مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

مجید شفیعی امیری, قدرت الله عباسی, محمد کاظم فخری

زمینه و هدف: لازمهٔ کمک به پرستاران برای حل مشکلات مربوط به آن‌ها، شناخت عوامل مؤثر بر ایجاد مشکلات و بهبود آن‌ها با استفاده از رویکردهای مختلف است. هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی آموزش مبتنی‌بر پذیرش‌ و‌ تعهد بر ارزیابی ‌شناختی، اضطراب‌ مرگ، اجتناب‌ تجربی و ابراز هیجان در پرستاران بود.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر از نوع تحقیقات نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون ‌و پیگیری با گروه گواه بود. جامعهٔ ‌آماری را تمامی پرستاران بیمارستان آیت‌الله روحانی بابل در سال ۱۳۹۸ تشکیل دادند که از بین ‌آن‌ها ۴۰ نفر از پرستاران داوطلب مشارکت در مطالعه به‌صورت تصادفی در گروه‌های آزمایش (۲۰ نفر) و گواه (۲۰ نفر) قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده ‌از پرسشنامهٔ ارزیابی شناختی (پیکاک‌ و ‌وانگ، ۱۹۹۰)، پرسشنامهٔ اضطراب ‌مرگ (تمپلر، ۱۹۷۰)، پرسشنامهٔ پذیرش و عمل-نسخۀ دوم (بوند و همکاران، ۲۰۱۱) و پرسشنامهٔ ابراز هیجان (کینگ ‌و‌ امونز، ۱۹۹۰) در مراحل پیش‌آزمون، پس‌آزمون ‌و پیگیری جمع‌آوری شد. پروتکل آموزش گروهی مبتنی‌بر پذیرش ‌و تعهد در هشت جلسه و هر جلسه به‌مدت ۹۰ دقیقه براساس بستۀ آموزشی هیز (۲۰۱۰) اجرا شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ در سطح معناداری ۰٫۰۵ انجام شد.
یافته‌ها: درمان مبتنی‌بر پذیرش‌ و تعهد به‌طور معناداری منجربه بهبود ارزیابی‌ شناختی، اضطراب ‌مرگ اجتناب‌ تجربی و ابراز هیجان شد (برای همۀ متغیرها اثر گروه: ۰٫۰۰۱>p، اثر زمان: ۰٫۰۰۱>p). همچنین در گروه آزمایش در مراحل پس‌آزمون و پیگیری، نمرات متغیرهای ارزیابی شناختی، اضطراب مرگ، اجتناب تجربی و ابراز هیجان کمتر از پیش‌آزمون بود (۰٫۰۰۱>p). اما در گروه آزمایش تفاوت معناداری بین مراحل پس‌آزمون و پیگیری در نمرات چهار متغیر مذکور مشاهده نشد که نشانگر ماندگاری درمان است (۰٫۰۵>p).
نتیجه‌گیری: آموزش گروهی مبتنی‌بر پذیرش ‌و‌ تعهد بر ارزیابی‌ شناختی، اضطراب ‌مرگ، اجتناب ‌تجربی و ابراز هیجان در پرستاران مؤثر است.

خاتون باباحسنی, ناصر امینی, عبدالله شفیع آبادی, عزت دیره

زمینه و هدف: میگرن یکی از مهم‌ترین بیماری‌های سایکوسوماتیک است که به‌علت اتساع عروق محصورکنندهٔ مغز بروز می‌کند. پژوهش حاضر با هدف اثربخشی درمان گروهی مبتنی‌بر پذیرش و تعهد بر تجربه و ادراک رنج، تنظیم هیجانی، شادکامی و اضطراب وجودی در بیماران مبتلا به میگرن انجام شد.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و دورهٔ پیگیری یک‌ماهه با گروه گواه بود. تعداد چهل بیمار مبتلا به میگرن در شهرستان گناوه، به‌صورت داوطلبانه انتخاب شدند. سپس به‌طور تصادفی در گروه‌های درمان گروهی مبتنی‌بر پذیرش و تعهد (بیست نفر) و گواه (بیست نفر) قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از مقیاس تجربه و ادراک رنج (اسچالز و همکاران، ۲۰۱۰)، پرسشنامهٔ تنظیم هیجان (گارنفسکی و همکاران، ۲۰۰۱)، مقیاس شادکامی آکسفورد (آرجیل و لو، ۱۹۹۰) و مقیاس اضطراب وجودی (گود و گود، ۱۹۷۴) جمع‌آوری شد. از رویکرد پذیرش و تعهد براساس راهنمای درمانی هایز و همکاران (۲۰۱۳) استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معنا‌داری ۰٫۰۵ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، برای متغیرهای تجربه و ادراک رنج، تنظیم هیجان، شادکامی و اضطراب وجودی، اثر زمان (۰٫۰۰۱>p)، اثر گروه (۰٫۰۰۱>p) و اثر متقابل زمان*گروه (۰٫۰۰۱>p) معنادار است. در مقایسۀ مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون (۰٫۰۰۱<p) و پیش‌آزمون و پیگیری (۰٫۰۰۱>p) در چهار متغیر ذکرشده تفاوت معنادار مشاهده شد؛ اما بین مراحل پس‌آزمون و پیگیری در این متغیرها تفاوت معنادار مشاهده نشد که نشان‌دهندۀ تداوم تأثیر مداخلات در مرحلۀ پیگیری است.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج، درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد در کاهش تجربه و ادراک رنج، افزایش شادکامی، بهبود تنظیم هیجانی و کاهش اضطراب وجودی بیماران مبتلا به میگرن مؤثر است و می‌توان از درمان مذکور در راستای بهبود کیفیت زندگی و سلامت روان این بیماران استفاده کرد.

مریم نعیمی

زمینه و هدف: آسیب‌های شنوایی بسیاری از سازگاری‌های انسان با محیط را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این آسیب‌ها منجر به ایجاد تغییراتی در پردازش دیداری و توانایی برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی افراد می‌شود. هدف این تحقیق مقایسهٔ پاسخ‌های دانش‌آموزان با اختلال شنوایی و عادی شهر اراک به آزمون‌های کیم‌ کاراد و برج لندن بود.
روش‌بررسی: طرح پژوهش حاضر علّی-مقایسه‌ای بود. جامعهٔ آماری شامل تمامی دانش‌آموزان پسر متوسطه اول با اختلال شنوایی و عادی شهر اراک در سال ۹۸-۱۳۹۷بود. شصت نفر (سی نفر از دانش‌آموزان با اختلال شنوایی، سی نفر دانش‌آموزان عادی) به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای به‌عنوان اعضای نمونه انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از آزمون برج لندن (شالیس، ۱۹۸۲)، آزمون حافظهٔ بصری کیم کاراد (گراث-مارنات، ۲۰۰۳) استفاده شد. برای تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها نیز از تحلیل واریانس چندمتغیره (مانوا) استفاده شد. سطح معناداری برای همهٔ آزمون‌ها ۰٫۰۱لحاظ شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین دو گروه دانش‌آموزان با اختلال شنوایی و عادی، در مؤلفهٔ حافظهٔ بلندمدت و حافظهٔ میان‌مدت (۰٫۰۰۱>p) و حافظهٔ کوتاه‌مدت (۰٫۰۳۴=p) تفاوت معنادار وجود دارد. بین دو گروه دانش‌آموزان با اختلال شنوایی و عادی، در زمان تأخیر و زمان کلی در مؤلفهٔ‌های برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی تفاوت معناداری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: بنابر یافته‌های این پژوهش می‌‌توان نتیجه‌گیری کرد که توانایی حافظه و برنامه‌ریزی و سازماندهی دانش‌آموزان با اختلال شنوایی ضعیف است و نیازمند توجه هرچه‌بیشتر دست‌اندرکاران تعلیم‌وتربیت می‌باشد.

هادی پاکدل, فرامرز سهرابی, کبری حاج علیزاده

زمینه و هدف: فرسودگی شغلی ناشی از استرس و کیفیت زندگی ضعیف سبب تحلیل‌رفتن قوای جسمی و روانی فرد می‌شود. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطهٔ استرس شغلی و کیفیت زندگی با فرسودگی شغلی در کارکنان کنترل ترافیک هوایی بود.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی-تحلیلی و همبستگی بود. جامعهٔ آماری پژوهش را ۲۶۰ نفر از کارکنان کنترل ترافیک هوایی در سال ۱۳۹۸ در تهران تشکیل دادند. برای گرد‌آوری داده‌ها از پرسشنامۀ استرس شغلی (اسیپو و اسپوکان، ۱۹۹۸)، فرم کوتاه مقیاس کیفیت زندگی (سازمان جهانی بهداشت، ۱۹۹۶) و پرسشنامهٔ فرسودگی شغلی (ساعتچی و هومن، ۱۳۸۷) استفاده شد. تحلیل داده‌ها به‌روش ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون در سطح معناداری ۰٫۰۵ به کمک نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۰ انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین کیفیت زندگی و فرسودگی شغلی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۲۸-=r) و استرس شغلی با فرسودگی شغلی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۲۴=r) همبستگی معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای کیفیت زندگی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۲۴-=Beta) و استرس شغلی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۳۱-=Beta) توان پیش‌بینی فرسودگی شغلی را در کارکنان کنترل ترافیک هوایی دارند.
نتیجه‌گیری: باتوجه به نتایج پژوهش حاضر، با متغیر فرسودگی شغلی می‌توان کیفیت زندگی و استرس شغلی را پیش‌بینی کرد. همچنین کارکنان دارای استرس شغلی زیاد و کیفیت زندگی ضعیف، فرسودگی شغلی بیشتری دارند.

سارا فیروزه مقدم, امیر امین یزدی, علی بهشتی نامدارار, ایمان الله بیگدلی

زمینه و هدف: با وجود افزایش شواهد حمایت‌کنندهٔ تأثیر عوامل روانی بر بروز و تداوم سوء‌هاضمهٔ عملکردی، اطلاعات اندکی درخصوص ویژگی‌های روان‌شناختی در این بیماری دردسترس است؛ بنابراین این مطالعه به‌منظور مقایسهٔ برخی از ویژگی‌های روان‌شناختی در این بیماران با گروه سالم انجام شد.
روش‌بررسی: این مطالعهٔ مقایسه‌ای بر ۶۰ بیمار ۱۸تا۶۰سالهٔ مبتلا به سوء‌هاضمهٔ عملکردی، در سال ۱۳۹۶ انجام شد که به درمانگاه تخصصی گوارش در بیمارستان قائم‌ شهر مشهد مراجعه کرده بودند. در گروه کنترل نیز ۶۰ نفر از افراد سالم بودند که از نظر سن، جنس و تحصیلات با گروه بیمار همسان شدند. افراد هر دو گروه پرسشنامهٔ شخصیتی پنج‌عاملی نئو (کاستا و مک‌کری، ۱۹۹۲)، مقیاس حساسیت بالای شخصی (پردازش حسی) (آرون و آرون، ۱۹۹۷)، مقیاس‌ سیستم فعال‌ساز و بازداری رفتاری (کاور و وایت، ۱۹۹۴) و مقیاس دشواری‌های تنظیم هیجان (گراتز و رومر، ۲۰۰۴) را تکمیل کردند. داده‌ها با روش تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون تی‌ مستقل در سطح معناداری ۰٫۰۵ در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۳ تجزیه‌وتحلیل شد.
یافته‌ها: در نوروزگرایی (۰٫۰۰۱>p)، حساسیت پردازش حسی و خرده‌مقیاس‌‌های آن شامل به‌آسانی تحریک‌شدن، حساسیت زیبایی شناختی و آستانهٔ حسی پایین (۰٫۰۰۱>p)، تنظیم هیجان و ابعاد آن شامل عدم پذیرش پاسخ‌های هیجانی، اشکال در مشارکت رفتارهای منتهی به هدف، مشکلات کنترل تکانه، کمبود آگاهی هیجانی، محدودیت در دستیابی به راهکارهای تنظیم هیجان (۰٫۰۰۱>p) و کمبود صراحت هیجانی (۰٫۰۱۴=p) و همچنین بازداری رفتاری (۰٫۰۰۱>p) تفاوت معناداری بین دو گروه سالم و بیمار وجود دارد.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، نوروزگرایی، حساسیت پردازش حسی زیاد، بازداری رفتاری و نبود تنظیم هیجان می‌توانند به‌عنوان عوامل روان‌شناختی دخیل در ابتلا به بیماری سوء‌هاضمهٔ عملکردی درنظر گرفته شوند

نصرت الله مسعودی, اصغر محمدی, احمد آذین

زمینه و هدف: توجه به کیفیت زندگی‌ یکی از روش‌های ارتقا و بهبود عملکرد افراد است. در این راستا کیفیت‌ زندگی‌ معلمان باتوجه به کارکرد تعلیم و تربیتی این قشر و شناخت نقش حمایت اجتماعی‌ادراکی در کیفیت زندگی آنان حائز اهمیت است. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطهٔ بین حمایت اجتماعی‌ادراکی و کیفیت زندگی معلمان شهر خرم‌آباد بود.
روش‌بررسی: این مطالعه مقطعی و از نوع توصیفی‌همبستگی بود. جامعهٔ آماری را همهٔ معلمان دوره‌های اول و دوم متوسطه (پایه‌های هفتم تا دوزادهم) شهر خرم‌آباد در سال ۱۳۹۸ تشکیل دادند. حجم نمونه ۴۳۶ نفر و ‌روش نمونه‌گیری طبقه‌ای بود. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامۀ کیفیت زندگی (سازمان بهداشت جهانی، ۱۹۹۶) و مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی‌ادراکی (زیمت و همکاران، ۱۹۸۸) بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS نسخهٔ ۲۵ در دو سطح توصیفی و تحلیلی با آزمون‌ تی ‌مقایسهٔ میانگین‌های دو گروه مستقل، تحلیل واریانس، آزمون تعقیبی شفه و ضریب همبستگی پیرسون انجام شد و سطح معناداری برابر با ۰٫۰۵ بود.
یافته‌ها: بین میزان حمایت اجتماعی‌ادراکی معلمان و کیفیت زندگی‌ آنان رابطهٔ معنادار و مستقیم وجود دارد (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۱۶۳=r). رابطهٔ معنا‌دار و مثبت بین میزان حمایت اجتماعی‌ادراکی و هر چهار بُعد کیفیت زندگی شامل ابعاد جسمانی (۰٫۰۱۳=p، ۰٫۱۴۰=r)، روانی (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۱۵۸=r)، اجتماعی (۰٫۰۴۱=p، ۰٫۰۹۵=r) و محیطی (۰٫۰۰۶=p، ۰٫۱۳۳=r) برقرار است؛ ولی همبستگی بُعد روانی بیشتر از سه بُعد دیگر است.
نتیجه‌گیری: نتایج بیانگر ارتباط بین میزان حمایت اجتماعی‌ادراکی معلمان مقطع متوسطه و کیفیت زندگی‌ آنان بود. با بهبود حمایت اجتماعی می‌توان کیفیت زندگی معلمان را ارتقا داد.

عباس مولوی, حمید افشار زنجانی, کبری حاجی علیزاده

زمینه‌ و‌ هدف: وجودنداشتن فراگیری آموزش‌های مناسب درخصوص خودمراقبتی می‌تواند فرایند مراقبت و درمان بیماران دیابتی نوع دو را تحت‌تأثیر قرار دهد. هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی آموزش گروهی خودمراقبتی بر کیفیت زندگی و بهزیستی روان‌شناختی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو بود.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون-پس‌آزمون همراه با گروه گواه و پیگیری بود. جامعه‌ٔ آماری پژوهش را بیماران مبتلا به دیابت نوع دو مراجعه‌کننده به مراکز درمانی جزیرهٔ کیش در سال ۱۳۹۸ تشکیل دادند. نمونهٔ پژوهش ۴۰ نفر از بیماران مبتلا به دیابت نوع دو بودند که در آن افراد واجد شرایط داوطلب به‌صورت دردسترس انتخاب شدند و به شیوهٔ تصادفی‌ ساده در گروه آموزش مبتنی‌بر نیازهای خودمراقبتی و گروه گواه قرار گرفتند (هر گروه ۲۰ نفر). گروه‌ها فرم کوتاه پرسشنامهٔ کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (سازمان بهداشت جهانی، ۱۹۹۶) و مقیاس بهزیستی روان‌شناختی (ریف، ۱۹۸۹) را تکمیل کردند. آموزش خودمراقبتی در پنج جلسهٔ ۹۰دقیقه‌ای براساس بستهٔ آموزشی فیروز و همکاران (۱۳۹۴) اجرا شد. از تحلیل واریانس با اندازه‌گیری ‌مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ استفاده شد. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: آموزش خودمراقبتی به‌طور معناداری منجربه بهبود کیفیت زندگی  (۰٫۰۰۸=p) و بهزیستی روان‌شناختی (۰٫۰۰۱>p) در گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه شد. همچنین در گروه آزمایش در نمرهٔ بهزیستی روان‌شناختی و کیفیت زندگی تفاوت معنا‌داری بین مراحل پیش‌آزمون با پس‌آزمون و پیگیری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p) و اثربخشی درمان ذهن‌آگاهی در مرحلهٔ پیگیری برای هر دو متغیر بهزیستی روان‌شناختی (۰٫۱۹۷=p) و کیفیت زندگی (۰٫۱۷۰=p) ماندگار بود. 
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که آموزش گروهی خودمراقبتی بر کیفیت زندگی و بهزیستی روان‌شناختی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو مؤثر است.

سیده زهرا صفوی, داود اسلامی

زمینه و هدف: نوجوانی دوران تغییرات جسمی، روان‌شناختی و تغییراتی در تعاملات اجتماعی و روابط بین‌فردی است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مدیریت خشم بر کاهش بزهکاری و آسیب‌های اجتماعی بین دختران نوجوان ساکن مراکز نگهداری تحت پوشش بهزیستی بود.
روش‌بررسی: این پژوهش به‌شیوهٔ نیمه‌آزمایشی و با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه انجام شد. جامعهٔ آماری شامل تمامی دختران نوجوان ساکن مراکز نگهداری تحت پوشش سازمان بهزیستی استان زنجان در سال ۱۳۹۸، به تعداد ۳۱۹ نفر بود. از بین آن‌ها سی نفر داوطلب واجد شرایط به‌روش نمونه‌گیری هدف‌مند انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی در گروه آزمایش و گروه گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. آزمودنی‌های دو گروه، پرسشنامه‌‌های بزهکاری نوجوانان (فضلی، ۱۳۸۹) و رفتارهای خطرپذیری جوانان (زاده‌محمدی و همکاران، ۱۳۹۰) را در مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون تکمیل کردند. برای گروه آزمایش به‌مدت هشت جلسه آموزش برنامهٔ مدیریت خشم نواکا و اسپیواک (۱۹۷۵) انجام شد؛ درحالی‌که در طول این مدت گروه گواه هیچ‌گونه مداخله‌ای دریافت نکرد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس و به‌وسیلهٔ نرم‌افزارSPSS نسخۀ ۲۴ صورت گرفت. سطح معناداری برای همهٔ آزمون‌ها ۰٫۰۵ لحاظ شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، آموزش مدیریت خشم در کاهش بزهکاری و کاهش آسیب‌های اجتماعی دختران نوجوان ساکن مراکز نگهداری تحت پوشش بهزیستی مؤثر است (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: باتوجه به یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که برای کاهش بزهکاری و آسیب‌های اجتماعی دختران نوجوان ساکن مراکز نگهداری تحت پوشش بهزیستی می‌توان از مداخلهٔ آموزشی مدیریت خشم استفاده کرد.

سید امین پیران, منصوره شهریاری احمدی, مسعود قاسمی

زمینه و هدف: در کودکان با اختلال اتیسم در هر دوی ارتباط و تعامل اجتماعی آسیب وجود دارد و الگوهای تکراری و محدودشده‌ای از علایق، رفتارها و فعالیت‌ها دیده می‌شود. هدف این پژوهش تدوین برنامه‌ٔ آموزشی جامع مبتنی‌بر مدل پردازش شنیداری و بررسی اثر برنامه بر برون‌داد کلامی کودکان با اختلال طیف اتیسم بی‌کلام بود.
روش‌بررسی: این پژوهش نیمه‌آزمایشی بود و در قالب طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه انجام شد. جامعۀ آماری پژوهش، کودکان مبتلا به اتیسم ۴تا۷ سال مراکز گفتاردرمانی شهر تهران در سال ۱۳۹۸ بودند که چهل داوطلب واجد شرایط وارد مطالعه شدند. سپس به‌طور تصادفی به گروه آزمایش (بیست نفر) و گروه گواه (بیست نفر) تقسیم شدند. برنامۀ آموزشی تدوین‌شدۀ پژوهش در ۳۶ جلسۀ ۴۵دقیقه‌ای روی کودکان گروه آزمایش به‌صورت انفرادی انجام پذیرفت؛ درحالی‌که گروه گواه هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. نسخۀ فارسی آزمون تشخیصی آوایی واجی (ظریفیان و همکاران، ۱۳۹۳) برای اندازه‌گیری برون‌داد کلامی در پیش‌آزمون و پس‌آزمون دو گروه به‌کار رفت و همچنین از مقیاس رتبه‌بندی اتیسم دوران کودکی (اسچوپلر و همکاران، ۱۹۸۰) و چک‌لیست مشکلات شنیداری (فیشر، ۱۹۷۶) استفاده شد. داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس در سطح معناداری ۰٫۰5 با نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۶ تجزیه‌و‌تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که برنامۀ آموزشی تدوین‌شده مبتنی‌بر مدل پردازش شنیداری دارای نسبت روایی محتوایی (۰٫۶۲<CVR) و مقدار شاخص روایی محتوایی (۰٫۸۰=CVI) مطلوب است. پس از اجرای برنامۀ آموزشی، مشخص شد که برون‌داد کلامی همخوان (۰٫۰۱۲=p) و برون‌داد کلامی واکه (۰٫۰۲۸=p)، در گروه آزمایش درمقایسه با گروه گواه به‌طور معناداری بهبودی دارد.
نتیجه‌گیری: برنامۀ آموزشی جامع مبتنی‌بر مدل پردازش شنیداری که در این پژوهش ارائه شده است، منجربه بهبودی درخورتوجه تولید برونداد کلامی در سطوح واکه و همخوان در بسیاری از کودکان با اختلال طیف اتیسم می‌شود.

حمیرا ره انجام, سید جلال یونسی, محمد مهدی شریعت باقری

زمینه‌ و‌ هدف: توانایی‌نداشتن فرد برای بروز شایستگی هیجانی-اجتماعی خود منجربه کاهش توانایی وی در حل‌و‌فصل مسائل شخصی، کاهش خودکارآمدی، خلاقیت و افزایش احتمال ابتلای فرد به ناتوانی در یادگیری می‌شود؛ بنابراین هدف این پژوهش، تدوین مدل ساختاری رابطهٔ تفکر قطعی‌نگر و سبک‌های شناختی و خلاقیت هیجانی با نقش میانجی خودکارآمدی خلاقیت و شایستگی هیجانی-‌اجتماعی در دانش‌آموزان دختر پایۀ یازدهم بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر توصیفی و طرح پژوهش همبستگی از نوع مدل معادلات ساختاری بود. جامعه‌ٔ آماری این پژوهش را تمامی دانش‌آموزان دختر پایهٔ یازدهم دورهٔ دوم متوسطه در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ در شهر تهران تشکیل دادند که از بین آن‌ها، ۴۶۰ نفر به‌روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامهٔ خلاقیت هیجانی (آوریل، ۱۹۹۹)، پرسشنامهٔ تفکر قطعی‌نگر (یونسی ‌و‌ میرافضل، ۲۰۱۲)، پرسشنامهٔ سبک‌های شناختی (ویتکین و همکاران، ۱۹۷۷)، مقیاس ‌خودکارآمدی‌ خلاقیت (لی، ۲۰۰۸) و پرسشنامهٔ شایستگی هیجانی-اجتماعی (ژو و ای، ۲۰۱۲) جمع‌آوری شد. تحلیل داده‌های پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی ‌پیرسون، مدل‌ معادلات ساختاری و نرم‌افزارهایSPSS  نسخهٔ ۲۲ و AMOS نسخهٔ ۲۲ صورت گرفت. سطح معناداری در این پژوهش ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که رابطهٔ بین تفکر قطعی‌نگر و خلاقیت هیجانی با نقش میانجی شایستگی هیجانی-اجتماعی منفی و معنادار است (۰٫۰۰۲=p و ۰٫۱۰۴-=β) و رابطهٔ بین سبک شناختی مستقل و خلاقیت هیجانی با نقش میانجی شایستگی هیجانی-اجتماعی مثبت و معنادار است (۰٫۰۰۲=p و ۰٫۲۷۵=β)؛ اما رابطهٔ بین تفکر قطعی‌نگر و سبک‌های شناختی با خلاقیت هیجانی با نقش میانجی خودکارآمدی خلاقیت معنادار نبود. 
نتیجه‌گیری: شایستگی هیجانی-اجتماعی در رابطهٔ بین تفکر قطعی‌نگر، سبک‌ شناختی مستقل و خلاقیت هیجانی نقش میانجی ایفا می‌کند. نتایج این پژوهش می‌تواند برای متخصصان حیطه‌های روان‌شناسی، تعلیم ‌و‌ تربیت و ادارهٔ آموزش‌و‌پرورش مفید باشد.