مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

فرزانە خلج, بهروز دولتشاهی, فریبرز باقری

چکیده
زمینه و هدف: انجام پژوهش‌هایی که مداخلات اثربخش بر بهبود وضعیت بیماران مبتلا به ایدز را بررسی کند، ازجمله ضروریات تحقیقات امروزی است؛ بنابراین مطالعهٔ حاضر با هدف تعیین کارآمدی درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد بر بهبود بهزیستی روان‌شناختی و امید به زندگی و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی افراد مبتلا به نشانگان نقص ایمنی صورت گرفت.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه و دورۀ پیگیری سه‌ماهه بود. جامعهٔ آماری را زنان و مردان مبتلا به نشانگان نقص سیستم ایمنی تشکیل دادند که در سال ۱۳۹۸ در سازمان انتقال خون شهر تهران پروندهٔ فعال داشتند و دارای شرایط ورود به مطالعه بودند. از میان این افراد، ۳۴ نفر به‌روش هدفمند و به‌صورت داوطلبانه انتخاب شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد و گواه قرار گرفتند. در روند انجام پژوهش، دو نفر از گروه مداخله و دو نفر از گروه گواه حذف شدند. شرکت‌کنندگان با مقیاس بهزیستی روان‌شناختی (ریف و کیز، ۱۹۹۵) و مقیاس امید به زندگی (اشنایدر و همکاران، ۱۹۹۱) و نسخهٔ دوم پرسش‌نامهٔ پذیرش و عمل (بوند و همکاران، ۲۰۱۱) ارزیابی شدند. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر) در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۰ در سطح معناداری ۰٫۰۵ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بین نمره‌های سه مرحلۀ زمانی در دو گروه در متغیرهای امید به زندگی و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و بهزیستی روان‌شناختی تفاوت معناداری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p). در متغیرهای مذکور بین سه مرحلۀ زمانی تفاوت معناداری مشاهده شد (۰٫۰۰۱>p). همچنین بررسی کلی تفاوت دو گروه نشان‌دهندهٔ معناداربودن تفاوت بین گروه‌ها در متغیرهای بهزیستی روان‌شناختی (۰٫۰۰۱>p) و امید به زندگی (۰٫۰۰۱>p) و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی (۰٫۰۲۹=p) بود.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد باعث بهبود بهزیستی روان‌شناختی و امید به زندگی و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی در افراد مبتلا به نشانگان نقص ایمنی می‌شود.

رضا قربانی حسن آبادی, مهدی قاسمی مطلق, محمود جاجرمی

چکیده
زمینه و هدف: پریشانی روان‌شناختی، اصطلاحی کلی برای توصیف احساسات یا هیجانات ناخوشایندی است که با مجموعه‌ای از علائم بیماری روانی مانند باورهای فراشناختی بروز می‌کند. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل ساختاری رابطهٔ باورهای فراشناختی با پریشانی روان‌شناختی با نقش میانجی بهزیستی روان‌شناختی در مددجویان مرد زندانی انجام شد.
روش‌بررسی: مطالعهٔ حاضر به‌روش همبستگی و از نوع مدل‌سازی معادلات ساختاری بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی زندانیان مرد اردوگاه حرفه‌آموزی و کاردرمانی شهرستان چناران واقع در استان خراسان رضوی در سال ۱۳۹۹ به تعداد ۲۷۰۰ نفر تشکیل دادند. از این بین، ۳۵۰ نفر با استفاده از نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان به فرم کوتاه پرسش‌نامهٔ فراشناخت (ولز و کارترایت هاتون، ۱۹۹۷) و پرسش‌نامهٔ افسردگی، اضطراب، استرس (لاویبوند و لاویبوند، ۱۹۹۵) و فرم کوتاه مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف (ریف، ۱۹۸۹) پاسخ دادند. تحلیل داده‌ها با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزارهای آماری SPSS نسخهٔ ۲۵ و Amos نسخهٔ ۲۴ صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌ها در این پژوهش ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، ضرایب مسیر مستقیم بین باورهای فراشناختی بر بهزیستی روان‌شناختی منفی و معنادار (۰٫۰۰۲=p، ۰٫۲۷۳-=ß) و بر پریشانی روان‌شناختی مثبت و معنادار است (۰٫۰۰۱=p، ۰٫۳۰۰=ß)؛ همچنین ضریب مستقیم بهزیستی روان‌شناختی بر پریشانی روان‌شناختی منفی و معنادار است (۰٫۰۰۲=p، ۰٫۵۰۴-=ß). ضریب اثر غیرمستقیم باورهای فراشناختی بر پریشانی روان‌شناختی نیز مثبت و معنادار است (۰٫۰۰۱=p، ۰٫۱۳۸=ß). شاخص‌های نکویی برازش مدل مشخص کرد، بهزیستی روان‌شناختی رابطهٔ باورهای فراشناختی و پریشانی روان‌شناختی را میانجیگری می‌کند (۰٫۹۵=CFI، ۰٫۰۶=RMSEA).
نتیجه‌گیری: براساس نتایج این پژوهش می‌توان گفت، بهزیستی روان‌شناختی، روابط ساختاری باورهای فراشناختی را با پریشانی روان‌شناختی میانجیگری می‌کند.

علیرضا اقدمی باهر, علی خادمی, علی شاکر دولق

چکیده
زمینه و هدف: در افراد دارای فشارخون بالا ویژگی‌های روان‌شناختی متعددی قابل‌بحث است. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی فراشناخت‌درمانی بر نشخوار ذهنی و تنظیم هیجان و علائم روان‌تنی بیماران زن با تشخیص فشارخون بالا در بهداشت و درمان صنعت نفت شمال غرب انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری سه‌ماهه همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را تمامی زنان مبتلا به فشارخون بالا، مراجعه‌کننده به درمانگاه بهداشت و درمان صنعت نفت شمال غرب کشور در سال ۱۳۹۹ تشکیل دادند. از بین جامعهٔ آماری، سی نفر داوطلب براساس ملاک‌های ورود وارد مطالعه شدند و به‌روش تصادفی در گروه آزمایش (پانزده نفر) و گروه گواه (پانزده نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش به‌مدت ده جلسه مداخلهٔ فراشناخت‌درمانی را به‌صورت گروهی دریافت کرد؛ اما برای گروه گواه مداخله‌ای ارائه نشد. ابزارهای اندازه‌گیری متغیرها، مقیاس پاسخ‌های نشخواری (نولن-هوکسما و مارو، ۱۹۹۱) و مقیاس شکایات روان‌تنی (تاکاتا و ساکاتا، ۲۰۰۴) و مقیاس دشواری‌های تنظیم هیجانی (گراتز و روئمر، ۲۰۰۴) بود. داده‌ها با آزمون‌های مجذورخی، تی مستقل، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری ۰٫۰۵ با نرم‌افزار ‌SPSS نسخهٔ ۲۲ تحلیل شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، در گروه آزمایش درمقایسه با گروه گواه، میانگین نمرات متغیرهای عدم پذیرش هیجان‌ها، فقدان آگاهی هیجانی، دسترسی محدود به راهبردهای هیجانی، علائم روان‌تنی و نشخوار ذهنی در مراحل پس‌آزمون و پیگیری به‌طور معناداری کمتر از پیش‌آزمون بود (۰٫۰۵>p)؛ اما بین میانگین نمرات مراحل پیگیری و پس‌آزمون تفاوت معناداری در متغیرهای مذکور مشاهده نشد که حاکی‌از تداوم اثربخشی مداخله در مرحلۀ پیگیری بود (۰٫۰۵<p).
نتیجه‌گیری: درمان فراشناختی ازطریق راهبردهایی چون تمرین ذهن‌آگاهی انفصالی، تمرین به‌تعویق انداختن نشخوار ذهنی، بررسی عقاید مثبت، ادامه‌دادن به چالش با عقاید مثبت و شناسایی عقاید منفی موجب کاهش دشواری در تنظیم هیجان و نشخوار فکری و علائم روان‌تنی می‌شود.

هیوا کریمی, فضل الله میردریکوند, مسعود صادقی, محمدعلی سپهوندی

چکیده
زمینه و هدف: همبودی اختلال اضطراب تعمیم‌یافته و اختلال افسردگی اساسی، بیشتر یک قاعده است تا یک استثنا. این پژوهش با هدف مقایسهٔ اثربخشی درمان شناختی-رفتاری، درمان فراتشخیصی مبتنی‌بر مکانیسم‌ها و درمان دارویی بر علائم اضطراب و افسردگی در زنان مبتلا به اختلالات هم‌زمان اضطراب تعمیم‌یافته و افسردگی اساسی انجام شد.
روش‌بررسی: در طرحی تک‌آزمودنی از نوع طرح خط پایهٔ چندگانه، از بین مُراجعان زن در فاصلهٔ زمانی ابتدا تا انتهای پاییز ۱۳۹۹ به مرکز مشاورهٔ هه‌ستیار و یکی از مطب‌های روان‌پزشکی شهرستان مریوان، شش نفر واجد ملاک‌های اضطراب تعمیم‌یافته و افسردگی اساسی به‌طور هم‌زمان، به‌صورت داوطلب وارد مطالعه شدند. آزمودنی‌ها سه نوع درمان شناختی-رفتاری و فراتشخیصی و دارودرمانی را دریافت کردند. مداخلات روان‌درمانی در دوازده جلسه به‌مدت سه ماه اجرا شد. شرکت‌کنندگان پرسش‌نامهٔ افسردگی بک-ویرایش دوم (بک و همکاران، ۱۹۹۶) و پرسش‌نامهٔ اضطراب بک (بک و استیر، ۱۹۹۰) را تکمیل کردند. داده‌ها با استفاده از تحلیل دیداری، شاخص تغییر پایا و درصد بهبودی تحلیل شدند. برای محاسبهٔ شاخص تغییر پایا از نرم‌افراز شاخص تغییر پایای لیدز استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، درصد بهبودی ایجادشده در علائم اضطراب در گروه درمان شناختی-رفتاری ۵۷درصد (۴٫۹=RCI) و در گروه دارودرمانی ۶۳درصد (۸٫۴=RCI) و در گروه درمان فراتشخیصی ۵۰درصد (۵٫۵=RCI) بود. همچنین، درصد بهبودی برای علائم افسردگی در گروه شناختی-رفتاری ۶۴درصد (۱٫۱۷=RCI) و در گروه فراتشخیصی ۵۵درصد (۶=RCI) و در گروه دارودرمانی ۵۶درصد (۱۱٫۲=RCI) بود.
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش مشخص کرد، در شرایط همبودی اختلال اضطراب تعمیم‌یافته و اختلال افسردگی اساسی، دارودرمانی در کاهش علائم اضطراب و درمان شناختی-رفتاری در کاهش علائم افسردگی اثربخشی بیشتری دارد.

ناصر غفارزاده, رعنا ساکن آذر, محمد آزاد عبدالله پور, نعیمه محب

چکیده
زمینه و هدف: خودناتوان‌سازی در دانش‌آموزان ازجمله عوامل دخیل در نبود پیشرفت تحصیلی به‌شمار می‌آید. تحقیق حاضر با هدف مدل‌سازی خودناتوان‌سازی تحصیلی براساس باور‌های فراشناختی و کمال‌گرایی باتوجه به نقش واسطه‌ای جهت‌گیری هدف در دانش‌آموزان دورهٔ دوم متوسطهٔ شهر ارومیه انجام شد.
روش‌بررسی: روش تحقیق حاضر توصیفی‌تحلیلی از نوع همبستگی بود که در قالب مدل‌سازی معادلات ساختاری صورت گرفت. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان دورهٔ دوم متوسطهٔ شهر ارومیه تشکیل ‌دادند. از این میان ۸۲۷ نفر به‌عنوان نمونه به‌روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها شامل پرسش‌نامهٔ باورهای فراشناختی (ولز و کارترایت-هاتون، ۲۰۰۴)، پرسش‌نامهٔ کمال‌گرایی (هویت و فلت، ۱۹۹۱)، مقیاس خودناتوان‌سازی تحصیلی (میدگلی و همکاران، ۱۹۹۶) و پرسش‌نامهٔ جهت‌گیری اهداف (میدگلی و همکاران، ۱۹۹۸) بود. برای تحلیل داده‌ها از آزمون همبستگی پیرسون و روش مدل‌سازی‌ معادلات ساختاری و به‌طور خاص از روش بوت‌استراپ استفاده شد. تحلیل داده‌ها در نرم‌افزارهای SPSS نسخهٔ ۲۶ و AMOS نسخهٔ ۲۴ و سطح خطای ۰٫۰۵ انجام گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بدون دخالت متغیر میانجی جهت‌گیری هدف، ضریب مسیر مستقیم بین باورهای فراشناختی (۰٫۰۲۳=p، ۰٫۴۹=β) و کمال گرایی (۰٫۰۰۶=p، ۰٫۵۸=β) با خودناتوان‌سازی تحصیلی معنادار به‌دست آمد. جهت‌گیری هدف بر رابطهٔ بین باورهای فراشناختی و خودناتوان‌سازی تحصیلی دانش‌آموزان اثر میانجیگری داشت (۰٫۰۰۵=p، ۰٫۲۴۸=β)؛ همچنین جهت‌گیری هدف بر رابطهٔ بین کمال‌گرایی و خودناتوان‌سازی تحصیلی دانش‌آموزان، دارای اثر میانجی بود (۰٫۰۰۹=p، ۰٫۴۸۸-=β). شاخص‌های نکویی برازش حاکی‌از برازش مناسب مدل پژوهش بود (۰٫۹۲۹=GFI، ۰٫۹۳۹=CFI، ۰٫۹۱۴=NFI، ۰٫۰۵۱=RMSEA).
نتیجه‌گیری: باتوجه به یافته‌ها نتیجه‌گیری می‌شود که با دخالت متغیر میانجی جهت‌گیری هدف، باورهای فراشناختی و کمال‌گرایی بر خود ناتوان‌سازی تحصیلی دانش‌آموزان تأثیر معنا‌داری دارند.

پانته آ اسداله زاده, جمال صادقی, علی اصغر عباسی اسفجیر

چکیده
زمینه و هدف: اعتیاد به فضای مجازی با ابعاد مشکلات فراشناخت حالتی، روابط اجتماعی ضعیف، روابط حمایت اجتماعی با مشکلات هیجانی، رفتارهای تکانشی و پرخاشگری ارتباط دارد. پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل گرایش به فضای مجازی براساس فراشناخت حالتی با میانجیگری هیجان‌های مثبت و منفی تحصیلی در دانش‌آموزان دختر تیزهوش انجام شد.
روش‌بررسی: این پژوهش از جنبهٔ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از لحاظ شیوهٔ گردآوری داده‌ها به‌صورت مقطعی و تحلیل آن‌ها به‌روش توصیفی و از نوع مدل‌سازی معادلات ساختاری بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان تیزهوش دختر دورۀ متوسطهٔ دوم شهرستان‌های قائم‌شهر و بابل و ساری در سال تحصیلی ۹۹-۱۳۹۸ تشکیل دادند. نمونهٔ پژوهش ۳۵۰ دانش‌آموز دختر بودند که به‌روش دردسترس انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها، پرسش‌نامهٔ فضای مجازی (جعفری و کلانتری، ۱۳۹۵) و پرسش‌نامهٔ هیجان‌های تحصیلی (پکران و همکاران، ۲۰۱۱) و پرسش‌نامهٔ فراشناخت حالتی (اونیل و عابدی، ۱۹۹۶) به‌کار رفت. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی، آزمون همبستگی پیرسون و مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزارهای SPSS نسخه‌ٔ ۱۹ و AMOS نسخهٔ ۲۳ صورت گرفت. سطح معنا‌داری آزمون‌ها ۰٫۰۵ بود.
یافته‌ها: فراشناخت حالتی بر هیجان‌های مثبت (۰٫۹۴=β، ۰٫۰۰۱>p) و هیجان‌های منفی (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۱۹-=β) اثر مستقیم و معنا‌داری داشت. هیجان‌های مثبت (۰٫۰۰۱=p، ۰٫۲۷-=β) و هیجان‌های منفی (۰٫۰۰۲=p، ۰٫۱۶=β) اثر مستقیم و معناداری بر گرایش به فضای مجازی داشتند. فراشناخت حالتی با میانجیگری هیجان‌‌های مثبت و منفی بر گرایش به فضای مجازی دارای اثر غیرمستقیم و معناداری بود (۰٫۰۰۱=p، ۰٫۲۹-=β). براساس شاخص‌های برازش نکویی مدل، مدل پیشنهادی با داده‌ها تناسب خوبی داشت (۲٫۴۲۱=X²/df، ۰٫۰۳۸=RMSEA، ۰٫۹۷۳=GFI، ۰٫۹۷۱=NFI، ۰٫۹۹۶=CFI).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود، فراشناخت حالتی و هیجان‌های مثبت و منفی تحصیلی متغیرهای بسیار مهمی است که در گرایش به فضای مجازی نوجوانان تأثیر دارند؛ همچنین فراشناخت حالتی با میانجیگری هیجان‌های مثبت و منفی تحصیلی می‌تواند مدل مطلوبی برای تبیین گرایش دانش‌آموزان دختر تیزهوش به فضای مجازی باشد.

معصومه محمدبیگی, افسانه طاهری, خدیجه ابوالمعالی, کوروش قرگوزلی

چکیده
زمینه و هدف: صرع، اختلال عصبی شایع است که با حملات صرعی مکرر و خودبه‌خود مشخص می‌شود و با داروهای فعلی نمی‌توان آن را به‌خوبی کنترل کرد. هدف پژوهش حاضر، ارائهٔ الگوی ساختاری علائم جسمانی براساس ناگویی هیجانی و ترومای کودکی و حمایت اجتماعی ادراک‌شده با میانجیگری افسردگی و اضطراب و استرس در بیماران مبتلا به صرع بود.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر از لحاظ روش از نوع مطالعات همبستگی بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی بیماران مبتلا به صرع ایران در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰ تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری، تصادفی ساده و تعداد نمونه ۲۶۰ نفر بود. برای جمع‌آوری داده‌ها، پرسش‌نامهٔ سلامت بیمار (کرونکه و همکاران، ۲۰۰۲)، مقیاس ناگویی هیجانی تورنتو-۲۰ (بگبی و همکاران، ۱۹۹۴)، پرسش‌نامهٔ ترومای کودکی (برنشتاین و همکاران ، ۲۰۰۳)، مقیاس چندبعدی حمایت اجتماعی ادراک‌شده (زیمت و همکاران، ۱۹۸۸) و فرم کوتاه مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (لاویباند و لاویباند، ۱۹۹۵) به‌کار رفت. برای تحلیل داده‌ها، ضریب همبستگی پیرسون، ضریب تحمل، تورم واریانس و مدل‌سازی معادلات ساختاری به‌کار رفت. داده‌ها در نرم‌افزارهای آماری SPSS نسخهٔ ۲۴ و AMOS نسخهٔ ۲۶ تجزیه‌و‌تحلیل شد. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ بود.
یافته‌ها: براساس نتایج، ضرایب مسیر غیرمستقیم بین ناگویی هیجانی و علائم جسمانی (۰٫۰۰۱=p، ۰٫۱۷۴=β) و بین ترومای کودکی و علائم جسمانی (۰٫۰۰۴=p، ۰٫۱۰۳=β) با میانجیگری افسردگی و اضطراب و استرس، مثبت و معنادار بود. ضریب مسیر غیرمستقیم بین حمایت اجتماعی ادراک‌شده و علائم جسمانی با میانجیگری افسردگی و اضطراب و استرس، منفی و معنادار بود (۰٫۰۴۳=p، ۰٫۰۷۸-=β). شاخص‌های برازش همگی در سطح مناسبی قرار داشتند (۲٫۳۱=df/^۲X، ۰٫۹۵۶=CFI، ۰٫۹۱۹=GFI، ۰٫۸۷۷=AGFI، ۰٫۰۷۱=RMSEA).
نتیجه‌گیری: باتوجه به یافته‌های پژوهش، ناگویی هیجانی و ترومای کودکی و حمایت اجتماعی ادراک‌شده با علائم جسمانی رابطهٔ معناداری دارند؛ ازطرفی نقش میانجی افسردگی و اضطراب و استرس در ارتباط بین ناگویی هیجانی و ترومای کودکی و حمایت اجتماعی ادراک‌شده با علائم جسمانی تأیید می‌شود.

فرزانه محمدی, علی یونسیان, سیدجواد ضیاء الحق

چکیده
زمینه و هدف: مطالعات در زمینۀ اثر تمرینات ورزشی و مکمل‌های غذایی بر بیان ژن‌های هیپوتالاموسی درگیر در اشتها و چاقی اندک است؛ بنابراین، این تحقیق با هدف بررسی تأثیر هشت هفته تمرین استقامتی به‌همراه مکمل استویا در بیان ژن‌های درگیر در متابولیسم قوس هیپوتالاموس (POMC و MC4R) رت‌های نر ویستار چاق انجام شد.
روش‌بررسی: در این پژوهش تجربی، ۲۵ سر رت ویستار بالغ در پنج گروه قرار گرفتند. چهار گروه از آن‌ها رژیم غذایی پرکالری را دریافت کردند تا چاق شوند. یک گروه نیز برنامهٔ غذایی معمولی را دنبال کرد. گروه‌ها عبارت بود از: تمرین-چاق؛ مکمل استویا-چاق؛ تمرین و مکمل استویا-چاق؛ چاق؛ گواه. مکمل استویا به‌مقدار ۲۵۰ میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن رت به‌مدت پنج روز در هفته و در طی هشت هفته داده شد. برنامهٔ تمرینی راه‌رفتن روی تردمیل با شدت ۵۰تا۷۰درصد اکسیژن مصرفی بود. در پایان موش‌ها بی‌هوش و ژن‌ها استخراج شدند. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه (آنوا) و آزمون تعقیبی LSD به‌وسیلۀ نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۱۹ در سطح معناداری ۰٫۰۵ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج آزمون آنوا نشان داد، بین گروه‌های مطالعه‌شده در ژن MC4R هیچ اختلاف معناداری وجود نداشت (۰٫۶۸۴=p)؛ ولی در ژن POMC اختلاف معناداری مشاهده شد (۰٫۰۳۱=p). براساس نتایج آزمون تعقیبی LSD، بین گروه چاق با گروه‌ گواه (۰٫۰۰۳=p) و بین گروه چاق با گروه استویا+ورزش (۰٫۰۱۵=p) در بیان ژن POMC تفاوت معنادار وجود داشت.
نتیجه‌گیری: تمرین استقامتی و مکمل استویا باعث افزایش بیان ژن‌های درگیر در متابولیسم قوس هیپوتالاموس (POMC و MC4R) و متعاقب آن، کاهش اشتها می‌شود.

آزیتا داودی فر, مریم اساسه, سمیرا وکیلی, غلامعلی افروز, شهناز نوحی

چکیده
زمینه و هدف: در دنیای پیچیدهٔ امروز، افراد تیزهوش و خلاق و صاحبان اندیشه‌های نو و تفکر واگرا، از سرمایه‌های گران‌بهاتر درهر جامعه و ملتی هستند. در مطالعات مختلف عوامل متعدد مؤثر در سلامت روان و محبوبیت نوجوانان تیزهوش بررسی شده است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر، مدل‌سازی نشاط معنوی والدین در ارتباط با خلاقیت با نقش میانجی ویژگی‌های شخصیتی دختران تیزهوش بود.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر باتوجه به ماهیت آن از نوع توصیفی‌تحلیلی بود که در قالب مدل‌سازی معادلات ساختاری ارائه شد. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان مقطع متوسطهٔ مدارس سمپاد دخترانه در مناطق شش و سیزده شهر تهران در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ به‌همراه والدینشان تشکیل دادند که به‌روش نمونه‌گیری دردسترس ۳۵۰ نفر به‌عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها، آزمون تفکر خلاق تورنس (تورنس، ۱۹۶۶) و پرسش‌نامهٔ نشاط معنوی افروز (افروز، ۱۳۹۵) و پرسش‌نامهٔ ویژگی‌های شخصیتی هگزاکو (دی ورایز و همکاران، ۲۰۱۳) به‌کار رفت. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزارهای SPSS نسخهٔ ۲۴ و AMOS نسخهٔ ۲۴ صورت گرفت. سطح معناداری همهٔ آزمون‌ها ۰٫۰۵ بود.
یافته‌ها: بررسی ضرایب مسیر مستقیم بین مسیرهای مختلف نشان داد، نشاط معنوی بر ویژگی‌های شخصیتی (۰٫۰۱۸=p، ۰٫۴۴=Beta) و ویژگی‌های شخصیتی بر خلاقیت (۰٫۰۴۷=p، ۰٫۲۹=Beta) به‌طور معناداری اثر مستقیم داشت؛ اما نشاط معنوی بر خلاقیت اثر مستقیم نداشت (۰٫۱۸۸=p، ۰٫۱=Beta). اثر غیرمستقیم نشاط معنوی بر خلاقیت با نقش میانجی ویژگی‌های شخصیتی معنادار بود (۰٫۰۰۲=p، ۰٫۱۲۹=Beta). باتوجه به اینکه بیشتر شاخص‌های برازش در دامنهٔ مجاز بودند، داده‌های گردآوری‌شده با مدل پیشنهادی پژوهش تناسب داشت (۲٫۰۲۹=CMIN/df، ۰٫۹۵۶ =GFI، ۰٫۹۱۸ =NFI، ۰٫۰۵۷=RMSEA).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، ویژگی‌های شخصیتی دانش‌آموزان تیزهوش واسطه‌گر روابط میان نشاط معنوی والدین و خلاقیت دانش‌آموزان است؛ همچنین الگوی روابط ساختاری نشاط معنوی والدین در ارتباط با خلاقیت با نقش میانجی ویژگی‌های شخصیتی فرزندان تیزهوش از برازش پذیرفتنی برخوردار است.

فاطمه غیرتیان, یحیی یاراحمدی, حمزه احمدیان, مریم اکبری

چکیده
زمینه و هدف: اختلال سلوک به‌عنوان اختلالی در دوران کودکی با مجموعه‌ای از رفتارهای منفی مشخص می‌شود که کودکان دربرابر بزرگسالان یا هر فرد دیگری نشان می‌دهند. این افراد دارای مشکلات عاطفی و رفتاری هستند. پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش طرح‌واره‌های ناسازگار و دشواری در تنظیم هیجان در پیش‌بینی اختلال سلوک نوجوانی انجام شد.
روش‌‌بررسی: پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه‌ٔ آماری را تمامی نوجوانان ۱۱تا۱۸سالۀ مراجعه‌کننده به کلینیک‌های روان‌شناختی همدان در سال ۹۸-۱۳۹۷ تشکیل دادند. سیصد نفر از این افراد با روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند و به فرم کوتاه پرسش‌نامۀ طرح‌وارۀ یانگ (یانگ، ۱۹۹۸) و مقیاس دشواری در تنظیم هیجان (گراتز و رومر، ۲۰۰۴) و سیاهۀ رفتاری کودک (آخنباخ و رسکولار، ۲۰۰۱) پاسخ دادند. برای تحلیل داده‌ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون خطی چندگانه در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ استفاده شد. سطح معنا‌داری آزمون‌ها ۰٫۰۵ بود.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بین طرح‌واره‌های ناسازگار (۰٫۰۱>p، ۰٫۵۱۳=r) و دشواری در تنظیم هیجان (۰٫۰۱>p، ۰٫۵۸۹=r) با اختلال سلوک نوجوانی رابطهٔ معناداری وجود داشت. پیش‌بینی اختلال سلوک نوجوانی براساس طرح‌واره‌های ناسازگار (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۲۳۷=β) و دشواری در تنظیم هیجان (۰٫۰۰۱>p، ۰٫۱۳۴=β) معنا‌دار بود. همچنین طرح‌واره‌های ناسازگار ۰٫۲۹۲ و دشواری در تنظیم هیجان ۰٫۳۸۳ از واریانس اختلال سلوک نوجوانی را تبیین کردند.
نتیجه‌گیری: طرح‌واره‌های ناسازگار و دشواری در تنظیم هیجان می‌توانند اختلال سلوک نوجوانی را در نوجوانان دارای اختلال سلوک شهر همدان پیش‌بینی کنند.