مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

چکیده
زمینه و هدف: یکی از مشکلات اساسی کودکان با اختلال رفتاری، اضطراب است که با علائم رفتاری در این کودکان ارتباط مستقیم دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی برنامهٔ بازی‌های خانواده‌محور مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب دانش‌آموزان با اختلال رفتاری بود.
روش‌بررسی: این پژوهش از لحاظ روش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را تمامی دانش‌آموزان با اختلال رفتاری در دامنهٔ سنی ۸تا۱۲ سال شهر تهران در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ تشکیل دادند. از میان آن‌ها به‌‌روش نمونه‌گیری دردسترس، سی دانش‌آموز داوطلب واجد شرایط به‌همراه خانواده وارد مطالعه شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. پژوهش در دو مرحله انجام پذیرفت؛ اول برنامهٔ بازی‌های خانواده‌محور مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی براساس ادبیات نظری و پیشینه‌های پژوهشی تدوین شد و روایی محتوایی آن توسط متخصصان به‌تأیید رسید. سپس شرکت‌کنندگان گروه آزمایش طی ده جلسه برنامهٔ تدوین‌شده را دریافت کردند. برای جمع‌آوری داده‌ها از فهرست رفتاری کودکان (آخنباخ و ادلبراک، ۱۹۷۹) و پرسش‌نامهٔ اضطراب اسپنس-نسخهٔ کودک (اسپنس، ۱۹۹۸)، استفاده شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۱۸ و سطح معناداری ۰٫۰۵ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بعد از حذف اثر پیش‌آزمون، میانگین نمرات خرده‌مقیاس‌های اضطراب شامل هراس و ترس از فضای باز (۰٫۰۰۱>p)، اضطراب جدایی (۰٫۰۰۱>p)، ترس از آسیب فیزیکی (۰٫۰۰۱>p)، ترس اجتماعی (۰٫۰۰۱>p)، وسواس فکری‌عملی (۰٫۰۰۱>p)، اضطراب عمومی (۰٫۰۰۲=p) و اضطراب کلی (۰٫۰۰۱>p)، در پس‌آزمون اختلاف آماری معناداری بین دو گروه آزمایش و گواه دارد.
نتیجه‌گیری: اجرای برنامهٔ بازی‌های خانواده‌محور مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی در اضطراب کودکان با اختلال رفتاری اثربخش است.