مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

سهیلا ایل, زهرا فاضلی, مهدی دهقانیان, سپیده سمسار یزدی, مریم اردانی, فرزاد کاظمیان, آمنه محمدی, زهره علیپور اسماعیلی اناری, محسن سعیدمنش

چکیده
زمینه و هدف: لکنت، وقفه‌ای در جریان گفتار است که با انواع خاصی از ناهماهنگی‌ها ازجمله تکرار صداها و هجاها و کلمات تک‌هجا همراه می‌شود و در بیمار اضطراب ایجاد می‌کند. پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر تحریک الکتریکی آندی لوب فرونتال چپ بر اضطراب اجتماعی و شدت لکنت بزرگسالان مبتلا به لکنت انجام شد.
روش‌بررسی: روش این مطالعه، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. از بین بزرگسالان مبتلا به لکنت مراجعه‌کننده به کلینیک‌های روان‌شناسی و توان‌بخشی شهرستان یزد، سی نفر داوطلب واجد شرایط به‌شکل تصادفی ساده در دامنهٔ سنی ۲۰تا۳۰ سال وارد مطالعه شدند. سپس پانزده نفر در گروه مداخله و پانزده نفر در گروه گواه قرار گرفتند. نمرات متغیر اضطراب اجتماعی به‌وسیلهٔ پرسش‌نامۀ اضطراب اجتماعی (کانور و همکاران، ۲۰۰۰) و متغیر شدت لکنت به‌وسیلهٔ آزمون تعیین شدت لکنت (SSI-3) (فرازی و همکاران، ۱۳۹۲) در دو نوبت زمانی قبل از درمان تحریک الکتریکی و بعد از درمان مقایسه شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۱۷ صورت پذیرفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ بود.
یافته‌ها: نتایج مشخص کرد، میانگین نمرات متغیرهای اضطراب اجتماعی و شدت لکنت در بزرگسالان مبتلا به لکنت در گروه مداخله و بعد از دریافت درمان درمقایسه با گروه گواه، به‌طور معناداری کاهش پیدا کرد (۰٫۰۰۱>p). براساس نتایج مربوط به اندازهٔ اثر، ۵۴درصد از تفاوت بین گروه مداخله و گروه گواه در متغیر اضطراب اجتماعی ناشی‌از تحریک الکتریکی مغز بود؛ این میزان برای متغیر شدت لکنت ۵۶‌درصد بود.
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد، از تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه‌ای مغز می‌توان به‌عنوان درمانی مکمل برای بهبود اضطراب اجتماعی و شدت لکنت در بزرگسالان مبتلا به لکنت استفاده کرد.

محمدرضا رادمرد, علیرضا کاکاوند, عبدالجواد احمدی

چکیده
زمینه و هدف: امروزه استفاده از گوشی‌های هوشمند به‌طور چشمگیری در دختران نوجوان افزایش یافته است. کارشناسان معتقد هستند، استفادهٔ افراطی از گوشی‌های هوشمند، می‌تواند باعث اختلال تصویر بدنی و اختلال خوردن در دختران نوجوان شود. پژوهش حاضر باهدف بررسی رابطهٔ اعتیاد به گوشی‌های هوشمند با اختلال تصویر بدنی و اختلال خوردن در دختران نوجوان انجام شد.
روش‌بررسی: طرح پژوهش حاضر تحلیلی و از نوع مدل‌های همبستگی بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دختران نوجوان منطقهٔ هیجده شهر تهران در دامنهٔ سنی ۱۵تا۱۸ سال در سال ۱۴۰۲ تشکیل دادند و از بین آن‌ها دویست نفر به‌روش نمونه‌گیری داوطلبانه انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان به مقیاس اعتیاد به تلفن همراه (کو‌، ۲۰۰۹) و پرسش‌نامهٔ تصویر تن (فیشر، ۱۹۷۰) و پرسش‌نامهٔ نگرش به تغذیه (گارنر و همکاران، ۱۹۸۲) پاسخ دادند. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش رگرسیون خطی چندگانه و ضریب همبستگی پیرسون در سطح معناداری ۰٫۰۵ و در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۶‌‌ صورت ‌گرفت.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد، تحمل محرومیت (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۲۳۲-=β) و اختلال زندگی (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۳۱۱-=β) و اجبار-اصرار (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۳۵۴-=β)، اختلال تصویر بدنی را در دختران نوجوان پیش‌بینی کردند؛ همچنین تحمل محرومیت (۰٫۰۵=p، ۰٫۲۲۴=β) و اختلال زندگی (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۳۱۴=β) و اجبار-اصرار (۰٫۰۴=p، ۰٫۲۲۴=β)، اختلال خوردن را در دختران نوجوان پیش‌بینی کردند؛ به‌علاوه ۶۲درصد از واریانس اختلال تصویر بدنی و ۴۴درصد از واریانس اختلال خوردن برمبنای مؤلفه‌های اعتیاد به گوشی‌های هوشمند (تحمل محرومیت، اختلال زندگی، اجبار-اصرار) تبیین ‌شد.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاضر مشخص کرد، اعتیاد به گوشی‌های هوشمند و مؤلفه‌های آن (تحمل محرومیت، اختلال زندگی، اجبار-اصرار)، پیش‌بینی‌کنندهٔ اختلال تصویر بدنی و اختلال خوردن در دختران نوجوان است.

رحیم مرادی, بهمن یاسبلاغی شراهی, آرزو بابایی

چکیده
زمینه و هدف: در سال‌های اخیر از راهبردهای مختلفی برای تقویت رضایت تحصیلی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان با نیازهای ویژه استفاده شده است. یکی از راهبردهای بسیار تأثیرگذار، روش داربست‌زنی شناختی است؛ ازاین‌رو پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی راهبرد داربست‌زنی شناختی بر رضایت تحصیلی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان با ناتوانی هوشی پسر پایهٔ چهارم ابتدایی در درس علوم تجربی، انجام شد.
روش‌بررسی: روش تحقیق، نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ ‌آماری را تمامی دانش‌آموزان با ناتوانی هوشی پسر پایهٔ چهارم ابتدایی استان لرستان تشکیل دادند. در این پژوهش به‌‌روش نمونه‌گیری هدفمند ۲۴ نفر از دانش‌آموزان داوطلب واجد شرایط مدرسهٔ مهر یک وارد مطالعه شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه دوازده نفر) قرار گرفتند. ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها، پرسش‌نامه‌‌ٔ اشتیاق تحصیلی (فردریکز و همکاران، ۲۰۰۴) و پرسش‌نامهٔ رضایت تحصیلی (لنت و همکاران، ۲۰۰۷) بود. گروه آزمایش به‌مدت نُه جلسه‌ آموزش راهبرد داربست‌زنی شناختی را برای درس علوم تجربی دریافت کرد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (شاخص‌های مرکزی و پراکندگی) و آمار استنباطی (آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیری) در نرم‌افزار SPSS استفاده شد. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ بود.
یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس تک‌متغیری نشان داد، آموزش راهبرد داربست‌زنی شناختی در بهبود رضایت تحصیلی (۰٫۰۰۱>p) و اشتیاق تحصیلی (۰٫۰۰۱>p) دانش‌آموزان با ناتوانی هوشی مؤثر بود.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، راهبرد آموزشی داربست‌زنی شناختی در درس علوم تجربی بر افزایش رضایت تحصیلی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان با ناتوانی هوشی مؤثر است و می‌توان به‌عنوان روشی جدید توسط معلمان آموزش ویژه در مدارس مخصوص دانش‌آموزان با ناتوانی هوشی به‌کار رود.

سارا پازکی, علی اکبر ارجمندنیا, محسن شکوهی یکتا, عباس بازرگان هرندی, علی مقدم زاده

چکیده

زمینه و هدف: درزمینهٔ ارزیابی ناتوانی‌های‌ یادگیری، یکی از معدود ابزار‌های تشخیصی-تجویزی، چهارمین ویرایش مقیاس ارزیابی ناتوانی یادگیری (مک‌کارنی و هاوس، ۲۰۱۸) است. پژوهش حاضر باهدف اعتبارسنجی ساختار هفت‌مؤلفه‌ای مقیاس مذکور، در بین دانش‎‌آموزان پایه‌های دوم تا پنجم ابتدایی انجام‌ شد.

روش‌بررسی: این پژوهش توصیفی‌‌تحلیلی از نوع توسعهٔ ابزار بود. جامعهٔ آماری را دانش‌آموزان پایه‌های دوم تا پنجم ابتدایی در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰ تشکیل دادند. با رعایت حداقل حجم نمونهٔ لازم و ملاک‌های ورود و خروج، گروه نمونهٔ بهنجار شامل ۲۹۸ دانش‌آموز به‌روش نمونه‌گیری تصادفی ساده و هدفمند و گروه نمونهٔ بالینی شامل ۲۷ نفر از دانش‌آموزان دارای ناتوانی‌های یادگیری به‌شیوهٔ نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. برای اعتباریابی، از چهارمین ویرایش مقیاس تشخیصی-تجویزی ارزیابی ناتوانی یادگیری (مک‌کارنی و هاوس، ۲۰۱۸) و به‌منظور بررسی اعتبار هم‌زمان از پرسش‌نامهٔ مشکلات یادگیری کلرادو (ویلکات و همکاران، ۲۰۱۱) استفاده‌ شد. برای بررسی اعتبار سازه، تحلیل عاملی تأییدی با تکنیک تلفیق گویه در گروه بهنجار با استفاده از AMOS نسخهٔ ۲۶، انجام گرفت. بررسی همسانی درونی به‌روش آلفای کرونباخ، ثبات زمانی به‌روش پایایی بازآزمایی با فاصلهٔ زمانی چهار هفته در گروه نمونهٔ بالینی و ازطریق محاسبهٔ ضریب همبستگی درون‌طبقه‌ای و اعتبار هم‌زمان با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون در گروه نمونهٔ بالینی انجام شد. اعتبار تفکیکی ازطریق آزمون تی مستقل بین دو گروه همتا از نظر جنسیت و پایهٔ تحصیلی و محل سکونت، شامل ۲۷ نفر از هر گروه نمونهٔ بهنجار و گروه نمونهٔ بالینی با استفاده از SPSS نسخهٔ ۲۶ بررسی‌‍ شد. سطح معناداری آزمون‌های آماری ۰٫۰۵ بود.

یافته‌ها: در تحلیل عامل تأییدی شاخص‌های برازندگی شامل ۳٫۸۸۳=CMIN/df، ۰٫۹۶۳=CFI، ۰٫۷۷۰=PCFI، ۰٫۷۶۱=PNFI و ۰٫۹۶۳=IFI، از برازندگی ساختار هفت‌مؤلفه‌ای مقیاس تشخیصی-تجویزی ارزیابی ناتوانی یادگیری با داده‌ها حمایت‌ کرد. در بررسی اعتبار تفکیکی، بین نمرهٔ کل مقیاس مذکور در دو گروه بهنجار و بالینی تفاوت معنادار وجود داشت (۰٫۰۰۱>p). مقدار آلفای کرونباخ برای کل مقیاس ۰٫۹۴ و برای هریک از مؤلفه‌ها بیش‌ از ۰٫۷۰ و ضرایب همبستگی درون‌طبقه‌ای برای هریک از مؤلفه‌ها از ۰٫۸۹۱تا۰٫۹۷۰ بود (۰٫۰۰۱>p). بین نمرات این مقیاس و پرسش‌نامهٔ مشکلات یادگیری کلرادو، رابطهٔ مثبت و معنادار به‌دست‌ آمد (۰٫۰۵>p).

نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش می‌توان از مقیاس تشخیصی-تجویزی ارزیابی ناتوانی یادگیری با ساختار هفت‌مؤلفه‌ای، به‌عنوان ابزاری با اعتبار و پایایی مناسب برای ارزیابی ناتوانی یادگیری در دانش‌آموزان پایه‌های دوم تا پنجم ابتدایی، استفاده‌ کرد.

رحمان امیری, حسن دانشمندی, حمید شریف نیا

چکیده
زمینه و هدف: ارزیابی دقیق آمادگی قلبی-تنفسی برای آگاهی و ارائهٔ مداخلات تمرینی و پیشگیری از بیماری‌های بعدی ضروری به‌نظر می‌رسد؛ بنابراین هدف تحقیق حاضر، تحلیلی جامع از ارزیابی آمادگی قلبی-تنفسی در افراد مبتلا به ناتوانی هوشی بود.
روش‌بررسی: مطالعهٔ حاضر، مروری نظام‌مند بود. جست‌وجو در پایگاه‌های اطلاعاتیPubMed ، Web of Science،Medline ،Google scholar ، Scopus و همچنین در پایگاه‌های فارسی، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، MedLib (بانک جامع مقالات پزشکی)، IranMedex، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (IRANDOC) و بانک اطلاعات نشریات کشور (MAGIRAN) تا سال ۲۰۲۱ صورت گرفت. در هر پایگاه داده، جست‌وجویی با درنظرگرفتن ترکیبی از کلمات کلیدی ازقبیل ناتوانی هوشی، آمادگی جسمانی، آزمون، آمادگی قلبی-تنفسی، ویژگی روان‌سنجی و آزمودنی انجام شد. در این مطالعه، مقالاتی بررسی شدند که به ارزیابی آمادگی قلبی-تنفسی اختصاصی افراد مبتلا به ناتوانی هوشی پرداخته بودند و جدول ریسک تورش برای ارزیابی کیفیت مقالات به‌کار رفت.
یافته‌ها: از بین ۱۰۸۶ مقالهٔ شناسایی‌شده، در هیجده مقاله معیارهای ورود مدنظر برای مطالعهٔ نهایی به‌دست آمد. درمجموع، نُه مجموعه آزمون آمادگی جسمانی اختصاصی و هشت مطالعه به‌صورت مقاله که به ارزیابی اختصاصی آمادگی قلبی-تنفسی پرداخته بودند، شناسایی و بررسی شد. درکل، شناسایی هیجده آزمون مختلف آمادگی جسمانی دارای روایی و پایایی و قابلیت امکان‌سنجی برای ارزیابی آمادگی قلبی-تنفسی افراد با کم‌توانی ذهنی صورت گرفت. به‌ترتیب آزمون‌های پیاده‌روی/دویدن و پیسر، فراوانی بیشتری در بین آزمون‌های عملکردی آمادگی قلبی-تنفسی اختصاصی افراد مبتلا به ناتوانی هوشی داشتند.
نتیجه‌گیری: باتوجه به تعداد زیاد آزمون‌های قلبی-تنفسی اختصاصی افراد مبتلا به ناتوانی هوشی و ارتباط بین این فاکتور و سلامتی، نیاز به استانداردسازی و اجماع ارزیابی‌های اختصاصی وجود دارد تا آزمونی انتخاب شود که دارای بیشترین تناسب با هدف و ارزیابی خاص این گروه باشد.

عباس ذوالفقاری, صدیقه رضایی دهنوی, آزاده بهروزی

ندا مجلسی, محمدرضا قره داغی تنورلویی, نرگس قاسم‌زاده, مژگان پوردل

چکیده
زمینه و هدف: در عصر حاضر مهم‌ترین دغدغهٔ نظام آموزشی، ایجاد بستری مناسب برای یادگیری مؤثر و پایدار ازطریق آموزش است؛ زیرا آموزش به دانش‌آموزان کمک می‌کند سبک زندگی خود را گسترش و بهبود بخشند؛ ازاین‌رو، از عوامل مهمی که می‌تواند محیط آموزشی مثبتی را میان دانش‌آموزان رواج دهد، پیشرفت تحصیلی است. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی آموزش فنون مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر انگیزش تحصیلی و معنای تحصیلی در دانش‌آموزان با پیشرفت تحصیلی ضعیف انجام گرفت.
روش‌بررسی: روش تحقیق نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان پایهٔ یازدهم دورهٔ متوسطهٔ دوم شهر تهران در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ تشکیل دادند. نمونهٔ آماری، چهل دانش‌آموز داوطلب واجد شرایط با پیشرفت تحصیلی ضعیف بودند که با گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه بیست نفر) قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامهٔ انگیزش تحصیلی (علی و مک‌اینرنی، ۲۰۰۱) و پرسش‌نامهٔ معنای تحصیل (هندرسون-کینگ و اسمیت، ۲۰۰۶) استفاده شد. شرکت‌کنندگان گروه آزمایش طی هشت جلسه فنون ذهن‌آگاهی (کابات‌زین، ۲۰۰۳) را دریافت کردند. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیری SPSS نسخهٔ ۲۲ صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج بیانگر آن بود که انگیزش تحصیلی و معنای تحصیلی در دانش‌آموزان با پیشرفت تحصیلی ضعیف در گروه آزمایش به‌طور معناداری بیشتر از دانش‌آموزان با پیشرفت تحصیلی ضعیف در گروه گواه بعد از درمان فنون مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی است (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش حاضر می‌توان این‌گونه استدلال کرد که فنون مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی در افزایش انگیزش تحصیلی و معنای تحصیلی دانش‌آموزان با پیشرفت تحصیلی ضعیف اثربخش است؛ همچنین می‌توان از این مداخلهٔ درمانی به‌منظور ارتقای سطح انگیزش تحصیلی و معنای تحصیلی در دانش‌آموزان با پیشرفت تحصیلی ضعیف استفاده کرد.

فاطمه السادات رحیمی, یاسر مدنی, سمیه شاهمرادی

چکیده
زمینه و هدف: تجاوز جنسی به‌معنای انجام نزدیکی جنسی با فرد، با اجبار و بدون رضایت وی است. تجاوز جنسی تنها آسیب و حمله‌ای جسمی و جنسی نیست؛ بلکه آسیب‌های عمیق روحی و روانی نیز به‌همراه دارد. هدف از پژوهش حاضر تبیین فرایند و آسیب‌ها و عوامل مؤثر بر تجاوز جنسی در زنان با رویکرد گراندد‌تئوری بود.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر به‌روش کیفی و با استفاده از گراندد‌تئوری انجام شد. جامعهٔ آماری پژوهش را دختران و زنان قربانی تجاوز جنسی ۱۵تا۲۰ سال تشکیل دادند که به اورژانس اجتماعی پیشگیری سازمان بهزیستی اصفهان در سال ۱۴۰۱ مراجعه کردند. انتخاب مشارکت‌کننده‌ها به‌روش نمونه‌گیری هدفمند بود. تعداد مشارکت‌کننده‌ها با ۱۶ نفر به‌اشباع رسید و مصاحبهٔ ‌نیمه‌ساختاریافته به‌منظور گردآوری داده‌ها انجام گرفت. مکالمات نوشته شد و سپس با استفاده از روش‌های کدگذاری باز و محوری و گزینشی (انتخابی) تحلیل صورت گرفت. به‌منظور تحلیل داده‌ها، رویکرد استراوس و کوربین (۱۹۹۸) به‌کار رفت.
یافته‌ها: از یافته‌های پژوهش حاضر که سازهٔ اصلی آن بسترهای تأثیرگذار در تجاوز جنسی بود، استخراج چهار کد انتخابی و دوازده کد محوری و ۱۴۵ کد باز صورت گرفت. عوامل تأثیرگذار در شکل‌گیری تجاوز جنسی در زنان به‌شرح زیر شناسایی و استخراج شد: الف. بسترهای زمینه‌ساز (مقولهٔ مرکزی) به‌عنوان شرایط علی شامل بسترهای فردی و بسترهای روانی و بسترهای خانوادگی؛ ب. بسترهای آشکارساز به‌عنوان شرایط زمینه‌ای شامل بسترهای بین‌فردی و بسترهای شخصیتی و بسترهای معنوی؛ ج. بسترهای تداوم‌بخش به‌عنوان شرایط واسطه‌ای شامل بسترهای اجتماعی و بسترهای فرهنگی و بسترهای محیطی؛ د. بسترهای تشدیدکننده به‌عنوان شرایط واسطه‌ای شامل بسترهای عاطفی و بسترهای مربوط به سبک زندگی و بسترهای جنسی.
نتیجه‌گیری: بسترهای متعددی در فرایند شکل‌گیری تجاوز جنسی نقش دارد. این عوامل در فرد تأثیرات بدنی و جسمی، روانی و خُلقی، شناختی و رفتاری به‌جا می‌گذارد و زمینهٔ ابتلای فرد به اختلالات مختلف و سلامت‌نداشتن در ابعاد متفاوت و مشکلات متعدد را ایجاد می‌کند. می‌توان با شناسایی این عوامل در محیط‌ها و فرهنگ‌ها و جوامع مختلف اقدامات مؤثری درراستای کاهش تجاوز جنسی انجام داد.

سعید صادقی, شهناز نوحی, علیرضا آقایوسفی, حکیمه آقایی

چکیده
زمینه و هدف: اختلال وسواس فکری‌عملی براساس وجود افکارهای ناخواسته و مزاحم و رفتارهای تکراری تشخیص داده می‌شود. یکی از درمان‌ها با اثربخشی تأییدشده در اختلالات روان‌شناختی، درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد است؛ بنابراین پژوهش حاضر باهدف تعیین اثربخشی درمان پذیرش و تعهد بر تحمل ابهام و انعطاف‌پذیری شناختی در افراد دارای نشانگان وسواس انجام شد.
روش‌بررسی: این پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با استفاده از طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با دو گروه آزمایش و گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را افراد دارای نشانه‌های وسواس اردوگاه حرفه‌آموزی و کاردرمانی شهر سمنان در سال ۱۴۰۰ تشکیل دادند. از بین آن‌ها سی نفر داوطلب واجد شرایط به‌طور تصادفی وارد مطالعه شدند و به‌تصادف در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. سپس پرسش‌نامهٔ تحمل ابهام (مکلین، ۱۹۹۳) و پرسش‌نامهٔ انعطاف‌پذیری روان‌شناختی (بوند و همکاران، ۲۰۱۳) توسط هر دو گروه تکمیل شد. پس از آن گروه آزمایش درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد را دریافت کرد. در ادامه پرسش‌نامه‌های مذکور توسط هر دو گروه تکمیل شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۴ و روش تحلیل کوواریانس صورت گرفت. همچنین سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد، درمان پذیرش و تعهد بر تحمل ابهام و انعطاف‌پذیری شناختی در افراد دارای نشانگان وسواس مؤثر است (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: می‌توان گفت، درمان پذیرش و تعهد بر افزایش تحمل ابهام و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی افراد دارای وسواس اثربخش است.

نجمه واشقانی فراهانی, سمیرا وکیلی, لیلا کاشانی وحید

چکیده
زمینه و هدف: طبق نتایج مطالعات پیشین، کودکان دارای اختلال رفتاری مشکلاتی در تنظیم شناختی هیجان و مهارت‌های اجتماعی دارند؛ براین‌اساس استفاده از شیوه‌های مناسب برای بهبود این متغیرها دارای اهمیت فراوانی است. یکی از شیوه‌های مؤثر، نمایش خلاق است؛ لذا پژوهش حاضر باهدف تعیین اثربخشی نمایش خلاق بر تنظیم شناختی هیجان و مهارت‌های اجتماعی دختران دارای اختلال رفتاری ۱۰تا۱۲ سال انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعه‌ٔ آماری پژوهش را تمامی دختران دارای اختلال رفتاری ۱۰تا۱۲ سال شهر تهران در سال ۱۴۰۲ تشکیل دادند. از بین آن‌ها بیست نفر داوطب واجد شرایط به‌طور دردسترس وارد مطالعه شدند و به‌تصادف در دو گروه‌ آزمایش و گواه (هر گروه ده نفر) قرار گرفتند. هر دو گروه در پیش‌آزمون و پس‌آزمون، پرسش‌نامهٔ تنظیم شناختی هیجان (گارنفسکی و همکاران، ۲۰۰۱) و فرم معلم مقیاس درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعی (گرشام و الیوت، ۱۹۹۰) را تکمیل کردند. برنامهٔ نمایش خلاق روی گروه آزمایش طی دوازده جلسهٔ شصت‌دقیقه‌ای و هر جلسه هفته‌ای دو بار اجرا شد؛ اما گروه گروه گواه هیچ برنامهٔ آموزشی دریافت نکرد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۶ صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، در هر سه متغیر راهبردهای سازگارانه و راهبردهای ناسازگارانه تنظیم شناختی هیجان و مهارت‌های اجتماعی بین گروه‌های آزمایش و گواه در پس‌آزمون، بعد از حذف اثر پیش‌آزمون، تفاوت معناداری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ همچنین نمایش خلاق ۲۶درصد راهبردهای سازگارانه و ۸۷درصد مهارت‌های اجتماعی را افزایش و ۶۵درصد راهبردهای ناسازگارانه را کاهش داد.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود، استفاده از نمایش خلاق برای کودکان دارای اختلال رفتاری، روش مناسبی به‌منظور بهبود تنظیم شناختی هیجان و مهارت‌های اجتماعی آنان است.