مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

چکیده
زمینه و هدف: کودکان با اختلال خواندن، دارای مشکلات ارتباطی متعددی هستند؛ براین‌اساس، پژوهش حاضر باهدف بررسی اثر عملکرد اجرایی و ادراک بر نمرهٔ اختلال خواندن دانش‌آموزان مقطع ابتدایی دارای اختلال (در طیف کم تا زیاد) انجام شد.
روش‌بررسی: این مطالعه تحلیلی‌همبستگی بود. در پژوهش حاضر ۲۲۴ نفر از دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری خواندن در منطقهٔ دو آموزش‌وپرورش شهر تهران دارای اختلال خواندن کم و متوسط و زیاد (براساس چک‌لیست بررسی نشانگان نارساخوانی (سلیمی تیموری، ۱۳۸۶))، به‌روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها مقیاس‌ عملکرد اجرایی ‌BRIEF (جیوئیا و همکاران، ۲۰۰۰) و مقیاس ادراک (مقبلی، ۱۳۹۷) به‌کار رفت. از این تعداد ۲۰۸ پرسش‌نامه به‌صورت پذیرفتنی برگشت داده شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲، آزمون‌های رگرسیون خطی ساده، آزمون رگرسیون چندگانه خطی و رگرسیون لجستیک چندحالتی با سطح معناداری ۰٫۰۵=α صورت گرفت.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد، عملکرد اجرایی و ادراک بر نمرهٔ اختلال خواندن کودکان اثر معنادار دارند (۰٫۰۰۱>p). نتایج رگرسیون چندگانه خطی مشخص کرد، بُعد کنترل هیجانی (از مؤلفه‌های عملکرد اجرایی) (۰٫۰۰۱p<) و ابعاد یکپارچگی حسی (۰٫۰۰۹=p) و ادراک شنیداری (۰٫۰۱۷p=) ۶۰٫۹درصد از مقادیر نمرهٔ اختلال یادگیری خواندن را تبیین می‌کنند؛ به‌عبارتی در میان همهٔ مؤلفه‌های پژوهش، ابعاد کنترل هیجانی و یکپارچگی حسی و ادراک شنیداری تأثیر بیشتری بر نمرهٔ اختلال خواندن می‌گذارند. همچنین، نتایج رگرسیون لجستیک چندحالتی نشان داد، در گروه اختلال خواندن کم درمقایسه با گروه اختلال خواندن متوسط، متغیرهای ادراک شنیداری و یکپارچگی حسی و آسیب‌های مربوط به سازمان‌دهی، در گروه اختلال خواندن زیاد درمقایسه با گروه اختلال خواندن متوسط، متغیر ادراک شنیداری و در گروه دارای اختلال خواندن کم درمقایسه با گروه دارای اختلال خواندن زیاد، متغیر انتقال توجه تأثیر معناداری بر شانس ابتلا به اختلال خواندن دارند (۰٫۰۵>p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت، عملکرد اجرایی و ادراک از عوامل اثرگذار بر نمرهٔ اختلال خواندن به‌‌شمار می‌روند؛ ازاین‌رو برای بهبود عملکرد خواندن کودکان، باید سطح عملکرد اجرایی و ادراک در این کودکان را رشد داد.