مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

اکرم صادقی فیروزآبادی, زهره رییسی

زمینه و هدف: یکی از مهم‌ترین ارکان رشد و توسعهٔ زندگی فردی و اجتماعی سازگاری با شرایط محیطی است؛ لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش همدلی بر سرسختی روان‌شناختی و بخشش نوجوانان ناسازگار شهر بهارستان انجام شد.
روش‌بررسی: مطالعهٔ حاضر از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون‌-پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری تمامی دانش‌آموزان دختر دورهٔ اول متوسطهٔ شهر بهارستان در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ بودند. از بین آن‌ها ۳۰ نفر به‌صورت تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه ۱۵نفری آزمایش و گواه قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامۀ سرسختی روان‌شناختی (کیامرثی و همکاران، ۱۳۷۷) و پرسشنامۀ بخشش (تامپسون و همکاران، ۲۰۰۵) استفاده شد. گروه‌ آزمایش در هشت جلسهٔ ۶۰دقیقه‌ای به‏صورت هفته‏ای دو جلسۀ آموزشی و به‏طور کلی در یک ماه، آموزش همدلی را براساس برنامهٔ آموزشی جان‌بزرگی و همکاران (۱۳۸۷) دریافت کرد؛ درحالی‌که گروه گواه هیچ‌گونه مداخله‌ای دریافت نکرد. نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ و آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره برای تحلیل داده‌ها به‌کار رفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۱ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیره نشان داد، آموزش همدلی بر سرسختی روان‏شناختی و ابعاد آن (مبارزه‌جویی، تعهد، کنترل) (۰٫۰۰۱>p) و بر بخشش و ابعاد آن (گذشت از خود، دیگران، گذشت از شرایط) (۰٫۰۰۱>p) در نوجوانان ناسازگار اثربخش بود. همچنین، مقدار ضریب اتا نشان داد، تأثیر آموزش همدلی بر سرسختی روان‌شناختی به میزان ۰٫۵۷۸ و بر بخشش به میزان ۰٫۵۴۲ بود.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که آموزش همدلی مؤثر است و موجب افزایش سرسختی روان‌شناختی و بخشش نوجوانان ناسازگار می‌شود.

هدی نداف, حسن توزنده جانی, زهرا باقرزاده گلمکانی

زمینه و هدف: طلاق عامل درهم‌ریختگی شخصی، خانوادگی و اجتماعی است. زندگی زناشویی تحت‌تأثیر عوامل مختلفی ازجمله حساسیت اضطرابی، ‌تحمل‌ناپذیری بلاتکلیفی و سلامت روانی قرار می‌گیرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزشی مبتنی‌بر ایماگوتراپی بر سازه‌های حساسیت اضطرابی، ‌تحمل‌ناپذیری بلاتکلیفی، سلامت روانی و شاخص‌های سلامت جسمی در زوجین در آستانهٔ طلاق انجام شد.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ پژوهش را زوجین متقاضی طلاق مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره و روان‌شناسی شهر مشهد در نیم‌سال دوم ۱۳۹۷ تشکیل دادند. سی زوج با روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند و ضمن دارابودن ملاک‌های ورود، به‌صورت تصادفی در دو گروه قرار گرفتند. ابزارهای استفاده‌شده در این پژوهش در پیش‌آزمون و پس‌آزمون پرسشنامهٔ تجدیدنظرشدۀ حساسیت اضطرابی (تیلور و کاکس، ۱۹۹۸)، پرسشنامۀ عدم ‌تحمل بلاتکلیفی (فریستون و همکاران، ۱۹۹۴)، پرسشنامۀ سلامت عمومی (گلدبرگ و هیلر، ۱۹۷۹) بود و همچنین شاخص تودهٔ بدنی، فشارخون و سطح کلسترول اندازه‌گیری شد. برای اجرای مداخلات درمانی صرفاً در گروه آزمایش از درمان مبتنی‌بر تصویرسازی ارتباطی (هندریکس، ۲۰۱۰) به‌مدت هشت جلسۀ دوساعته و به‌صورت هفتگی بهره گرفته شد. برای تحلیل داده‌ها روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۱ به‌کار رفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ درنظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، پس از حذف اثر پیش‌آزمون، میانگین نمرات گروه آزمایش در متغیرهای حساسیت اضطرابی (۰٫۰۰۱>p)، عدم تحمل بلاتکلیفی (۰٫۰۰۱>p)، سلامت روانی (۰٫۰۰۱>p)، شاخص تودهٔ بدنی (۰٫۰۰۱>p)، فشارخون (۰٫۰۰۱>p) و میزان کلسترول (۰٫۰۰۱>p) تفاوت معناداری با میانگین نمرات گروه کنترل در پس‌آزمون داشت.
نتیجه‌گیری: ایماگوتراپی بر کاهش حساسیت اضطرابی، کاهش عدم تحمل بلاتکلیفی، افزایش سلامت روانی، کاهش شاخص‌های سلامت جسمی شامل شاخص تودهٔ بدنی، فشارخوان و میزان کلسترول اثربخشی دارد.

فرناز سرگل زایی, زهره مشکاتی, حسین نگهبان سیوکی

زمینه و هدف: کنترل پاسچر یکی از مؤﻟﻔﻪﻫﺎی ﻣﻬﻢ زندگی‌ نابینایان است. پژوهش حاضر با هدف تأثیر یک ‌دوره تمرینات شناختی-حرکتی برایتونیک بر کنترل پاسچر زنان نابینا انجام شد.
روش‌بررسی: تحقیق حاضر از نوع نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود. شرکت‌کنندگان ۲۱ زن نابینای ۲۰ تا ۳۵ سالهٔ سالم استان اصفهان در سال ۱۳۹۷ بودند که به دو گروه ۱۲ نفرهٔ تجربی و ۹ نفرهٔ کنترل تقسیم شدند. گروه تجربی دو ماه در تمرینات برایتونیک شرکت کرد. ابزار تحقیق دستگاه صفحهٔ نیرو بود که به‌وسیلهٔ آن کنترل پاسچر ایستا در دو حالت تکلیف مجرد و دوگانه (همراه با یک‌ فعالیت شناختی) ارزیابی شد. هر آزمون سه مرتبه تکرار و مدت ‌زمان هریک ۶۰ ثانیه در نظر گرفته شد. برای تحلیل داده‌ها آمار استنباطی شامل آزمون تی ‌مستقل و روش تحلیل کوواریانس با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۳ در سطح معنا‌داری ۰٫۰۵ به‌کار رفت.
یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس برای هر دو تکلیف مجرد نشان داد که میانگین مقدار سرعت متوسط (۰٫۰۰۲=p)، انحراف‌ معیار سرعت در نمای جانبی (۰٫۰۰۴=p) و انحراف ‌معیار سرعت در نمای قدامی-خلفی (۰٫۰۰۵=p) در گروه تجربی به‌طور معناداری کمتر از گروه کنترل بود؛ ولی انحراف ‌معیار جابه‌جایی در دو نمای جانبی (۰٫۴۱۶=p) و قدامی-خلفی (۰٫۵۳۹=p) بین دو گروه تفاوت معناداری نداشت. همچنین نتایج تحلیل کوواریانس برای تکلیف دوگانه نشان داد که میانگین سرعت متوسط (۰٫۰۰۱>p)، انحراف‌ معیار سرعت در نمای جانبی (۰٫۰۰۱>p) و انحراف‌ معیار سرعت در نمای قدامی- خلفی (۰٫۰۰۱>p) در گروه تجربی به‌طور معناداری کمتر از گروه کنترل بود، ولی انحراف‌ معیار جابه‌جایی در دو نمای جانبی (۰٫۱۶۵=p) و قدامی-خلفی (۰٫۴۶۹=p) بین دو گروه تفاوت معناداری نداشت.
نتیجه‌گیری: تأثیر تمرینات برایتونیک بر کنترل پاسچر ایستای نابینایان در تکلیف مجرد و دوگانه مثبت ارزیابی می‌شود. این نتایج می‌تواند مدنظر سازمان بهزیستی، مدارس استثنایی و مراکز توان‌بخشی قرار گیرد.

آرزو گوهری نسب, محمدرضا صیرفی, آدیس کراسکیان, مریم کلهرنیا گل کار

زمینه و هدف: عوامل روان‌شناختی منفی مانند افسردگی، اضطراب و خصومت در تحول و پیشرفت بیماری قلبی‌عروقی نقش مهمی دارند. هدف پژوهش حاضر مقایسهٔ اثربخشی درمان مبتنی‌بر پذیرش‌ و تعهد و مداخله براساس مؤلفه‌های انگیزش محافظت بر اضطراب سلامتی و پیروی از درمان افراد تحت جراحی عمل قلب باز بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌تجربی از نوع پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود. جامعهٔ آماری را تمامی بیماران تحت عمل جراحی قلب باز مراجعه‌کننده به بیمارستان ولیعصر قائم‌شهر در سال ۱۳۹۸ تشکیل دادند. از بین آنان ۴۵ نفر به‌شیوهٔ نمونه‌گیری هدف‌مند انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش (درمان مبتنی‌بر پذیرش ‌و‌ تعهد و مداخله براساس مؤلفه‌های انگیزشی محافظت) و یک ‌گروه گواه قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها، پرسشنامهٔ اضطراب سلامتی (سالکوسیس و همکاران، ۲۰۰۲) و پرسشنامهٔ پیروی از درمان (سیدفاطمی و همکاران، ۱۳۹۶) به‌کار رفت. درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد در هشت جلسهٔ نوددقیقه‌ای براساس بستهٔ آموزشی هیز (۲۰۰۵) و مداخلهٔ مبتنی‌بر انگیزش محافظت در هشت جلسهٔ نوددقیقه‌ای براساس بستهٔ آموزشی نورمن و همکاران (۲۰۰۵) اجرا شد. داده‌ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره و آزمون تعقیبی بونفرونی با بهره‌گیری از نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۶ تحلیل شد. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: با حذف اثر پیش‌آزمون، میان گروه‌های آزمایش و گروه گواه از نظر متغیرهای اضطراب سلامتی و پیروی از درمان تفاوت معناداری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p). براساس نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی، بین هریک از دو گروه‌ آزمایش با گروه گواه در متغیرهای اضطراب سلامتی و پیروی از درمان تفاوت معناداری وجود داشت  (۰٫۰۰۱>p). همچنین بین اثربخشی درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد و مداخلهٔ آموزشی مبتنی‌بر نظریهٔ انگیزش محافظت برای اضطراب سلامتی (۰٫۰۳۵=p) و پیروی از درمان (۰٫۰۱۴=p) تفاوت معناداری وجود داشت.

نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد درمقایسه با مداخله براساس مؤلفه‌های انگیزش محافظت، تأثیر بیشتری بر کاهش اضطراب سلامت و افزایش پیروی از درمان در بیماران تحت عمل جراحی قلب باز دارد.

سهند شایسته مهر, محمود طباطبایی

زمینه و هدف: وجود کودک مبتلا به صرع، موجب افت کارکردهای اجرایی ذهن و آشفتگی روان‌شناختی سایر اعضای خانواده به‌خصوص مادران آن‌ها می‌‌شود. هدف از پژوهش حاضر مقایسهٔ کارکردهای اجرایی و آشفتگی روان‌شناختی مادران دارای کودک مبتلا به صرع و مادران دارای کودک سالم بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش از نوع علّی-مقایسه‌ای بود. جامعهٔ آماری را تمامی مادران دارای کودک مبتلا به صرع و مادران دارای کودک سالم شهر تبریز در سال ۱۳۹۹ تشکیل دادند. از بین آن‌ها پنجاه مادر دارای کودک مبتلا به صرع به‌روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. سپس براساس سن و میزان تحصیلات، همتاسازی پنجاه مادر دارای کودک سالم انجام پذیرفت. ابزار پژوهش، آزمون دسته‌بندی کارت‌های ویسکانسین (گرانت و برگ، ۱۹۴۸) و مقیاس اضطراب، افسردگی و استرس-۲۱ (لاویبوند و لاویبوند، ۱۹۹۵) بود. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با روش تحلیل واریانس چندمتغیری (مانوا) و نیز آزمون‌های تی مستقل و مجذور خی با کمک نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۱۷ صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها کمتر از ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بین میانگین گروه مادران دارای کودک مبتلا به صرع و گروه مادران دارای کودک سالم در خطای درجاماندگی (۰٫۰۰۱>p) و خطای کل (۰٫۰۰۵=p) متغیر کارکردهای اجرایی تفاوت معنادار وجود داشت؛ همچنین بین میانگین دو گروه مذکور در افسردگی (۰٫۰۰۱>p)، اضطراب (۰٫۰۰۱>p)، استرس (۰٫۰۰۱>p) و آشفتگی روان‌شناختی کل (۰٫۰۰۱>p) تفاوت معنا‌داری مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش حاضر، مادران دارای کودک مبتلا به صرع افسردگی، اضطراب و استرس و به‌طور کلی آشفتگی روان‌شناختی بیشتری دارند و از نظر کارکردهای اجرایی خطاهای بیشتری را نشان می‌دهند که این امر حاکی از آن است که این مادران به‌طور مناسب نمی‌توانند از توانایی‌های ذهنی خود بهره ببرند.

انسیه صادقی, ایلناز سجادیان, محمدعلی نادی

افسانه نهتانی, علی عرب, غلامرضا ثناگوی محرر

زمینه و هدف: افراد دارای سوءمصرف مواد در تنظیم هیجان‌های خود مشکلات جدی دارند. همچنین وسوسۀ مصرف مواد آن‌ها را تهدید می‌کند؛ ازاین‌رو هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر وسوسهٔ مواد و تنظیم هیجان در معتادان تحت درمان نگهدارنده با متادون شهر کرمان بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعه‌ٔ آماری را تمامی معتادان تحت درمان متادون مراکز ترک اعتیاد شهر کرمان زیر نظر سازمان بهزیستی در سال ۱۳۹۶ تشکیل دادند. پنجاه نفر از جامعهٔ مذکور به‌صورت نمونه‌گیری دردسترس و داوطلبانه وارد مطالعه شدند. سپس به‌طور تصادفی در گروه آزمایش یعنی آموزش ذهن‌آگاهی (۲۵ نفر) و گروه گواه (۲۵ نفر) قرار گرفتند. آزمودنی‌ها در پیش‌آزمون و پس‌آزمون به پرسشنامۀ تنظیم هیجان (گراتز و رومر، ۲۰۰۴) و مقیاس پیش‌بینی بازگشت (عود) (رایت و همکاران، ۱۹۹۳) پاسخ دادند. گروه آزمایش به‌مدت هشت جلسهٔ شصت‌دقیقه‌ای در جلسات آموزش ذهن‌آگاهی براساس پروتکل درمانی کابات-زین (۲۰۰۳) شرکت کرد؛ درحالی‌که برای گروه گواه آموزشی ارائه نشد. داده‌ها با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره و تک‌متغیره در سطح معنا‌داری ۰٫۰۱ با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بعد از تعدیل اثر نمرات پیش‌آزمون، تفاوت معناداری بین میانگین نمرات متغیر وسوسهٔ مواد (۰٫۰۰۱>p) و خرده‌مقیاس‌های آن شامل میزان میل (۰٫۰۰۱>p) و میزان وسوسه (۰٫۰۰۱>p) و همچنین متغیر تنظیم هیجان (۰٫۰۰۱>p) و خرده‌مقیاس‌های آن شامل عدم پذیرش پاسخ‌های هیجانی (۰٫۰۱۰=p)، دشواری‌ در دست‌زدن به رفتار هدف‌مند (۰٫۰۱۰=p)، دشواری‌های کنترل تکانه (۰٫۰۳۵=p)، فقدان آگاهی هیجانی (۰٫۰۱۰=p)، دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجان (۰٫۰۱۷=p) و فقدان شفافیت هیجانی (۰٫۰۱۲=p) مشاهده شد.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، آموزش ذهن‌آگاهی بر کاهش وسوسهٔ مواد و بهبود تنظیم هیجان معتادان تحت درمان نگهدارنده با متادون اثربخشی دارد.

نازی رمضانی گل افزانی, ابوالفضل کرمی, رضا رستمی

زمینه و هدف: حافظهٔ کاری از توان‌مندی‌های شناختی بسیار اساسی‌ برای پشتیبانی از تفکر پیچیده است که در افراد با کم‌توانی ذهنی آسیب‌دیده است؛ ازاین‌رو این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی تحریک مغز از روی جمجمه با استفاده از جریان مستقیم الکتریکی (tDCS) بر حافظۀ کار کودکان ۷تا۱۴ساله با کم‌توانی ذهنی خفیف (مرزی) انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر شبه‌‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را تمامی کودکان ۷تا۱۴ساله‌ای تشکیل دادند که در سال ۱۳۹۷ به کلینیک آتیهٔ درخشان ذهن در شهر تهران مراجعه کردند. از بین افراد مراجعه‌کننده، کودکانی که نمرۀ آزمون هوش آن‌ها براساس نسخه‌ٔ نوین هوش‌آزمای تهران-استنفورد-بینه (افروز و کامکاری، ۱۳۸۵) بین ۷۰تا۸۵ بود، براساس نتایج این آزمون و طبق مصاحبهٔ بالینی، کم‌توانی ذهنی خفیف (مرزی) در آن‌ها تشخیص داده شد. با روش نمونه‌گیری دردسترس، از جامعهٔ مذکور بیست کودک واجد شرایط و داوطلب وارد مطالعه شدند و به‌صورت تصادفی در گروه آزمایش و گروه گواه قرار گرفتند. صرفاً گروه آزمایش پنج جلسهٔ پیاپی tDCS در مدت زمان سی دقیقه و با شدت جریان یک میلی‌آمپر دریافت کرد. پس از اتمام جلسات، برای هر دو گروه، مجدداً خرده‌آزمون حافظۀ کاری براساس آزمون هوش نسخه‌ٔ نوین هوش‌آزمای تهران-استنفورد-بینه (۱۳۸۵) اجرا شد. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۲ و به‌وسیلهٔ روش تحلیل کوواریانس تک‌متغیری در سطح معناداری ۰٫۰۱ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بعد از حذف اثر پیش‌آزمون، تفاوت دو گروه در پس‌آزمون معنادار بود و tDCS باعث افزایش عملکرد حافظهٔ کاری در گروه مداخله درمقایسه با گروه گواه شد (۰٫۰۰۱>p). همچنین مقدار ضریب اتای به‌دست‌آمده (۰٫۵۶)، میزان تأثیر مداخلهٔ انجام‌شده را نشان داد.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که تحریک مغز از روی جمجمه با استفاده از جریان مستقیم الکتریکی (tDCS) بر حافظهٔ کاری کودکان با کم‌توانی ذهنی خفیف (مرزی) اثربخشی دارد.

زهرا ابراهیم, امیراشکان نصیری پور

زمینه و هدف: افراد دارای معلولیت بخشی از جامعه به‌شمار می‌روند که به‌لحاظ موقعیتشان نیاز بیشتری به حمایت اجتماعی و دریافت خدمات مطلوب دارند. باتوجه به ضرورت خدمت‌رسانی کارا و اثربخش به افراد معلول، هدف از مطالعهٔ کیفی حاضر تبیین چالش‌های ارائهٔ خدمات به افراد دارای معلولیت در مراکز نگهداری بود.
روش‌بررسی: این مطالعه به‌صورت کیفی در سال ۱۳۹۹ انجام شد. جامعهٔ پژوهش را مدیران مراکز نگهداری افراد دارای معلولیت در تهران تشکیل دادند. در این پژوهش روش نمونه‌گیری هدف‌مند استفاده شد که پس از مصاحبه با نوزده نفر از مشارکت‌کنندگان اشباع اطلاعات به‌دست آمد. روش جمع‌آوری داده‌ها مصاحبهٔ نیمه‌ساختاریافته بود که با موافقت شرکت‌کنندگان ضبط، بازنویسی و تحلیل شد. برای تحلیل داده‌ها، روش تحلیل محتوای نهفته به‌کار رفت؛ همچنین برای بررسی توزیع فراوانی شرکت‌کنندگان در مطالعه برحسب متغیرهای دموگرافیک، از نرم‌افزار SPSS استفاده شد.
یافته‌ها: یافته‌ها منجربه استخراج سه طبقهٔ اصلی و پانزده زیرطبقه شامل عوامل فرهنگی-‌آموزشی (نبود فرهنگ‌سازی و ارتقای دانش عمومی، فقدان آموزش فردی و همگانی، معرفی‌نشدن منابع در زمینهٔ معلولیت، باورنداشتن توان‌مندی افراد دارای معلولیت، نبود آموزش و تربیت نیروی انسانی)، برنامه‌ریزی (فقدان بانک اطلاعاتی، فقدان برنامه‌های مدون ارائهٔ خدمات، نبود برنامهٔ افزایش پوشش خدمات، فقدان گایدلاین، فقدان برنامهٔ مشخص بهره‌گیری از ظرفیت افراد دارای معلولیت) و منابع، امکانات و زیرساخت‌های لازم (نبود کفایت تجهیزات و اقلام، کمبود‌‌های دارویی، منابع انسانی و مالی، فقدان حمایت‌های بین‌بخشی) شد.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌ها، سه عامل فرهنگی-آموزشی، برنامه‌ریزی و منابع، امکانات و زیرساخت‌های لازم به‌عنوان چالش‌های مهم‌تر ارائهٔ خدمات به افراد دارای معلولیت در مراکز نگهداری هستند.

ماریانوس قبادی, امید مرادی, یحیی یاراحمدی, حمزه احمدیان

زمینه ‌و ‌هدف: دلزدگی ‌زناشویی، عشق ‌و ‌علاقه بین زوجین را کم‌رنگ و گاهی به‌طور کامل محو می‌کند و خود به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم تحت‌تأثیر عامل‌های مختلفی است. پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل علّی دلزدگی زناشویی براساس میزان تمایزیافتگی، تاب‌آوری و خودتنظیمی هیجانی زوجین انجام شد.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر از نوع همبستگی و مدل‌سازی معادلات ساختاری بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی زوجین مراجعه‌کننده با مشکل تعارض ‌زناشویی به مراکز مشاورهٔ شهر گچساران در سال ۱۳۹۸ تشکیل دادند. از بین آن‌ها، تعداد سیصد نفر به‌روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامۀ تمایزیافتگی خود (اسکورن و فریدلنر، ۱۹۹۸)، مقیاس تاب‌آوری کانر-دیویدسون (کانر و دیویدسون، ۲۰۰۳)، مقیاس راهبردهای خودتنظیمی عاطفی (لارسن و پریزمایک، ۲۰۰۴)، مقیاس دلزدگی زناشویی (پاینز، ۱۹۹۶) و پرسشنامۀ تعارضات زناشویی (ثنایی و براتی، ۱۳۷۹) استفاده شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و مدل‌یابی معادلات ساختاری در نرم‌افزارهای SPSS نسخهٔ ۲۲ و SmartPLS به‌کار رفت. سطح معناداری آزمون‌ها در این پژوهش ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، ضرایب مسیر مستقیم بین تاب‌آوری با خودتنظیمی هیجانی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۶۳=β( و تمایزیافتگی با خودتنظیمی هیجانی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۲۸=β) مثبت و معنادار بود. ضرایب مسیر بین تاب‌آوری با دلزدگی زناشویی (۰٫۰۰۹=p و ۰٫۱۵-=β(، تمایزیافتگی با دلزدگی زناشویی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۲۹-=β( و خودتنظیمی هیجانی با دلزدگی زناشویی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۴۸-=β( منفی و معنادار به‌دست آمد؛ همچنین اثر غیرمستقیم تاب‌آوری بر دلزدگی زناشویی (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۳۰-=β( و اثرغیرمستقیم تمایزیافتگی بر دلزدگی زناشویی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۱۳-=β( با نقش میانجی خودتنظیمی هیجانی، منفی و معنادار به‌دست آمد؛ همچنین شاخص‌های نکویی برازش از برازش نسبتاً خوب الگوی پژوهش با داده‌های گردآوری‌شده حمایت کردند (۳٫۱۳=X²/df و ۰٫۹۱=CFI و ۰٫۹۵=GFI و ۰٫۹۳=AGFI و ۰٫۰۶۱=RMSEA).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش، تاب‌آوری و تمایزیافتگی با نقش میانجی خودتنظیمی هیجانی می‌تواند مدل مطلوبی برای تبیین دلزدگی زناشویی در زوجین دارای تعارضات زناشویی باشد.