مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

طیبه یوسفی, محمدحسین فلاح, سعید وزیری, علیرضا افشانی

زمینه و هدف: تعارض والد-نوجوان شاخصی از اختلال در ارتباط بین پدر و مادر با فرزندشان به‌شمار می‌آید که به‌منظور کاهش پیامدهای ویرانگر این تعارضات بر جامعه لازم است مطالعاتی انجام شود؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف تبیین پیامد تعارض والد-نوجوان از دیدگاه والدین صورت گرفت.
روش‌بررسی: روش این پژوهش، کیفی و بخشی از پژوهشی بود که با استفاده از راهبرد نظریهٔ داده‌بنیاد با رویکرد عینی‌گرای استراس و کوربین (۱۹۹۰) انجام شد. روش نمونه‌گیری هدف‌مند بود. جامعهٔ مطالعه‌شده را ۲۹ نفر از والدین سطح شهر یزد در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ تشکیل دادند که با نوجوان خود تعارض داشتند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبهٔ نیمه‌ساختاریافتهٔ باز و عمیق فردی با والدین بود. طول هر مصاحبه باتوجه به شرایط شرکت‌کنندگان بین ۴۵تا۶۰ دقیقه متغیر بود. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها با استفاده از کدگذاری باز، محوری و انتخابی صورت گرفت.
یافته‌ها: تحلیل داده‌ها منجر به ایجاد ۵۸ مفهوم، چهارده مقوله فرعی و سه مقوله اصلی (پیامدهای ویرانگر، پیامد‌های پیشگیری کننده و پیامد‌های سازنده) شد و عملکرد ارتباطی خانواده به عنوان مقولۀ مرکزی این پژوهش بود. عوارض روانی، عوارض جسمانی، اختلال در عملکرد، تشدید تعارضات، سازگاری ناکارآمد، آسیب‌های اجتماعی، آسیب معنوی و زیان مادی، مقوله‌های فرعی مرتبط با پیامد ویرانگر تعارض والد-نوجوان بودند. رشد ویژگی‌های روان‌شناختی، رشد ویژگی‌های اجتماعی، رشد بُعد معنوی و صرفه‌جویی، مقوله‌های فرعی این پژوهش بودند که در مقولهٔ اصلی پیامد سازنده خود را نشان دادند. دو مقولهٔ فرعی پیشگیری از تشدید تعارضات و پیشگیری از آسیب‌ها، پیامدهای پیشگیری‌کنندهٔ این پژوهش بودند.
نتیجه‌گیری: پیامدهای تعارض والد-نوجوان متأثر از راهبردهایی است که آن‌ها برای حل تعارض به‌کار می‌برند. تعارض والد-نوجوان می‌تواند گاهی مفید و در برخی مواقع نیز زیانبار باشد. تعارض‌های زیانبار و مفید را می‌توان از روی پیامدهای آن تشخیص داد. فهم پیامدها، والدین را به‌سمت راهبردهای مؤثر حل تعارض سوق می‌دهد.

ویان امین نسب, شکوه السادات بنی جمالی, حمیدرضا حاتمی

زمینه و هدف: اختلال نارسایی توجه/فزون‌کنشی به‌صورت الگویی از بی‌توجهی مداوم با تکرارشوندگی بیشتر درمقایسه با کودکان همان سطح رشدی تعریف شده است. مطالعهٔ حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش بازی‌های ادراکی‌حرکتی بر تبحر حرکتی و نشانگان اختلال نارسایی توجه/فزون‌کنشی انجام شد.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر از نوع نیمه‌آزمایشی به‌صورت پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری این پژوهش را کودکان مراکز پیش‌دبستانی منطقهٔ دو استان تهران در سال ۱۳۹۷ تشکیل دادند. از میان آن‌ها، تعداد نود نفر به‌صورت هدف‌مند از بین کودکانی که نشانگان اختلال نارسایی توجه/فزون‌کنشی در آن‌ها مشاهده شد، وارد فرایند تحقیق شدند. از میان افراد داوطلب (شصت‌و‌هفت نفر)، تعداد سی نفر به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از مقیاس تبحر حرکتی فرم کوتاه برونینکس-اوزرتسکی (۱۹۷۸) و مقیاس مشکلات رفتاری کودکان کانرز-فرم والد (ریتمن و همکاران، ۱۹۹۸) به‌دست آمد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تک‌متغیری و نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها در این پژوهش، ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، آموزش بازی‌های ادراکی‌حرکتی سبب بهبود مهارت تبحر حرکتی (۰٫۰۰۱>p) و کاهش مجموع نشانگان اختلال نارسایی توجه/فزون‌کنشی (۰٫۰۰۱>p) در این کودکان می‌شود.
نتیجه‌گیری: می‌توان نتیجه گرفت، آموزش بازی‌های ادراکی‌حرکتی موجب بهبود مهارت تبحر حرکتی و کاهش نشانگان اختلال نارسایی توجه/فزون‌کنشی می‌شود و می‌توان از آن درجهت توان‌مندسازی کودکان با اختلال نارسایی توجه/فزون‌کنشی استفاده کرد.

مریم فرآیین, محمدکاظم واعظ موسوی, علی کاشی

زمینه و هدف: شناخت عوامل روان‌شناختی در بررسی علل کناره‌گیری نوجوانان از ورزش اهمیت دارد. هدف این پژوهش، مقایسهٔ سطح شایستگی ادراک‌شدهٔ بدنی و ترس از شکست در نوجوانان کناره‌گیری‌کننده از ورزش با نوجوانان دارای مشارکت ورزشی بود.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر کاربردی و از نوع توصیفی-مقایسه‌ای بود. جامعهٔ آماری را دانش‌آموزان دورۀ متوسطهٔ اول در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ در شهرستان ارومیه تشکیل دادند. نمونهٔ بررسی‌شده ۱۹۳ دانش‌آموز از دورۀ متوسطهٔ اول در دامنهٔ سنی ۱۳تا۱۵ سال بودند که به‌صورت تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای‌ انتخاب شدند. برای جمع‌‌آوری داده‌ها از پرسشنامهٔ محقق‌ساخته، پرسشنامهٔ ارزیابی شکست در عملکرد (کانروی و همکاران، ۲۰۰۲) و پرسشنامهٔ خودتوصیفی بدنی (مارش و همکاران، ۱۹۹۴) استفاده شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون‌های تی مستقل، خی‌دو و تحلیل واریانس چندمتغیره ازطریق نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۱۹ صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، متغیر شایستگی ادراک‌شدهٔ بدنی و متغیر ترس از شکست در دو گروه دانش‌آموزان بررسی‌شده تفاوت آماری معناداری داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ براساس نتایج، مجذور سهمی اتا برای متغیر ترس از شکست برابر با ۰٫۴۱ بود که نشان ‌داد ترس از شکست ۴۱درصد از مشارکت ورزشی را تبیین کرده است؛ همچنین مجذور سهمی اتا برای متغیر شایستگی ادراک‌شدهٔ بدنی برابر با ۰٫۳۲ بود که نشان داد شایستگی ادراک‌شدهٔ بدنی ۳۲درصد مشارکت ورزشی را تبیین کرد.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش نتیجه‌گیری می‌شود، درمقایسه با نوجوانانی که مشارکت ورزشی دارند، نوجوانان کناره‌گیری‌کننده از فعالیت‌های ورزشی دارای شایستگی ادراک‌شدهٔ بدنی کمتر و ترس از شکست بیشتری هستند. این یافته‌ها از نظریهٔ ادراک شایستگی حمایت می‌کند.

آتنا سادات هاشمی فشارکی, سیده مرضیه طبائیان

زمینه و هدف: برای مواجه با رشد جمعیت در سالمندان لازم است آمادگی و برنامه‌ریزی دقیقی در جوانب مختلف همچون معماری مراکز نگهداری از آن‌ها صورت گیرد؛ بنابراین، هدف از پژوهش حاضر بررسی نحوهٔ ارتقای کیفیت محیط مراکز نگهداری از سالمندان برای بهبود ناتوانی آن‌ها بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر از نوع کیفی است که با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی مقالات نقد و نظر در فارسی و انگلیسی‌زبان منتشرشده از سال ۱۹۸۷ تا پایان سال ۲۰۱۸ انجام شد. به این منظور با جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی Science Direct، Magiran،Irandoc ،Iranmedex ،Scopus ، Design and Health، SID و ISI و با استفاده از واژگان کلیدی شامل سالمندان، مراکز نگهداری سالمندان، ارتقای کیفیت محیط سالمندان و بهبود ناتوانی سالمندان در تمامی مقالات، مطالب مرتبط استخراج شدند. ابتدا عواملی که می‌توانستند کیفیت زندگی سالمندان را افزایش دهند، بررسی شدند. سپس این عوامل در قالب فعالیت‌ها و برنامه‌های خدماتی برای افزایش کیفیت زندگی سالمندان در مراکز نگهداری آنها برای بهبود ناتوانی سالمندان معرفی شدند.
یافته‌ها: به‌منظور افزایش کیفیت محیط مراکز نگهداری سالمندان، سه مؤلفهٔ اصلی مؤثر را می‌توان بیان کرد: الف. مؤلفۀ عملکردی که شامل مؤلفه‌های فرعی ازجمله امکانات برای همۀ سالمندان، اکرام سالمند، پویایی، شخصی‌سازی، مراقبت و کنترل سالمندان است؛ ب. مؤلفه زیباشناختی که شامل مؤلفه‌های فرعی دوری از انزوا، تحرک و فعالیت، امکان حرکت، مفیدبودن، طراحی با توجه به محدودیت جسمی و حساسیت حرارتی است؛ ج. مؤلفۀ زیست‌محیطی که شامل مؤلفه‌های فرعی وضوح، شادابی و نشاط، آسایش و تقویت روحیه است. این سه مؤلفه در قالب سیاست‌ها و راهبردهای طراحی معماری محیط کالبدی برای بهبود ناتوانی سالمندان دسته‌بندی و به‌کار گرفته شده است.
نتیجه‌گیری: با افزایش جمعیت سالمندان، کیفیت زندگی آن‌ها نیز باید مدنظر قرار گیرد؛ بنابراین نه‌تنها توجه به اصول و استانداردهایی برای این قشر لازم است، بلکه باید به راهبردهای طراحی معماری محیط کالبدی سالمندان نیز توجه شود.

ایوب فریدی زنگیر, مهرداد محرم زاده, مسعود ایمان زاده

زمینه و هدف: امروزه یکی از معضلات جدی سازمان‌ها، فرسودگی شغلی کارکنان در محیط کاری است که این پدیده درنتیجهٔ گسترش گرایش‌های منفی شغلی به‌وجود می‌آید. این پژوهش با هدف ارائۀ مدل تبیین اینرسی سازمانی براساس فرسودگی شغلی در ادارات کل ورزش و جوانان شمال غرب کشور انجام شد.
روش‌بررسی: مطالعهٔ حاضر از نوع مطالعات مقطعی بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی کارکنان ادارات کل ورزش و جوانان شمال غرب کشور به تعداد ۳۷۲ نفر در سال ۱۳۹۸ تشکیل دادند. حجم نمونهٔ مطالعه ۱۸۱ نفر بود که به‌روش نمونه‌گیری طبقه‌ای با رعایت ملاک‌های ورود به پژوهش و خروج از آن انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها شامل پرسشنامهٔ فرسودگی شغلی (مسلش و جکسون، ۱۹۸۱) و پرسشنامهٔ اینرسی سازمانی (گودکین و آلکورن، ۲۰۰۸) بود. داده‌ها در سطح معناداری ۰٫۰۵ به‌کمک نرم‌افزار‌های SPSS نسخهٔ ۲۰ و لیزرل نسخه‌ٔ ۹٫۳۰، با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی و مدل‌یابی معادلات ساختاری تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، ضریب مسیر کاهش هیجانی به فرسودگی شغلی (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۶۳=β)، مسخ شخصیت به فرسودگی شغلی (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۷۲=β) و کاهش عملکرد فردی به فرسودگی شغلی مثبت بود (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۵۵=β)؛ همچنین ضریب مسیر فرسودگی شغلی به اینرسی سازمانی مثبت بود (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۵۳=β). شاخص‌های برازش به‌دست آمده نشان دادند که مدل مفروض با داده‌های پژوهش برازش مطلوبی دارد (۲٫۷۷=X²/df، ۰٫۹۶۸=GFI، ۰٫۹۹۳=CFI، ۰٫۹۹۴=NFI، ۰٫۰۳۱=RMSEA).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، فرسودگی شغلی می‌تواند سبب بروز پدیدهٔ اینرسی سازمانی در ادارات کل ورزش و جوانان شمال غرب کشور شود؛ ازاین‌رو ضروری است مدیران سازمان‌های ورزشی برای مقابله با بروز اینرسی سازمانی درجهت کاهش سطح فرسودگی شغلی کارکنان گام بردارند.

عیسی نقی زاده, رحیم محمدی, جعفر حسنی, علی بتوئی, احسان طولابی, وحید مصطفی پور

زمینه و هدف: افراد معتاد به‌لحاظ مؤلفه‌های شناختی و اضطرابی و به‌طور کلی در نحوه‌ٔ مدیریت هیجان‌ها در شرایط مطلوبی قرار ندارند؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر نظم‌جویی شناختی هیجان و افکار اضطرابی مردان معتاد انجام گرفت.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری یک‌ماهه همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را ۹۸ نفر از معتادان مرد بستری در مرکز ترک اعتیاد قاصدک امید نارنج شهر کرج در پاییز ۱۳۹۸ تشکیل دادند. از این جامعه تعداد ۵۴ نفر افراد واجد شرایط داوطلب انتخاب شدند و به‌شکل تصادفی در دو گروه ۲۷نفرهٔ آزمایش و گواه گمارده شدند. ابزار پژوهش پرسشنامهٔ نظم‌جویی شناختی هیجان (گارنفسکی و همکاران، ۲۰۰۱) و پرسشنامهٔ افکار اضطرابی (ولز، ۱۹۹۴) بود. برنامهٔ ذهن‌آگاهی در طول هشت جلسهٔ نوددقیقه‌ای، یک‌بار در هفته صرفاً برای گروه آزمایش براساس پروتکل درمان مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی (کابات-زین، ۱۹۹۲) اجراشد. داده‌ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی با نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ تجزیه‌وتحلیل شد. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ بود. 
یافته‌ها: تغییرات میانگین متغیرهای نظم‌جویی شناختی هیجان و افکار اضطرابی در طول زمان معنا‌دار بود (۰٫۰۰۱p<)؛ اثر گروه و اثر متقابل گروه و زمان نیز در متغیرهای مذکور معنا‌دار بود (۰٫۰۰۱>p)؛ همچنین میانگین نمره‌های نظم‌جویی شناختی هیجان در گروه آزمایش در مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون (۰٫۰۲۲=p) و  پیش‌آزمون و پیگیری (۰٫۰۰۱p<) تفاوت معنادار داشت. میانگین نمره‌های افکار اضطرابی در گروه آزمایش در مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون (۰٫۰۰۱p<) و پیش‌آزمون و پیگیری (۰٫۰۰۱p<) تفاوت معنادار داشت؛ همچنین نتایج حاکی‌از پایداری اثر مداخله بر متغیرهای نظم‌جویی شناختی هیجان و افکار اضطرابی در مرحلۀ پیگیری بود (به‌ترتیب ۰٫۰۳۸=p، ۰٫۰۲۶=p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این تحقیق، روش ذهن‌آگاهی می‌تواند سبب بهبود نظم‌جویی شناختی هیجان و کاهش افکار اضطرابی در مردان معتاد شود.

امین حسین نژاد, شهنام ابوالقاسمی, حمیدرضا وطن خواه, جواد خلعتبری

لیلا آشتیانی‌پور, ابوالفضل داودی رکن آبادی, محمد رضا شریف زاده

زمینه و هدف: باوجود محدودیت فیزیکی که نابینایان دارند، شواهدی ‌تأمل‌برانگیز در پیوند عاطفی این گروه با کنش نقاشی‌کردن وجود دارد؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر تحلیل آثار نقاشی نابینایان با رویکرد فرمالیستی بود.
روش‌بررسی: ابتدا تاریخچه‌ای مختصر از چیستی نقد فرمالیستی ارائه شد. در ادامه شاخصه‌های اصلی آثار نابینایان بر‌اساس یافته‌های به‌‌دست‌آمده از مشاهدات میدانی توصیف شد و سپس از منظر نقد فرمالیستی تحلیل شد. جامعهٔ آماری را ده فرد نابینای ۱۲تا۱۸ سال در فاصلهٔ زمانی یک ‌سال تشکیل دادند که از هر هنرمند نابینا ده اثر از مجموع صد اثر نقاشی به‌عنوان نمونهٔ موردی با رویکرد فرمالیستی بررسی شد. درنتیجهٔ برآیند داده‌های به‌دست‌آمده به‌روش ‌توصیفی‌تحلیلی منطبق بر دانش نظری، یافته‌های پژوهش ارائه شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد در نقاشی‌های نابینایان به‌طور عمده از رنگ‌ها به‌صورت خالص و رنگ‌های اصلی استفاده ‌شد (۷۳درصد)، نقاشی‌ها برجسته و دارای بافت بودند (۸۵درصد)، فراوانی نقاط بیشتر از خطوط صاف بود (۶۷درصد)، آثار آن‌ها غالباً به‌صورت دوبُعدی بودند (۸۷درصد)، میزان رعایت تناسبات حقیقی در آثار آن‌ها ۴۲درصد بود، در آثار آنان حرکت مشاهده ‌شد (۵۸درصد) و میزان استفاده از سایه‌روشن در آثار بسیار اندک بود (۱۵درصد). همچنین، دوازده خصیصه‌ برآیند تحلیل دیداری آثار نقاشی نابینایان با تأکید بر نُه شاخصهٔ بصری شامل نقطه، خط، سطح، حجم، بافت، رنگ، مقیاس، بُعد، حرکت قابل استناد و متکی بر فرم بود. این خصیصه‌ها عبارت بودند از: شفافیت، جزئیات کم و نمایش کل موضوع، حرکت و ریتم، رئالیسم ذهنی، نماد و سمبل، بنیان انتزاعی، هم‌نهادی، نداشتن پرسپکتیو، دیدگاه توصیفی، ترکیب‌بندی، رنگ و دفرمه‌کردن.
نتیجه‌گیری: تصاویر و فرم‌های به‌کاررفته در نقاشی نابینایان، صرف‌نظر از بازنمایی اشیاء می‌تواند بیانگر اندیشه‌ها، احساس و عواطف نیز باشد. سادگی خطوط و شکل در نقاشی نابینایان و ویژگی‌هایی ازقبیل رعایت‌نشدن تناسب، شفاف‌بینی و همچنین انتقال صریح و بی‌واسطهٔ پیام در نقاشی آنان، جذابیت خاصی دارد.

منصوره فصیح رامندی

زمینه و هدف: در حوزهٔ معلولیت، مهم‌ترین قوانین موجود در سطح بین‌المللی شامل «کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت»، «کنوانسیون حقوق کودک» و در نظام حقوقی ایران شامل «قانون بهبود آموزش برای افراد دارای کم‌توانی» و «قانون جامع حمایت از حقوق معلولان» هستند. هدف این مطالعه، بررسی میزان عملیاتی‌شدن حقوق آموزش کودکان با ناتوانی هوشی در شهر تهران باتوجه به دیدگاه مدیران و مربیان شش مرکز آموزش استثنایی بود.
روش‌بررسی: این پژوهش به‌لحاظ روش، توصیفی-تحلیلی بود که در سال ۱۳۹۹ انجام شد. در این پژوهش محقق باتوجه به مهم‌ترین قانون موجود در سطح بین‌المللی یعنی «کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت» و «قانون جامع حمایت از حقوق معلولان» در حقوق ایران و با بهره‌گیری از فن دلفی، چک‌لیست محقق‌ساخته‌ای را برای جمع‌آوری داده‌ها تهیه کرد. روایی محتوایی این چک‌لیست محقق‌ساخته، با استفاده از نظرات اساتید و صاحب‌نظران حوزهٔ حقوق معلولیت و آموزش‌وپرورش استثنایی به‌دست آمد. نمونه‌های پژوهش را مدیران و مربیان شش مرکز آموزش استثنایی مقاطع ابتدایی و متوسطۀ شهر تهران تشکیل دادند که به‌شیوهٔ هدف‌مند انتخاب شدند. دربارۀ پایایی ابزار تحقیق (چک‌لیست محقق‌ساخته) باید گفت نیازهای کودکان معلول به‌لحاظ حقوق آموزشی در همهٔ نقاط یکسان است و ازسویی چون این ابزار براساس قوانین موجود در حوزهٔ معلولیت، کودک و حقوق آموزش معلولان تهیه شد، پایا بود.
یافته‌ها: در این مطالعه، هفت بُعد و سی مؤلفه برای حق آموزش کودکان کم‌توان ذهنی استخراج شد. هفت بُعد عبارت بود از: آموزش همگانی؛ آموزش مهارت‌های زندگی؛ شرایط فضای آموزشی آموزش فنی و حرفه‌ای؛ به‌کارگیری معلمان ویژهٔ آموزش؛ آموزش‌های بهداشتی؛ خدمات مرتبط اعم‌از برنامهٔ آموزش فردی، ترابری و تشویقی؛ نظام ارزشیابی.
نتیجه‌گیری: از میان حقوق فرهنگی اختصاص‌یافته به معلولان، حق آموزش از جایگاه اساسی برخوردار است. درواقع تحقق بسیاری از حقوق معلولان در گروی امر آموزش است. اگر آموزش معلولان به‌نحو صحیح انجام شود، بستر مناسبی برای تحقق سایر حقوق آنان خواهد بود.

ویدا دهقان پور, امین رفیعی پور, خدیجه ابوالمعالی الحسینی, مهرداد ثابت, مهدی وحید دستجردی

زمینه و هدف: میگرن یکی از اختلال‌های شدید است که ویژگی آن سردردهای ملایم یا شدید پی در پی است و غالباً با نشانه‌هایی در سیستم عصبی خودکار همراه است. هدف پژوهش حاضر مدل‌سازی معادلات ساختاری رابطۀ راهبردهای مقابله با درد با سیستم‌های مغزی/رفتاری و تحمل پریشانی در مبتلایان به میگرن بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعهٔ آماری پژوهش حاضر را تمامی بیماران مبتلا به میگرن مراجعه‌کننده به بیمارستان بوعلی و دو ‌کلینیک مغز و اعصاب در شهر تهران در سال ۱۳۹۹ تشکیل دادند. از میان بیماران واجد شرایط ورود به پژوهش، ۳۷۴ بیمار به‌روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل مقیاس سیستم‌های بازداری/فعال‌سازی رفتاری (کارور و وایت، ۱۹۹۴)، مقیاس تحمل پریشانی (سیمونز و گاهر، ۲۰۰۵) و پرسشنامهٔ راهبردهای مقابله (روزنسشیل و کیف، ۱۹۸۳) بود. داده‌ها با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری و ضریب همبستگی پیرسون در نرم‌افزارهای AMOS نسخهٔ ۲۴ و SPSS نسخۀ ۲۴ در سطح معناداری ۰٫۰۵ تحلیل شد.
یافته‌ها: ضریب مسیر کل بین سیستم‌های مغزی/رفتاری با راهبردهای مقابله با درد مثبت و معنادار بود (۰٫۰۰۱=p، ۰٫۳۰۱=β). ضریب مسیر مستقیم بین سیستم‌های مغزی/رفتاری و تحمل پریشانی مثبت و معنادار بود (۰٫۰۰۱=p، ۰٫۵۲۵=β). ضریب مسیر مستقیم بین سیستم‌های مغزی/رفتاری و راهبردهای مقابله با درد مثبت و معنادار بود (۰٫۰۰۱=p، ۰٫۰۵۴=β). ضریب مسیر غیرمستقیم بین سیستم‌های مغزی/رفتاری و راهبردهای مقابله با درد، مثبت و معنادار بود (۰٫۰۰۱=p، ۰٫۲۴۷=β)؛ همچنین یافته‌ها بیانگر برازش مدل مفهومی با داده‌های گردآوری‌شده بود (۳٫۲۵=df/^۲c، ۰٫۹۵۳=CFI، ۰٫۹۲۳=GFI، ۰٫۸۷۵=AGFI، ۰٫۰۷۸=RMSEA).
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش حاضر نتیجه گرفته می‌شود که تحمل پریشانی رابطهٔ بین سیستم‌های مغزی/رفتاری و راهبردهای مقابله با درد را به‌صورت مثبت و معنادار میانجیگری می‌کند.