم متوسطه دارند؛ درنتیجه، برای کاهش قانون‌گریزی می‌توان آسیب‌های فرهنگی و تربیت اخلاقی را کاهش داد.