مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

چکیده
زمینه و هدف: نارسایی توجه/فزون‌کنشی اختلال شایع عصبی‌‌رشدی است. به باور بسیاری از پژوهشگران، نارسایی توجه/فزون‌کنشی ناشی‌از نارسایی در کنش‌های اجرایی است؛ ازاین‌رو، پژوهش حاضر باهدف تعیین اثربخشی آموزش حافظهٔ کاری هیجانی بر کنش‌های اجرایی دانش‌آموزان دارای نارسایی توجه/فزون‌کنشی انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را دانش‌آموزان مقطع ابتدایی شهر اردبیل با اختلال نارسایی توجه/فزون‌کنشی در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ تشکیل دادند. از بین آن‌ها سی نفر داوطلب واجد شرایط به‌روش نمونه‌گیری دردسترس و پس از کسب معیارهای ورود، وارد مطالعه شدند. سپس در دو گروه پانزده‌نفرهٔ آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزارهای به‌کاررفته در پژوهش، مقیاس سوانسون، نولان و پلهام-ویرایش چهارم (مقیاس اسنپ) (سوانسون و همکاران، ۲۰۰۱) و مقیاس نقایص کنش‌های اجرایی کودکان و نوجوانان بارکلی (بارکلی، ۲۰۱۲) بود. آموزش حافظهٔ کاری هیجانی با نرم‌افزار طی پانزده جلسهٔ ۳۰تا۴۰دقیقه‌ای تنها برای گروه آزمایش اجرا شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تک‌متغیره در سطح معنا‌داری ۰٫۰۵ به‌کمک نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۷ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس تک‌متغیره نشان داد، آموزش حافظهٔ کاری هیجانی در بهبود کنش‌های اجرایی دانش‌آموزان گروه آزمایش با نارسایی توجه/فزون‌کنشی مؤثر بود (۰٫۰۰۲=p). اندازهٔ اثر نشان داد، ۳۰٫۵درصد از تغییرات کنش‌های اجرایی در پس‌آزمون به‌واسطهٔ دریافت آموزش حافظهٔ کاری هیجانی تبیین شد.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، با آموزش حافظهٔ کاری هیجانی، کنش‌های اجرایی در دانش‌آموزان با نارسایی توجه/فزون‌کنشی بهبود می‌یابد؛ لذا پیشنهاد می‌شود پژوهشگران و متخصصان در کنار سایر روش‌های درمانی برای بهبود نقایص کنش‌های اجرایی کودکان با اختلال نارسایی توجه/فزون‌کنشی، از این برنامهٔ آموزشی نیز به‌عنوان درمان مکمل کمک بگیرند.