مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

زمینه و هدف: نوجوانی دوره‌ای با مخاطرهٔ بالا، برای دچارشدن به بسیاری از انواع رفتارهای مشکل‌آفرین ازقبیل سوءمصرف مواد و بزهکاری و غیره است. مطالعات متعددی عوامل مؤثر بر بزهکاری نوجوانان را بررسی کرده‌اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر عوامل فردی و خانوادگی و اجتماعی در نگرش به بزهکاری نوجوانان انجام شد.
روش‌بررسی: روش اجرای پژوهش، توصیفی و طرح پژوهش همبستگی از نوع تحلیل چندسطحی بود. جامعه‌ٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان مقطع متوسطهٔ شهر بابل تشکیل دادند که ۶۸۹ نفر (۳۳۴ پسر و ۳۵۵ دختر) از آنان به‌روش نمونه‌گیری خوشه‌ای مرحله‌ای برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه‌های بزهکاری، هوش هیجانی، خودارزشمندی، مقیاس ادراک والدین، سنجش خانواده، حمایت اجتماعی و پرسشنامهٔ پاسکال و همکاران بود. جهت توصیف داده‌ها از روش‌های آمار توصیفی و شاخص‌هایی همچون میانگین و انحراف معیار برای متغیرهای کمی و تعداد و درصد برای متغیرهای کیفی استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل همبستگی و رگرسیون خطی چندگانه و مدل‌سازی خطی سلسله‌مراتبی با بهره‌گیری از نرم‌افزار STATA ویرایش ۱۴ انجام شد. مقدار آلفا در تمامی آزمون‌ها برابر با ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: در هر دو روش مدل‌سازی خطی چندگانه و سلسله‌مراتبی نشان داده شد که متغیرهای جنسیت، سن، خودارزشمندی و گرمی اثر آماری معناداری بر نگرش به بزهکاری ندارند؛ درحالی‌که متغیرهای هوش هیجانی (۰٫۰۰۱>p)، عملکرد خانواده (۰٫۰۰۱>p)، حمایت از خودمختاری (۰٫۰۰۱=p)، درگیری (۰٫۰۱۰=p)، ارتباط با همسالان بزهکار (۰٫۰۰۱>p) و حمایت اجتماعی (۰٫۰۰۱>p) اثر آماری معناداری بر نگرش به بزهکاری نشان دادند.
نتیجه‌گیری: عوامل فردی و خانوادگی و اجتماعی در نگرش به بزهکاری نوجوانان تأثیر معناداری دارند؛ بنابراین در برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته برای نوجوانان که سرمایهٔ عظیم کشور و جوانان آینده هستند باید به نقش این عوامل توجه شود. پیامدهای نامناسب بزهکاری برای خود نوجوانان و خانواده‌ها و به‌خصوص جامعه بسیار است. برای رسیدن به چنین هدفی باید آگاهی از علل و عوامل مؤثر در بزهکاری نوجوانان را کسب کرد.