مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

سیدیزدان محمدی, نعمت ستوده اصل, فائزه جهان, آمنه معاضدیان

زمینه و هدف: رفتارهای پرخطر، رفتارهایی هستند که سلامت و بهزیستی نوجوانان را درمعرض خطر قرار می‌دهند. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر باورهای دینی و حمایت اجتماعی ادراک‌شده بر گرایش به رفتارهای پرخطر در دانش‌آموزان پسر مقطع متوسطهٔ دوم بود.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر از نوع همبستگی بود که در قالب مدل‌سازی معادلات ساختاری انجام شد. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان پسر مقطع متوسطهٔ دوم شهر تهران تشکیل دادند. نمونه‌گیری به‌روش خوشه‌ای مرحله‌ای انجام گرفت و از بین مناطق تهران به‌تصادف چهار منطقه انتخاب شد. سپس از این مناطق دو دبیرستان مقطع ‌دوم پسرانه به‌صورت تصادفی در نظر گرفته شد و از هر مدرسه به‌تصادف ۲۵ دانش‌آموز و درنهایت صد دانش‌آموز به‌عنوان نمونهٔ نهایی انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها، پرسش‌نامهٔ سنجش نگرش‌های مذهبی (سراج‌زاده، ۱۳۷۲)، مقیاس گرایش‌ به رفتارهای پرخطر (زاده‌محمدی و همکاران، ۱۳۸۷) و پرسش‌نامهٔ حمایت اجتماعی ادراک‌شدهٔ واکس (واکس و همکاران، ۱۹۸۶) به‌کار رفت. تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS نسخهٔ ۲۱ و SPLS نسخهٔ ۳ صورت گرفت. سطح معنا‌داری آزمون‌ها ۰٫۰۱ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان ‌داد، بین باورهای دینی و گرایش به رفتارهای پرخطر همبستگی منفی معناداری وجود دارد (۰٫۴۸-=r و ۰٫۰۰۵=p)؛ همچنین بین حمایت خانواده و حمایت دوستان با رفتارهای پرخطر به‌ترتیب همبستگی (۰٫۲۶-=r و ۰٫۰۰۱>p) و (۰٫۲۰-=r و ۰٫۰۰۲=p) مشاهده می‌شود. بررسی نتایج حاصل از مدل نهایی مشخص کرد، اثر مستقیم گرایش‌های دینی بر رفتارهای پرخطر (۰٫۳۹-=B و ۰٫۰۰۱>p) و نیز اثرغیرمستقیم آن با میانجیگری حمایت احتماعی (۰٫۳۶۲-=B و ۰٫۰۰۱>p) معنا‌دار است. بررسی شاخص‌های اعتبار اشتراک (Sse و (sse/sso)-۱) برای متغیرهای پنهان حمایت اجتماعی، رفتارهای پرخطر و دینداری به‌ترتیب (۱۱۲٫۲۰ و ۰٫۷۷)، (۹۵۶٫۸۳، و ۰٫۴۱) و (۱۰۱۲٫۰۰ و ۸۵۷٫۸۲) بود که تأیید اعتبار مدل‌ را نشان می‌دهد.
نتیجه‌گیری: باتوجه به یافته‌های این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت، دین به‌عنوان عاملی حفاظت‌کننده دربرابر رفتارهای پرخطر است و هنگامی که با ادراک حمایت ‌اجتماعی افراد مهم زندگی نوجوان همراه شود می‌تواند در گرایش‌نداشتن فرد به رفتارهای پرخطر عامل بسیار تأثیرگذاری باشد.

ایده انصاری, سیده زهرا کاظمی خوبان

زمینه و هدف: نوجوانی یکی از دوره‌های مهم زندگی به‌شمار می‌رود که با تغییرات فیزیولوژیک، روان‌شناختی و اجتماعی چشمگیری همراه است و این تغییرات بر سازگاری نوجوانان تأثیرات مهمی دارد. هدف پژوهش حاضر، پیش‌بینی سازگاری دانش‌آموزان براساس تنظیم هیجانی در دانش‌آموزان شهر کرج بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان پسر و دختر مقطع سوم راهنمایی شهر کرج در سال تحصیلی ۹۷-۱۳۹۶ تشکیل دادند. از این میان نمونه‌ای دویست‌نفری به‌روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای از دو مدرسهٔ پسرانه و دو مدرسهٔ دخترانه به‌صورت تصادفی از بین کلاس‌های سوم انتخاب شدند. ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها، مقیاس دشواری در تنظیم هیجان (گراتز و رومر، ۲۰۰۴) و پرسش‌نامهٔ سازگاری تحصیلی (بیکر و سریاک، ۱۹۸۹) بود. تحلیل داده‌ها ازطریق ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۳ انجام گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بین سازگاری تحصیلی و تنظیم هیجانی رابطهٔ مثبت و معناداری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۹۰۱=r). همچنین نتایج تحلیل رگرسیون مشخص کرد، زیرمقیاس‌های عدم پذیرش هیجان‌های منفی (۰٫۴۶۲=β و ۰٫۰۰۱>p)، دشواری در انجام رفتارهای هدفمند در مواقع درماندگی (۰٫۳۰۱=β و ۰٫۰۰۱>p)، دشواری در مهار رفتارهای تکانشی در مواقع درماندگی (۰٫۱۷۲=β و ۰٫۰۰۱>p)، دستیابی محدود به راهبردهای اثربخش تنظیم هیجان (۰٫۳۹۵=β و ۰٫۰۰۱>p)، فقدان آگاهی هیجانی (۰٫۱۸۳=β و ۰٫۰۰۱>p)، فقدان شفافیت هیجانی (۰٫۱۴۵=β و ۰٫۰۰۱>p) و به‌طور کلی تنظیم هیجانی (۰٫۵۹۲=β و ۰٫۰۰۱>p)، نقش پیش‌بینی‌کننده در تبیین سازگاری تحصیلی داشتند.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود، تنظیم هیجانی می‌تواند سازگاری تحصیلی را در نوجوانان پیش‌بینی کند.

ماندانا پورحجازی, جواد خلعتبری, شهره قربان شیرودی, آناهیتا خدابخشی کولایی

زمینه و هدف: از عواملی که می‌توانند در کاهش تعارض زناشویی مؤثر باشند، عملکرد خانواده و میزان تحمل پریشانی‌اند. این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی بستهٔ درمانی طراحی‌شده براساس درمان‌ فراتشخیصی مبتنی‌بر الگوی مک‌مستر، متمرکز بر شفقت و متمرکز بر ذهن‌آگاهی بر عملکرد خانواده و تحمل پریشانی زنان دارای تعارض زناشویی انجام گرفت.
روش بررسی: روش این پژوهش کاربردی، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه همراه با پیگیری سه‌ماهه بود. جامعهٔ آماری پژوهش تمامی زنان دارای تعارض زناشویی مراجعه‌کننده به چهار مرکز منتخب مشاوره در غرب شهر تهران در بهار ۱۳۹۸ بودند که به پرسش‌نامهٔ تعارض زناشویی (ثنایی ذاکر و براتی، ۱۳۸۷) پاسخ دادند. صد زن دارای نمرات بیشتر در تعارض زناشویی، پرسش‌نامه‌ٔ سنجش خانواده (اپشتاین و همکاران، ۱۹۸۳) و مقیاس تحمل پریشانی (سیمونز و گاهر، ۲۰۰۵) را پر کردند. از میان افراد واجد شرایط، ۲۴ نفر دارای نمرهٔ بیشتر در عملکرد خانواده و نمرهٔ کمتر در تحمل پریشانی، در گروه‌های گواه و آزمایش به‌صورت تصادفی قرار گرفتند؛ اما از هر گروه دو نفر ریزش داشت و تعداد هر گروه ده نفر بود. صرفاً گروه‌ آزمایش، دوازده جلسه‌ مداخلهٔ بستهٔ درمانی طراحی‌شده براساس درمان فراتشخیصی مبتنی‌بر الگوی مک‌مستر، متمرکز بر شفقت و متمرکز بر ذهن‌آگاهی را دریافت کرد. ‌تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر، آزمون تعقیبی بونفرونی و آزمون خی‌دو در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۴ در سطح معناداری ۰٫۰۵ انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بستهٔ درمانی طراحی‌شده براساس درمان فراتشخیصی موجب افزایش عملکرد خانواده و افزایش تحمل پریشانی در زنان دارای تعارض زناشویی شد (۰٫۰۰۱>p)؛ همچنین این تأثیر تا دورهٔ پیگیری برای عملکرد خانواده (۰٫۹۷۵=p) و تحمل پریشانی (۰٫۹۸۱=p) ماندگار بود.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود، آموزش بستهٔ درمانی طراحی‌شده براساس درمان‌ فراتشخیصی موجب بهبود عملکرد خانواده و تحمل پریشانی زنان دارای تعارض زناشویی می‌شود.

خلیل حسینی آذر, علی خادمی

زمینه و هدف: تولد کودکان استثنایی ضربهٔ سنگینی را بر خانواده وارد کرده و کارکردهای آن را دچار مشکل می‌کند که بررسی و مقایسهٔ مؤلفه‌های مختلف را در بین والدین این کودکان ضروری می‌نماید؛ ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف مقایسهٔ میزان حل مشکل خانواده، اهمال‌کاری و شکوفایی در بین والدین کودکان دبستانی دارای اختلالات یادگیری خاص و کودکان ناتوان هوشی انجام شد.
روش‌بررسی: روش این پژوهش از نوع روش علی‌مقایسه‌ای بود. جامعهٔ مطالعه‌شده در پژوهش را یکی از والدین (پدر یا مادر) کودکان دارای اختلال یادگیری و کودکان ناتوان هوشی مقطع ابتدایی (پایه‌های اول تا ششم ابتدایی) در مدارس کودکان استثنایی و مراکز اختلالات یادگیری شهر تبریز تشکیل دادند که در نیم‌سال دوم تحصیلی ۹۷-۱۳۹۶ مشغول به تحصیل بودند. با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی دردسترس تعداد ۱۶۰ نفر از بین یکی از والدین پدر یا مادر (هشتاد نفراز والدین کودکان دارای اختلالات یادگیری خاص و هشتاد نفر از والدین کودکان ناتوان هوشی) انتخاب شدند. ابزارهای استفاده‌شده در پژوهش، مقیاس حل مشکل خانواده (احمدی و همکاران، ۲۰۰۷) و پرسش‌نامهٔ اهمال‌کاری (تاکمن، ۱۹۹۱) و مقیاس شکوفایی (داینر و همکاران، ۲۰۱۰) بود. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل واریانس چندمتغیره (مانوا) در سطح معناداری ۰٫۰۵ در نرم‌افزار SPSS ویراست ۲۱ استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بین والدین کودکان ناتوان هوشی و والدین کودکان دارای اختلالات یادگیری خاص، در متغیر اهمال‌کاری و خرده‌مقیاس علاقه‌مندی به فعالیت‌های روزانه (از متغیر شکوفایی) تفاوت معناداری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ اما بین حل مشکل خانواده و خرده‌مقیاس‌های آن و همچنین متغیر شکوفایی و سایر خرده‌مقیاس‌های آن بین والدین کودکان ناتوان هوشی و والدین کودکان دارای اختلالات یادگیری خاص تفاوت معناداری مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، والدین کودکان دارای ناتوانی هوشی اهمال‌کارتر از والدین کودکان دارای اختلالات یادگیری خاص هستند و والدین کودکان دارای ناتوانی هوشی درمقایسه با والدین کودکان دارای اختلالات یادگیری خاص، به فعالیت‌های روزانه علاقه‌مندتر هستند.

وحیده عماد, مهناز استکی, رویا کوچک انتظار

زمینه و هدف: اختلال در برقراری ارتباطات مانع اصلی مشارکت در محیط‌های اجتماعی برای افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم است. هدف پژوهش حاضر، مقایسهٔ اثر‌بخشی شیوهٔ یکپارچگی‌ حسی همراه و بدون ربات، بر برقراری ارتباطات پسران ۷تا۹سالهٔ مبتلا به اختلال طیف اتیسم بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ پژوهش را پسران ۷تا۹ساله با طیف اتیسم سطح متوسط از مدارس پسرانهٔ اتیسم شهر تهران در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ تشکیل دادند. از داوطلبان  واجد شرایط، ۴۵ نفر به‌شیوهٔ در‌دسترس انتخاب‌ شدند و به‌صورت تصادفی در سه گروه پانزده‌نفری تمرینات یکپارچگی ‌حسی به‌همراه ربات و یکپارچگی‌ حسی به‌تنهایی و گواه قرار ‌گرفتند. برای آزمودنی‌ها پیش‌آزمون، پس‌آزمون و آزمون پیگیری پس از دو ماه، با دومین ویرایش مقیاس اندازه‌گیری طیف اتیسم گلیام (گارز-۲) (تشخیص اتیسم گلیام، ۲۰۰۶) انجام‌ گرفت. برای هر دو گروه آزمایش پانزده جلسه شیوهٔ یکپارچگی ‌حسی ارائه شد. هم‌زمان یک گروه آزمایش پانزده جلسه از درمان با ربات نیز بهره ‌برد. گروه گواه درمانی دریافت ‌نکرد. داده‌ها با استفاده از آزمون‌های تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر، تعقیبی بونفرونی و کروسکال‌والیس در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ در سطح معناداری ۰٫۰۵ تحلیل‌ شد.
یافته‌ها:  تفاوت معناداری بین گروه یکپارچگی ‌حسی همراه و بدون ربات در برقراری ‌ارتباطات کودکان با اختلال طیف‌ اتیسم وجود داشت (۰٫۰۰۱=p)، همچنین در گروه‌های یکپارچگی حسی همراه و بدون ربات، از لحاظ نمرۀ متغیر برقراری ارتباطات، بین نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون و بین نمرات پیش‌آزمون و پیگیری اختلاف معناداری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ اما بین نمرات پس‌آزمون و پیگیری در دو گروه یکپارچگی حسی همراه و بدون ربات اختلاف معناداری دیده نشد که نشان می‌دهد مداخلۀ یکپارچگی حسی همراه و بدون ربات در مرحلۀ پیگیری تداوم داشته است.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود، تلفیق شیوهٔ یکپارچگی حسی با درمان به‌وسیلهٔ ربات، مؤثرتر از به‌کارگیری شیوهٔ یکپارچگی حسی به‌تنهایی است و موجب افزایش بیشتر توانمندی کودکان با اختلال طیف اتیسم با احتمال متوسط در برقراری ارتباطات مؤثر با دیگران می‌شود.

مهسا پوست چی, پرویز شریفی درآمدی, محمد عسگری, فرنگیس کاظمی

زمینه و هدف: یکی از مشکلات کودکان دارای اختلال‌های اضطرابی، مشکل در سازگاری اجتماعی است. باتوجه به ارتباط بین تعامل مادر‌-‌کودک و درنتیجهٔ آن سبک دلبستگی شکل‌گرفته برای کودک با اختلال‌های اضطرابی و سازگاری اجتماعی، هدف پژوهش حاضر، بررسی اثر‌بخشی برنامهٔ آموزشی تعامل مادر‌-‌کودک مبتنی‌بر سبک دلبستگی ایمن بر سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مقطع ابتدایی دارای اختلال‌های اضطرابی بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با استفاده از طرح پیش‌آزمون‌، ‌پس‌آزمون و پیگیری پنجاه‌روزه همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را دانش‌آموزان دختر مقطع ابتدایی دارای اختلال‌های اضطرابی منطقهٔ سه شهر تهران، مشغول به تحصیل در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ و مادرانشان تشکیل دادند. سی زوج مادر و دانش‌آموز با استفاده از روش نمونه‌گیری دردسترس وارد مطالعه شدند و به‌صورت تصادفی در گروه آزمایش و گروه گواه قرار گرفتند (هر گروه پانزده زوج). ابزار جمع‌آوری داده‌ها مقیاس چند‌بُعدی اضطراب کودکان (مارچ و همکاران، ۱۹۹۷) و زیر‌مقیاس سازگاری اجتماعی از پرسش‌نامهٔ سازگاری دانش‌آموزان (سینها و سینگ، ۱۹۹۳) بود. صرفاً برای گروه آزمایش برنامهٔ آموزشی تعامل مادر‌-‌کودک مبتنی‌بر سبک دلبستگی ایمن در دوازده جلسه اجرا شد. داده‌ها ازطریق روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۴ در سطح معنا‌داری ۰٫۰۵ تحلیل شد.
یافته‌ها:  نتایج نشان داد، اثر مرحله (زمان) (۰٫۰۰۲=p)، اثر گروه (۰٫۰۰۱=p) و اثر تعامل مرحله و گروه (۰٫۰۰۱>p) بر نمرات متغیر سازگاری اجتماعی معنادار بود. همچنین در گروه آزمایش، در متغیر سازگاری اجتماعی بین مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون و بین مراحل پیش‌آزمون و پیگیری تفاوت معناداری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ اما بین مراحل پس‌آزمون و پیگیری تفاوت معنادار مشاهده نشد (۰٫۸۱۲=p) که نشان می‌دهد، اثربخشی برنامهٔ تعامل مادر‌-‌کودک در طول زمان ماندگار بود.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش می‌توان از برنامهٔ آموزشی تعامل مادر‌-‌کودک مبتنی‌بر سبک دلبستگی ایمن برای افزایش سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان دورهٔ ابتدایی دارای اختلال‌های اضطرابی استفاده کرد.

محبوبه امیدی نژاد, ژاسنت صلیبی, هومن نامور

زمینه و هدف: به‌دلیل تنوع مشکلاتی که کودکان با اختلال نارسایی توجه/فزون‌کنشی دارند، شیوه‏‏‌های درمانی متفاوتی نظیر دارودرمانی و رفتاردرمانی برای این کودکان استفاده شده ‌است. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی مداخلهٔ آموزش مدیریت رفتاری والدین بر پایهٔ رویکرد ارزیابی رفتار کارکردی، بر میزان توجه و تمرکز، مشکلات رفتاری و سازگاری هیجانی‌اجتماعی کودکان دارای نارسایی توجه/فزون‌کنشی انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش، شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی کودکان ۶تا۱۲سالهٔ مبتلا به اختلال ADHD و والدین (مادران) آن‌ها تشکیل دادند که در شهر تهران در سال ۱۳۹۶ برای دریافت درمان پزشکی یا بالینی به مراکز مشاوره و خدمات روان‌شناختی مراجعه کردند. نمونه‌ای چهل‌نفری به‌روش دردسترس انتخاب شدند و به‌صورت گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها، مقیاس درجه‌بندی کانرز (فرم والدین) (کانرز، ۱۹۷۳)، نسخۀ رایانه‌ای آزمون عملکرد پیوسته، پرسشنامهٔ سازگاری دانش‌آموزان (سینها و سینگ، ۱۹۹۳) و چک‌لیست رفتاری کودک (آخنباخ و رسکورلا، ۲۰۰۱) به‌کار رفت. در گروه آزمایش، تعداد بیست نفر از والدین این کودکان، آموزش مدیریت رفتاری والدین را به‌مدت ده جلسهٔ آموزشی دریافت کردند؛ اما گروه گواه هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. برای تحلیل داده‌ها روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره در سطح معناداری ۰٫۰۵=α در نرم‌افزار آماری SPSS نسخهٔ ۲۲ به‌کار رفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، پس از تعدیل اثر نمرات پیش‌آزمون، تفاوت معناداری بین گروه آزمایش و گروه گواه در سه متغیر توجه و تمرکز، مشکلات رفتاری و سازگاری هیجانی‌اجتماعی وجود داشت (۰٫۰۰۱>p).

نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود، آموزش مدیریت رفتاری والدین بر پایهٔ رویکرد ارزیابی رفتار کارکردی بر افزایش توجه و تمرکز، کاهش مشکلات رفتاری و بهبود سازگاری هیجانی‌اجتماعی کودکان با اختلال نارسایی توجه/فزون‌کنشی اثربخشی دارد.

پریسا شه بخت باهر, زهرا شایگان منش, نصرالله انصاری نژاد

زمینه و‌ هدف: اضطراب اجتماعی یکی از اختلالات شایع دورهٔ نوجوانی است که می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت نوجوانان داشته باشد. هدف این مطالعه مقایسهٔ اثربخشی موسیقی‌درمانی و درمان شناختی-رفتاری بر اختلال اضطراب اجتماعی و نشانه‌های وابسته به ‌آن در نوجوانان بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون به‌همراه گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی نوجوانان ۱۵تا۱۸ساله دارای اختلال اضطراب اجتماعی مراجعه‌کننده به مراکز مشاورهٔ روان‌شناسی شهر کرج در سال ۱۳۹۸ تشکیل دادند. از بین آن‌ها شصت نفر از نوجوانان واجد شرایط داوطلب به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه (هر گروه بیست نفر) تقسیم شدند. گروه‌های آزمایش درمان شناختی-رفتاری و موسیقی‌درمانی را طی هشت جلسهٔ نوددقیقه‌ای به‌صورت هفتگی دریافت کردند؛ اما برای گروه گواه، درمانی ارائه نشد. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از پرسش‌نامهٔ اختلال اضطراب اجتماعی (کانور و همکاران، ۲۰۰۰) صورت گرفت. داده‌ها با روش تحلیل کوواریانس تک‌‌متغیره و نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ تحلیل شد. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، هر دو درمان موسیقی‌درمانی و درمان شناختی-رفتاری بر اجتناب، ترس اجتماعی و ناراحتی فیزیولوژیکی نوجوانان مؤثر است (۰٫۰۰۱>p)؛ همچنین درمان شناختی-رفتاری درمقایسه با موسیقی‌درمانی در کاهش اجتناب، ترس اجتماعی و ناراحتی فیزیولوژیکی تأثیر بیشتری دارد (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش می‌توان گفت، درمان شناختی-رفتاری درمقایسه با موسیقی‌درمانی تأثیر بیشتری بر کاهش علائم اختلال اضطراب اجتماعی دارد و می‌توان از این درمان برای کاهش مشکلات روان‌شناختی نوجوانان استفاده کرد.

لیلا فرهادی, سعید صادقی بروجردی, سعید قایینی

زمینه و هدف: تعداد نسبتاً کمی از افراد دارای معلولیت به‌طور منظم در ورزش شرکت می‌کنند. دلایل این نابرابری طیفی از عوامل فردی و اجتماعی و محیطی بوده که در مطالعات و گزارش‌های متعددی شناسایی شده است. هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های مؤثر بر مشارکت افراد دارای معلولیت جسمی‌حرکتی در فعالیت‌های ورزشی بود.
روش‌بررسی: روش تحقیق از نوع کیفی بود و به‌روش تحلیل مضمونی انجام شد. جامعهٔ مشارکت‌کنندگان را تمامی معلولان جسمی‌حرکتی، کارشناسان و مسئولان سازمان‌ها و هیئت‌های ورزشی و نیز سایر ارگان‌های مرتبط با معلولان تشکیل دادند و افرادی انتخاب شدند که دارای تجربهٔ زیسته در این حوزه بودند. نمونه‌گیری در این تحقیق به‌‌روش هدفمند و دردسترس انجام شد و نمونه‌گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه پیدا کرد. ابزار گردآوری داده‌‌ها مصاحبهٔ عمیق بود. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های مصاحبه با استفاده از تکنیک کدگذاری تا رسیدن به ترسیم شبکهٔ مضامین و نرم‌افزار ان‌ویوو نسخهٔ ۱۰ صورت گرفت.
یافته‌ها: در این پژوهش استخراج شش مضمون و چهارده زیرمضمون انجام گرفت. تبلیغات، امکانات و تجهیزات برای جذب، حامی مالی، حمایت همه‌جانبه و نقش سازمان‌ها به‌عنوان شش مضمون شناخته شد.
نتیجه‌گیری: باتوجه به نتایج حاصل از پژوهش می‌توان نتیجه‌گیری کرد، عوامل متعددی ازجمله عوامل اجتماعی، زیربنای فرهنگی، اقتصادی و وجودنداشتن تجهیزات و امکانات ورزشی در مشارکت معلولان در فعالیت‌های ورزشی نقش دارد. وجود مشکلات اقتصادی، حمایت‌نکردن سازمان‌‌های ورزشی از ورزش معلولان و ناتوانی آن‌ها در خرید تجهیزات ورزشی و فراهم‌کردن امکانات بر دامنه‌ٔ این مشکلات می‌افزاید.

معصومه علی محمدی, پرویز شریفی درآمدی, شهناز نوحی

زمینه و هدف: سندرم متابولیک از بیماری‌های بسیار شایع‌ به‌ویژه در میان زنان است که رفتار‌های غیر‌متحرک خاص با آن ارتباط زیادی دارند. هدف پژوهش حاضر، تعیین اثر‌بخشی آموزشی معنادرمانی گروهی بر رفتارهای غیر‌متحرک خاص در بیماران مبتلا به سندرم متابولیک بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی، با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دوماهه به‌همراه گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را زنان با دامنهٔ سنی ۲۵تا۶۰ سال مبتلا به سندرم متابولیک شهرستان سمنان، در نیمهٔ اول سال ۱۳۹۷ تشکیل دادند. نمونهٔ پژوهش شامل ۳۰ نفر بود که به‌شیوهٔ نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند و با جایگزینی تصادفی و همگن‌سازی در دو گروه پانزده‌نفری آزمایش و گواه قرار گرفتند. معنادرمانی گروهی در ده جلسه و هر جلسه به‌مدت ۹۰ دقیقه و دو بار در هفته صرفاً برای گروه آزمایش ارائه شد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامهٔ رفتار‌ غیر‌متحرک خاص (روزنبرگ و همکاران، ۲۰۱۰) بود. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۲ به‌روش تحلیل واریانس با اندازه‌‌گیری مکرر، آزمون تعقیبی بونفرونی، آزمون تی دو گروه مستقل و آزمون خی‌دو در سطح معناداری ۰٫۰۵ تحلیل شد.
یافته‌ها: دو گروه صرف‌نظر از زمان آزمون، در دو متغیر رفتار‌های غیر‌متحرک خاص اوایل هفته و رفتار‌های غیر‌متحرک خاص اواخر هفته باهم تفاوت معناداری داشتند (۰٫۰۰۱=p). بین دو گروه در مراحل پس‌آزمون (۰٫۰۱۹=p) و پیگیری (۰٫۰۱۹=p) برای متغیر رفتارهای غیرمتحرک خاص اوایل هفته و در مراحل پس‌آزمون (۰٫۰۰۹=p) و پیگیری (۰٫۰۰۱=p) برای متغیر رفتارهای غیرمتحرک خاص اواخر هفته تفاوت معنادار مشاهده شد. در گروه آزمایش، مقایسهٔ نمرات پس‌آزمون با مرحلهٔ پیگیری در متغیر رفتار‌های غیر‌متحرک خاص اوایل هفته (۰٫۳۸۱=p) و اواخر هفته (۰٫۴۷۶=p) نشان داد که اثر مداخله در مرحلۀ پیگیری ثبات داشت.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، معنادرمانی گروهی می‌تواند رفتارهای غیرمتحرک‌ خاص را ازطریق ایجاد هدف و معنایی برای آن، در بیماران زن مبتلا به سندرم متابولیک کاهش دهد؛ بنابراین به‌کارگیری این مداخله برای افراد با رفتارهای غیر‌حرکتی خاص پیشنهاد می‌شود.