مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: «درد عضو خیالی»، ماهیتی شایع و مبهم دارد و باور به داشتن ساختار معیوب ابعاد مهم عزت‌نفس و تصویر بدنی را در افراد قطع ‌عضو شده تحت‌ تأثیر قرار می‌دهد. در حالیکه درمان‌های دارویی و فیزیکی، اغلب با اثربخشی موقت و عود دوباره همراه هستند، روان‌درمانی، نتایج پایاتری را در پی داشته است. هدف پژوهش حاضر تعیین اثر درمان «حساسیت‌زدایی منظّم چشم و پردازش مجدّد» بر شدّت درد، تصویر بدنی و عزت‌نفس در بیماران مبتلا به درد عضو خیالی بود.

روش بررسی: در این مطالعهٔ نیمه ‌آزمایشی که در سال ۹۵-۱۳۹۴ در سازمان جمعیت هلال احمر استان تهران انجام شد، با استفاده از روش نمونه‌گیریِ قضاوتی، از بین ۴۷ بیمار قطع ‌عضو شده، ۲۶ نفر از نظر ابتلا به درد عضو خیالی غربال شده و به روش جای‌گماریِ تصادفی به دو گروه «مداخله» (۱۳نفر) و «کنترل» (۱۳نفر) اختصاص یافتند؛ سپس به‌وسیلهٔ ابزار عزت‌نفس روزنبرگ (RSE)، روابط چند بُعدی خود-بدن (MBSRQ) و پرسش‌نامهٔ درد مک‌گیل (SF-MPQ) مورد سنجش قرار گرفتند. همچنین از آزمون‌های تحلیل کوواریانس چند متغیره، هم‌بستگی پیرسون و هم‌بستگی پاره‌ای استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج آنالیز کوواریانس نشان داد که تفاوت نمرهٔ پیش‌آزمون و پس‌آزمون بین دو گروه مداخله و کنترل در سه حیطهٔ درد (۰٫۰۰۱>p)، عزت‌نفس (۰٫۰۰۱>p)، و تصویر تَن (۰٫۰۰۱>p) معنادار است. نتایج، نشان‌دهندهٔ کاهش معنادار درد و افزایش عزت‌نفس و رضایت از تصویر بدنی می‌باشد.

نتیجه‌گیری: درمان «حسّاسیّت‌زدایی منظّم چشم و پردازش مجدّد» قادر است درد عضو خیالی را کاهش داده و از طریق بی‌اعتبار کردن شناخت‌های ناکارآمد پیرامون نقص عضو، تصوّر فرد از نقص و نازیبایی بدنش را تعدیل کند و عزت‌نفس فرد را ارتقا دهد.