مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

چکیده
زمینه و هدف: عوامل مؤثر بر سازگاری زناشویی شامل خصوصیات فردی و عوامل موقعیتی و رویدادهای زندگی هستند. البته مطالعات نشان‌ داده که میانجی‌های شناختی مختلفی، چارچوب روابط زناشویی را تحت‌تأثیر قرار داده و آن‌ها را جهت‌دهی می‌کنند. طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه که توسط یانگ معرفی ‌شده، به‌عنوان یک میانجی ‌شناختی، از رویدادهای زندگی فرد نشأت می‌گیرد. تمایزیافتگی به‌عنوان خصوصیت فردی، به‌طور بالقوه پیش‌بینی‌کنندهٔ خوبی برای سازگاری زناشویی به‌نظر می‌رسد. از این‌رو این مطالعه با بررسی ارتباط بین طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و تمایزیافتگی با سازگاری زناشویی با هدف پیش‌بینی سازگاری زناشویی در مشاوره‌های پیش از ازدواج صورت گرفت.
روش‌بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی‌تحلیلی با طرح همبستگی بود. جامعهٔ آماری این پژوهش را همهٔ افراد متأهل شهر تهران تشکیل دادند و حجم نمونه ۴۰۰ نفر برآورد شد. نمونه‌گیری به‌شیوهٔ چندمرحله‌ای و دردسترس انجام شد؛ به‌این‌ترتیب که ابتدا پنج منطقه به‌تصادف از بین مناطق ۲۲گانه انتخاب شد. سپس کلینیک‌های مشاوره و مدارس و فرهنگ‌سراهای محلات این پنج منطقه به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. آن‌گاه پرسشنامه بین افرادی که معیار ورود به مطالعه را داشتند به‌طور دردسترس توزیع شد. معیار خروج از مطالعه، داشتن سابقهٔ ازدواج مجدد/طلاق، سوءمصرف مواد یا بودن تحت‌درمان‌های روان‌پزشکی بود.
پرسشنامه‌های سازگاری زناشویی اسپانیر، فرم کوتاه طرح‌وارهٔ یانگ (ویرایش سوم) و پرسشنامهٔ تمایزیافتگیِ خود اسکورون ابزارهای این مطالعه بودند. برای تحلیل داده‌ها از آزمون همبستگی، تحلیل رگرسیون و آزمون تی استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین تمامی حیطه‌های طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و سازگاری زناشویی ارتباط معکوس و معنادار وجود داشت (۰٫۰۱>p). همچنین بین تمایزیافتگی و هر ۴‌بُعد آن با سازگاری زناشویی ارتباط معناداری مشاهده شد (۰٫۰۱>p). تجزیه‌وتحلیل رگرسیون نشان داد که ۹‌حیطهٔ طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و ۲‌بُعد تمایزیافتگی، توان پیش‌بینی سازگاری زناشویی را داشتند (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: یافته‌های این تحقیق نشان داد که می‌توان با طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و نیز تمایزیافتگی، میزان سازگاری زناشویی را پیش‌بینی کرد. این یافته می‌تواند به مشاوران در ارائه مشاورهٔ کلینیکی کمک کند.