چکیده
زمینه و هدف: تمرکز چاره‌اندیشانه بر طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و کیفیت رابطهٔ زوج‌های متعارض براساس رویکردهای ارتباط انسانی می‌تواند شادی را به جامعه منتقل کند. این پژوهش با هدف مقایسهٔ اثربخشی طرح‌واره‌درمانی بومی با طرح‌واره‌درمانی یانگ بر طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و نگرش به خیانت در زوج‌های متعارض انجام شد.
روش‌بررسی: این پژوهش به‌‌لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و ‌پس‌آزمون و پیگیری همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ پژوهش را تمامی زوجین دارای مشکل تعارض تشکیل دادند که از سال ۱۳۹۶ به مراکز مشاورهٔ شهر اصفهان مراجعه کردند. از این جامعه، ۴۸ نفر از زوجین واجد شرایط، به‌صورت داوطلبانه وارد مطالعه شدند و سپس به‌طور ‌تصادفی در سه گروه (طرح‌واره‌‌درمانی بومی، طرح‌واره‌درمانی یانگ، گواه) قرار گرفتند. افراد هر سه گروه، در سه مرحلهٔ پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری توسط مقیاس طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه (یانگ، ۲۰۰۵) و مقیاس نگرش به خیانت (‌واتلی، ۲۰۰۸) ارزیابی شدند. برای گروه آزمایش اول، بستهٔ بومی طرح‌واره‌درمانی و برای گروه آزمایش دوم، طرح‌واره‌درمانی یانگ در چهارده جلسهٔ نوددقیقه‌ای اجرا شد. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۴ با حداقل مقدار احتمال ۰٫۰۵ تحلیل شد.  
یافته‌ها: تفاوت معناداری بین اثربخشی بستهٔ بومی طرح‌واره‌درمانی با طرح‌واره‌درمانی یانگ بر کاهش نگرش به خیانت (۰٫۰۲۲=p) و انزوای اجتماعی (۰٫۰۴۸=p) وجود داشت؛ اما بین اثربخشی این دو درمان بر محرومیت هیجانی، طردشدگی، شرم، شکست، وابستگی، گرفتاری، اطاعت، ایثارگری، بازداری هیجانی، معیارهای سرسختانه، بزرگ‌منشی، خودانضباطی ناکافی، پذیرش‌جویی، منفی‌‌گرایی و تنبیه تفاوت معناداری مشاهده نشد؛ همچنین طرح‌واره‌درمانی بومی و طرح‌واره‌درمانی یانگ بر کاهش طرح‌واره‌‌های بی‌‌اعتمادی و آسیب‌پذیری به ضرر اثربخش نبودند.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، طرح‌واره‌درمانی بومی و طرح‌واره‌درمانی یانگ منجربه کاهش اغلب طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و نگرش به خیانت در زوج‌های متعارض می‌شوند؛ ولی روش طرحواره‌درمانی بومی مؤثرتر از طرحواره‌درمانی یانگ است.