مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

چکیده
زمینه و هدف: محیط خانواده علاوه‌بر طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه، سطح تمایزیافتگی فرد را در دوران تحولی او تعیین می‌کند؛ بدین‌ترتیب طرح‌واره‌ها و عدم تمایزیافتگی در فرد مانع از گسترش توانایی‌های تنظیم هیجانی به‌شیوه‌ای سالم می‌شود و بروز اضطراب در وی را در پی دارد. هدف پژوهش حاضر، پیش‌بینی اضطراب دختران نوجوان مقطع (دوره) متوسطهٔ اول براساس طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و تمایزیافتگی خود بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش توصیفی‌تحلیلی از نوع همبستگی به‌شیوهٔ مقطعی بود. جامعهٔ آماری را تمامی‌ نوجوانان دختر مقطع (دوره) متوسطهٔ اول شهرستان فردیس استان البرز در نیمسال اول ۹۹-۱۳۹۸ تشکیل دادند که از میان آن‌ها سیصد نفر به‌‌روش نمونه‌گیری داوطلبانه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش پرسش‌نامهٔ اضطراب بک (بک و همکاران، ۱۹۸۸) و پرسش‌نامهٔ تمایزیافتگی خود (اسکورن و اسمیت، ۲۰۰۳) و پرسش‌نامهٔ طرح‌وارهٔ یانگ (یانگ و براون، ۱۹۹۴) بود. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش رگرسیون خطی چندگانه در سطح معناداری ۰٫۰۵ به‌کمک نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۴ استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، طرح‌واره‌های ناسازگار اولیۀ بریدگی و طرد (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۲۲۵=β) و مؤلفه‌های واکنش‌پذیری هیجانی (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۳۰۸=β)، جایگاه من (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۱۴۴=β) و گریز هیجانی (۰٫۰۴۵=p، ۰٫۱۰۲=β)، اضطراب را در دختران نوجوان پیش‌بینی کردند؛ همچنین ۸۸درصد از واریانس اضطراب دختران نوجوان به‌واسطهٔ طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و مؤلفه‌های تمایزیافتگی خود تبیین شد.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاضر مشخص کرد، طرح‌واره‌های ناسازگار اولیهٔ بریدگی و طرد و مؤلفه‌های تمایزیافتگی خود شامل واکنش‌پذیری هیجانی و جایگاه من و گریز هیجانی، پیش‌بینی‌‌کنندۀ اضطراب در دختران نوجوان هستند.