مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

سیده مرضیه موسوی, اصغر آقایی

زمینه و هدف: افسردگی پس از زایمان تأثیرات منفی زیادی بر زنان و فرزندان آنان دارد. این پژوهش با هدف بررسی اثر‌بخشی رفتاردرمانی دیالکتیک بر تصویر بدنی و افسردگی زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری شصت‌روزه با گروه گواه بود. جامعه‌ٔ آماری را زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان شهر اصفهان در سال ۱۳۹۷ تشکیل دادند. تعداد ۲۸ زن به‌روش دردسترس انتخاب شدند و به‌طور تصادفی در گروه رفتاردرمانی دیالکتیک و گروه گواه قرار گرفتند (هر گروه چهارده نفر). برای جمع‌آوری داده‌ها، مقیاس افسردگی پس از زایمان ادینبورگ (کاکس و همکاران، ۱۹۸۷)، مقیاس استاندارد رضایت از تصویر تن (سوئوتو و گارسیا، ۲۰۰۲) و پرسش‌نامهٔ افسردگی بک-ویرایش دوم (بک و همکاران، ۱۹۹۶) استفاده شد. صرفاً گروه آزمایش مداخلهٔ رفتاردرمانی دیالکتیک را به‌شکل گروهی، در نُه جلسهٔ نوددقیقه‌ای دریافت کرد. تحلیل داده‌ها در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۳ با استفاده از روش‌ تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها (۰٫۰۵=α) لحاظ شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، افسردگی (۰٫۰۰۱>p) و تصویر بدنی (۰٫۰۴۲=p) بین گروه آزمایش و گروه گواه تفاوت معناداری داشتند. متغیرهای مذکور از مرحلهٔ پس‌آزمون تا مرحلهٔ پیگیری دارای تفاوت معناداری بودند (۰٫۰۰۱>p). اثر متقابل مراحل آزمون با گروه مشخص کرد، افسردگی و تصویر بدنی تفاوت معناداری داشتند (۰٫۰۰۱>p). همچنین در گروه آزمایش، بین مراحل پس‌آزمون و پیگیری در متغیر افسردگی تفاوت معنادار مشاهده نشد که حاکی‌از پایداری اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک در مرحلۀ پیگیری بر متغیر مذکور بود (۰٫۰۶۳=p)؛ اما بین مراحل پس‌آزمون و پیگیری در متغیر تصویر بدنی تفاوت معنادار مشاهده شد که حاکی‌از پایدارنبودن اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک در مرحلۀ پیگیری بر متغیر مذکور بود (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: برطبق یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که رفتاردرمانی دیالکتیک بر بهبود تصویر بدنی و کاهش افسردگی زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان مؤثر است.

آیدا پورکمالی, اکبر محمدی, سارا حقیقت

زمینه و هدف: اضطراب در محیط آموزشی ازجمله متغیرهایی است که به توجه ویژه‌ای نیاز دارد و به‌نظر می‌رسد، آموزش دانش‌آموزان دارای اضطراب تحصیلی نقش مهم‌تری در کنترل آن دارد؛ ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش الگوی خودنظارتی بر بهبود فرسودگی و درگیری تحصیلی دانش‌آموزان دارای اضطراب تحصیلی صورت گرفت.
روش‌بررسی: روش این پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان دختر مقطع اول متوسطه دارای اضطراب تحصیلی، در شهرستان تهران در سال تحصیلی ۹۹-۱۳۹۸ تشکیل دادند. پس از اخذ مجوزهای لازم، اطلاعیه‌ای مبنی‌بر شرکت در پژوهش در مدرسهٔ شهدای (منطقهٔ هیجده) شهر تهران توزیع شد. سپس برای افراد داوطلب شرکت در پژوهش، مقیاس اضطراب امتحان (ساراسون، ۱۹۷۷) اجرا شد. از بین داوطلبان، افرادی که نمرهٔ اضطراب آن‌ها بیشتر از حد متوسط بود، ۲۴ نفر به‌صورت دردسترس و هدف‌مند به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه گواه و آزمایش قرار گرفتند (هر گروه دوازده نفر). ابزارهای دیگر پژوهش، پرسشنامهٔ تجدیدنظرشدۀ فرسودگی تحصیلی مسلش (شائوفلی و همکاران، ۲۰۰۲) و پرسشنامهٔ درگیری تحصیلی (زرنگ، ۱۳۹۱) بود. برای گروه آزمایش بستهٔ آموزشی ده‌جلسه‌ای الگوی خودنظارتی ارائه شد؛ اما برای گروه گواه مداخله‌ای ارائه نشد. تحلیل داده‌ها در دو مرحلهٔ پیش‌آزمون و پس‌آزمون با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره (مانکووا) در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۵ در سطح معناداری ۰٫۰۵ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بعد از حذف اثر نمرات پیش‌آزمون، در پس‌آزمون بین گروه‌های آزمایش و گواه در متغیرهای خستگی تحصیلی، ناکارآمدی تحصیلی و درگیری تحصیلی تفاوت معناداری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ اما در بی‌علاقگی تحصیلی تفاوت معنادار مشاهده نشد (۰٫۰۹۴=p). 
نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش بر کارایی الگوی خودنظارتی در بهبود افسردگی و درگیری تحصیلی دانش‌آموزان دارای اضطراب تحصیلی تأکید دارد. درواقع کاربست این الگوی آموزش موجب بهبود متغیرهای خستگی تحصیلی، ناکارآمدی تحصیلی و درگیری تحصیلی می‌شود.

فاظمه رحمانی مقدم, زهرا باقرزاده گل مکانی, حسن توزنده جانی, حمید نجات

زمینه و هدف: افراد دارای معلولیت با هیجانات متفاوتی مواجه هستند. پژوهش حاضر باهدف مقایسه اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیک و طرح‌واره درمانی هیجانی بر تنظیم هیجانی در معلولین جسمی حرکتی انجام شد.
روش بررسی: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون ، پس‌آزمون و پیگیری همراه  با گروه گواه بود. جامعه آماری کلیه معلولین جسمی حرکتی 20 ‌تا 50 ‌ساله بودند که در سال 1398 تحت پوشش بهزیستی مشهد قرار گرفتند. 45 نفر دارای ملاک‌های ورود و خروج و به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و با رضایت شخصی به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی درمان مبتنی بر رفتاردرمانی دیالکتیکی و طرح‌واره درمانی هیجانی و یک گروه گواه  (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. به‌منظور گردآوری داده‌ها در پژوهش از مقیاس تنظیم شناختی هیجانی گارنفسکی (2001) استفاده شد. صرفاً برای گروه‌های آزمایش، رفتاردرمانی دیالکتیکی در یازده جلسه‌ی شصت‌دقیقه‌ای بر اساس پروتکل درمانی مک کی، وود و برانتلی( 2007) و طرح‌واره درمانی هیجانی بر اساس پروتکل درمانی لیهی (2015) در یازده جلسه شصت‌دقیقه‌ای اجرا شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS نسخه 25 در سطح معناداری 05/0 انجام شد.
  یافته‌ها: اثر زمان، اثر گروه و اثر متقابل زمان و گروه بر میانگین نمرات تنظیم هیجانی(راهبردهای سازش یافته و راهبردهای سازش نایافته) معنادار بود(P<0/05). میانگین نمرات تنظیم هیجانی(راهبردهای سازش یافته)گروه طرح‌واره درمانی هیجانی به‌طور معناداری بیشتر از گروه‌های رفتاردرمانی دیالکتیک(P<0/05) و گواه (P<0/05)بود.میانگین نمرات تنظیم هیجانی گروه رفتاردرمانی دیالکتیک به‌طور معناداری بیشتر از گروه گواه بود(P<0/05). همچنین تفاوت معناداری در میانگین نمرات تنظیم هیجانی(راهبردهای سازش یافته و راهبردهای سازش نایافته) در مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون (P<0/05) و پیش‌آزمون و پیگیری(P<0/05) وجود داشت.
نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش، آموزش رفتاردرمانی دیالکتیک و طرح‌واره درمانی هیجانی بر تنظیم هیجانی در معلولین جسمی حرکتی اثربخش است اما طرح‌واره درمانی هیجانی اثربخشی بیشتری دارد.

محمد رضا روح بخش ایلی مقدم, محمود جاجرمی, مجید قشونی

علی فراهانی, گلرخ داوران پور فرد, نوید آیینه, محمد حنیف دسومی

محدثه سلطان تبار شهاب‌الدینی, پانته آ جهانگیر, مژگان نیکنام

زمینه و هدف: از‌دست‌دادن محبت والدین موجب می‌شود نیازهای رشدی نوجوان ناکام بماند. این امر بحران‌ها و آسیب‌های روانی-رفتاری-اجتماعی در بین نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست و کیفیت زندگی پایین‌تر را به‌دنبال دارد. هدف پژوهش حاضر تبیین روابط ساختاری بین نیازهای بنیادین روان‌شناختی و کیفیت زندگی با میانجیگری هوش هیجانی در نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعهٔ آماری پژوهش را نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست ساکن در مراکز شبه‌خانوادهٔ استان تهران به تعداد ۱۶۳۹ نفر در سال ۱۳۹۸ تشکیل دادند. از میان آن‌ها تعداد ۲۵۸ نفر به‌روش نمونه‌‌گیری دردسترس از نوزده مرکز واقع در شهرستان‌های تهران، پرند، ری، شمیرانات، شهریار و ملارد انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسش‌نامهٔ نیازهای اساسی (صاحبی، ۱۳۸۲)، مقیاس هوش هیجانی (شات و همکاران، ۱۹۹۸) و پرسش‌نامهٔ کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (۱۹۸۹) بود. داده‌های پژوهش حاضر استفاده از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری و ضریب همبستگی پیرسون توسط نرم‌افزارهای AMOS و SPSS در سطح معناداری ۰٫۰۵ تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، نیازهای بنیادین روان‌شناختی بر کیفیت زندگی دارای اثر کل بود (۰٫۰۰۱=p و ۰٫۳۹۸=β). نیازهای بنیادین روان‌شناختی بر هوش هیجانی اثر مستقیم داشت (۰٫۰۰۱=pو ۰٫۶۸۷=β). هوش هیجانی بر کیفیت زندگی دارای اثر مستقیم بود (۰٫۰۰۱=p و ۰٫۶۱۸=β). همچنین نیازهای بنیادین روان‌شناختی با میانجیگری هوش هیجانی بر کیفیت زندگی اثر غیرمستقیم داشت (۰٫۰۰۱=p، ۰٫۴۲۵=β). همچنین مدل مفروض با داده‌های گردآوری‌شده برازش داشت (۱۱۴٫۰۳=^۲x و ۰٫۹۵۷=CFI، ۰٫۹۳۰=GFI و ۰٫۸۹۳=AGFI و ۰٫۰۶۷=RMSEA).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش در نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست هوش هیجانی رابطهٔ بین نیازهای بنیادین را با کیفیت زندگی به‌صورت مثبت میانجیگری می‌کند.

فرزانه احمدی, کورش گودرزی, نورعلی فرخی, مهدی روزبهانی

زمینه و هدف: سبک‌های حل مسئلۀ ناکارآمد و ناتوانی در استفاده از راهبردهای تنظیم هیجان می‌تواند بر سلامت روان و کیفیت زندگی بیماران قلبی‌عروقی تأثیرگذار باشد؛ ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی طرحواره‌درمانی بر سبک‌های حل مسئله و راهبردهای تنظیم هیجان بیماران قلبی شهر تهران بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش از نوع شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را تمامی بیماران قلبی مراجعه‌کننده به مرکز پزشکی هسته‌ای در سال ۱۳۹۶ در شهر تهران تشکیل دادند. با استفاده از روش نمونه‌گیری دردسترس، سی نفر از بیماران قلبی واجد شرایط داوطلب انتخاب شدند. سپس، به‌صورت تصادفی در گروه آزمایش و گروه گواه قرار گرفتند (هر گروه پانزده نفر). به‌منظور گردآوری داده‌ها از پرسشنامهٔ حل مسئله (کسیدی و لانگ، ۱۹۹۶) و پرسشنامهٔ تنظیم شناختی هیجان (گارنفسکی و کرایج، ۲۰۰۶) و آموزش طرحواره‌درمانی استفاده شد. گروه‌ آزمایش، آموزش طرحواره‌درمانی را در ده جلسهٔ نوددقیقه‌ای دریافت کرد؛ اما برای گروه گواه هیچ مداخله‌ای ارائه نشد. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل کوواریانس و آزمون تی مستقل ازطریق نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ استفاده شد. سطح معناداری تمامی آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، پس از کنترل اثر نمرات پیش‌آزمون، در گروه آزمایش، طرحواره‌درمانی بر مؤلفه‌های سبک‌های حل مسئله شامل مهارگری حل مسئله (۰٫۰۱۴=p)، اعتمادبه‌نفس در حل مسئله (۰٫۰۱۵=p)، سبک گرایش (۰٫۰۰۱>p)، درماندگی در حل مسئله (۰٫۰۰۴=p) و سبک حل مسئلۀ خلاقانه (۰٫۰۰۴=p) تأثیر معنادار داشت؛ اما در مؤلفهٔ سبک اجتناب مؤثر نبود (۰٫۰۹۴=p)؛ همچنین در گروه آزمایش، طرحواره‌درمانی بر هیچ‌یک از راهبردهای تنظیم شناختی هیجان یعنی راهبرد‌های سازش‌یافته (۰٫۳۴۱=p) و راهبرد‌های سازش‌نایافته (۰٫۸۶۷=p) تأثیر معنادار نداشت.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج این پژوهش، طرحواره‌درمانی مداخلهٔ مؤثری بر بهبود سبک‌های حل مسئله شامل مهارگری حل مسئله، اعتمادبه‌نفس در حل مسئله، سبک گرایش، درماندگی در حل مسئله و سبک حل مسئلۀ خلاقانه در بیماران قلبی است.

زهره دادخواه کلاشمی, مریم اساسه, سمیرا وکیلی, غلامعلی افروز, سعید حسن زاده

زمینه و هدف: مشکلات والدین نوجوانان دارای نشانگان اختلال سلوک حاکی‌از انواع روش‌های مشکل‌سازی است که اشخاص در پاسخ به موقعیت‌های عاطفی خود برای تنظیم هیجانات نامناسب تجربه می‌کنند. هدف پژوهش حاضر، بررسی ارتباط رضایتمندی زوجیت و نشاط معنوی، براساس ویژگی‌های شخصیتی با نقش میانجی رفتارهای مقابله‌ای در والدین نوجوانان دختر ۱۴تا۱۸سالۀ دارای نشانگان اختلال سلوک بود.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر در زمرهٔ پژوهش‌های همبستگی برمبنای مدل‌سازی معادلات ساختاری بود. جامعهٔ ‌آماری را والدین نوجوانان دختر ۱۴تا۱۸سالهٔ دارای نشانگان اختلال سلوک شهر تهران در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ تشکیل دادند و نمونهٔ آماری ۲۴۸ نفر بودند که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزارهای اندازه‌گیری شامل پرسش‌نامهٔ خودگزارشی نوجوانان (آخنباخ، ۱۹۹۱)، مقیاس رضایتمندی زوجیت افروز (افروز، ۱۳۷۸)، مقیاس نشاط معنوی افروز (افروز، ۱۳۹۵)، پرسش‌نامهٔ شخصیت آیزنک (آیزنک و آیزنک، ۱۹۶۳) و پرسش‌نامهٔ راهبردهای مقابله‌ای (لازاروس، ۱۹۸۰) بود. تحلیل آماری داده‌ها با روش معادلات ساختاری و با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و AMOS در سطح معناداری ۰٫۰۵ انجام شد.
یافته‌ها: در مدل استخراج‌شده، ویژگی شخصیتی برون‌گرایی بر شیوهٔ مقابلهٔ مسئله‌محور اثر مستقیم و مثبت داشت (۰٫۰۱۳=p و ۰٫۱۵۵=β). ویژگی شخصیتی روان‌آزرده‌گرایی بر رضایتمندی زوجیت (۰٫۰۲۱=p و ۰٫۱۴۷-=β) و بر نشاط معنوی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۲۲۷-=β) اثر مستقیم و منفی داشت. شیوهٔ مقابلهٔ هیجان‌محور بر رضایتمندی زوجیت (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۲۸۰-=β) و بر نشاط معنوی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۳۰۶-=β) اثر مستقیم و منفی داشت. شیوهٔ مقابلهٔ مسئله‌محور بر رضایتمندی زوجیت (۰٫۰۳۹=p و ۰٫۱۹۸=β) و بر نشاط معنوی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۳۹۶=β) اثر مستقیم و مثبت داشت. ویژگی شخصیتی برون‌گرایی با میانجی‌گری رفتار مقابله‌ای مسئله‌محور ‌بر رضایتمندی زوجیت (۰٫۰۱۹=p و ۰٫۰۳۱=β) و بر نشاط معنوی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۰۶۱=β) اثر غیرمستقیم داشت. شاخص‌های نکویی برازش مدل حاکی‌از برازش مدل بودند (۰٫۰۶۸=RMSEA و ۰٫۹۹۳=GFI و ۰٫۹۳۱=AGFI).
نتیجه‌گیری: نتایج بر اهمیت تأثیر مهارت‌های مقابله با استرس برای ارتقای رضایتمندی زوجیت و نشاط معنوی تأکید دارد و نقش متغیر میانجی در این پژوهش بسیار پررنگ است؛ اگرچه رفتارهای مقابله‌ای، رضایتمندی زوجیت و نشاط معنوی تحت‌تأثیر مستقیم ویژگی‌های شخصیتی قرار دارند.

سعید سلیمانی, آزیتا امیرفخرایی, کرامت کرامتی, عبدالوهاب سماوی

زمینه و هدف: طلاق باعث افزایش فقدان لذت‌جویی و کاهش ابرازگری هیجانی در فرزندان طلاق می‌شود. درمان فراتشخیصی یکپارچه یکی از روش‌های درمانی مؤثر در اختلال‌های هیجانی است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر فقدان لذت‌جویی و ابرازگری هیجانی در فرزندان طلاق شهر بندرعباس بود.
روش‌بررسی: روش مطالعهٔ حاضر، نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ پژوهش را فرزندان طلاق مراجعه‌کننده به کلینیک‌های خدمات روان‌شناختی شهر بندرعباس در سال ۱۳۹۸ تشکیل دادند. حجم نمونه ۳۴ نفر محاسبه شد. افراد نمونه‌‌ با روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند و با روش تصادفی در دو گروه مساوی آزمایش و گواه قرار گرفتند. گروه آزمایش درمان فراتشخیصی یکپارچه را در ده جلسهٔ هفتاددقیقه‌ای (هفته‌ای یک جلسه) دریافت کرد و برای گروه گواه آموزش ارائه نشد. ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها در پیش‌آزمون و پس‌آزمون برای هر دو گروه، مقیاس فقدان لذت‌جویی (اسنیث و همکاران، ۱۹۹۵) و پرسش‌نامهٔ ابرازگری هیجانی (کینگ و امونز، ۱۹۹۰) بود. داده‌ها با آزمون خی‌دو و روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۱۹ تحلیل شد. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ درنظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، پس از حذف اثر نمرات پیش‌آزمون، درمان فراتشخیصی یکپارچه باعث تغییر معنا‌دار هر دو متغیر فقدان لذت‌جویی و ابرازگری هیجانی در پس‌آزمون در فرزندان طلاق گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه شد (۰٫۰۰۱>p). همچنین ۶۴درصد از تغییرات فقدان لذت‌جویی و ۶۹درصد از تغییرات ابرازگری هیجانی ناشی‌از درمان فراتشخیصی یکپارچه بود.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش نتیجه گرفته می‌شود، درمان فراتشخیصی یکپارچه بر کاهش فقدان لذت‌جویی و افزایش ابرازگری هیجانی در فرزندان طلاق اثربخشی دارد؛ درنتیجه، درمانگران و متخصصان سلامت می‌توانند از این روش درمانی برای بهبود ویژگی‌های هیجانی به‌ویژه کاهش فقدان لذت‌جویی و افزایش ابرازگری هیجانی استفاده کنند.

شیلا شبدینی, محمدپارسا عزیزی, جاوید پیمانی

زمینه و هدف: یکی از مشکلات اساسی کودکان با اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی، نقص در پردازش حسی است که با علائم رفتاری در این کودکان ارتباط مستقیم دارد. هدف این پژوهش، تعیین تأثیر رژیم حسی بر نشانگان دانش‌آموزان مقطع ابتدایی با اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش، نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را تمامی دانش‌آموزان با اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی ۶تا۱۲ سال مراجعه‌کننده به کلینیک‌های درمانی هستی، بهار و مسیر سبز در سال ۱۳۹۹ در شهر تهران تشکیل دادند. نمونهٔ آماری، سی نفر از دانش‌آموزان واجد شرایطی بودند که به‌شیوهٔ نمونه‌گیری دردسترس برای شرکت در مطالعه انتخاب شدند و به‌طور تصادفی در گروه‌های مداخله و گواه قرار گرفتند. گروه مداخله دوازده جلسه مداخلهٔ برنامهٔ رژیم حسی خانواده‌محور برگرفته از پروتکل حسی ویلبرگر (۲۰۱۸) را به‌صورت سه روز در هفته دریافت کرد. برای اندازه‌گیری متغیرها از نسخه چهارم مقیاس هوش وکسلر کودکان (وکسلر، ۲۰۰۳)، پرسش‌نامه‌ٔ نیم‌رخ حسی (دان، ۱۹۹۹) و فرم کوتاه و تجدیدنظرشدهٔ مقیاس درجه‌بندی والدین کانرز (کانرز، ۱۹۹۷) بهره گرفته شد. برای تحلیل داده‌ها، آزمون‌ تی‌ مستقل به‌منظور مقایسهٔ سن و هوش افراد دو گروه و تحلیل کوواریانس تک‌متغیره به‌منظور سنجش اثربخشی رژیم حسی، در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۰ در سطح معناداری ۰٫۰۵ به‌کار رفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، میانگین نمرات نشانگان دانش‌آموزان گروه مداخله درمقایسه با گروه گواه در مرحلهٔ پس‌آزمون، در متغیرهای نقص توجه و بیش‌فعالی به‌طور معناداری کاهش یافت (۰٫۰۰۱>p)؛‌ همچنین مقدار تأثیر برنامهٔ رژیم حسی خانواده‌محور بر متغیرهای نقص توجه و بیش‌فعالی دانش‌آموزان به‌ترتیب ۰٫۵۸۹ و ۰٫۶۷۳ بود.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود، اجرای برنامهٔ رژیم حسی خانواده‌محور بر کاهش نشانگان دانش‌آموزان با اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی اثربخشی دارد؛ ازاین‌رو این برنامه می‌تواند به‌عنوان روشی نوین، کاربردی و رایگان به‌منظور کاهش علائم این دانش‌آموزان استفاده شود.