مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

نازنین سادات خادم استرکی, افسانه علیزاده اصلی

چکیده
زمینه و هدف: خشونت سایبری یکی از مشکلات رفتاری نوجوانان در عصر فناوری اطلاعات است که می‌تواند تحت‌تأثیر عوامل خانوادگی و شخصیتی قرار گیرد. پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش واسطه‌ای خلاقیت هیجانی در رابطهٔ بین ابعاد عملکرد خانواده و خشونت سایبری در میان دانش‌آموزان انجام شد.
روش‌بررسی: این پژوهش تحلیلی بود و در تحلیل داده‌ها از مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده شد. جامعهٔ آماری مطالعه را دانش‌آموزان دورهٔ متوسطهٔ دوم تهران در سال ۱۴۰۳-۱۴۰۲ تشکیل دادند. با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای، سیصد نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش، پرسش‌نامهٔ عملکرد خانواده (اپشتاین و همکاران، ۱۹۸۳) و پرسش‌نامهٔ خشونت سایبری نوجوانان (آلوارز-گارسیا و همکاران، ۲۰۱۶) و پرسش‌نامهٔ خلاقیت هیجانی (آوریل و توماس-نولز، ۱۹۹۱) بود برای بررسی روابط بین متغیرهای پژوهش از مدل‌سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی SmartPLS)، نسخهٔ ۴) استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج مشخص کرد، افزایش آمیزش عاطفی با تأثیر مستقیم، به کاهش خشونت سایبری (۰٫۰۲۴=p، ۰٫۵۹۵-=β) و افزایش حل مشکل با افزایش خلاقیت هیجانی، به کاهش خشونت سایبری منجر شد (۰٫۰۱۶=p، ۰٫۲۷۴-=β)؛ درحالی‌که ابعاد نقش‌ها، همراهی عاطفی، ارتباط و کنترل رفتار اثری معنادار بر خلاقیت هیجانی یا خشونت سایبری نشان ندادند (۰٫۰۵<p)؛ همچنین، خلاقیت هیجانی اثر منفی و معنادار بر خشونت سایبری داشت (۰٫۰۰۱=p، ۰٫۴۱۰-=β).
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، خلاقیت هیجانی نقش میانجی مهمی در رابطهٔ بین عملکرد خانواده و خشونت سایبری دانش‌آموزان ایفا می‌کند؛ بنابراین آموزش مهارت‌های خلاقیت هیجانی به خانواده‌ها و دانش‌آموزان می‌تواند در پیشگیری از خشونت سایبری مؤثر باشد.

افسانه علیزاده اصلی

 
چکیده
زمینه و هدف: سلامتی به‌عنوان هدفی اجتماعی در جهان شناخته شده است و برای ارضای نیازهای اساسی و بهبود کیفیت زندگی انسان حیاتی به‌شمار می‌رود. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی برنامهٔ بهسازی تعامل والد-کودک بر شاخص‌های روان‌شناختی مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی انجام شد. 
روش‌بررسی: روش پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره واقع در شهر کرج در سال ۱۴۰۳ تشکیل دادند. حجم نمونه سی نفر از مادران داوطلب واجد شرایط مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره در نظر گرفته شد که با روش نمونه‌گیری هدفمند وارد مطالعه شدند. سپس با روش تصادفی در دو گروه پانزده نفرهٔ آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزارهای گردآوری داده‌ها پرسش‌نامهٔ تنظیم شناختی هیجان (گارنفسکی و همکاران، ۲۰۰۱) و مقیاس تجدیدنظرشدۀ احساس تنهایی (راسل و همکاران، ۱۹۸۰) بود. گروه آزمایش در برنامهٔ آموزشی تدوین‌شده شرکت کردند که شامل ده جلسهٔ شصت‌دقیقه‌ای به‌صورت هفتگی و حضوری بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس در سطح معناداری ٠٫٠۵در نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۶ نجام شد. 
یافته‌ها: نتایج نشان داد، آموزش برنامهٔ بهسازی تعامل والد-کودک بر تنظیم هیجان و انزوای اجتماعی مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی به‌طور معناداری اثربخش بود (۰٫۰۰۱>p). 
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌ها نتیجه گرفته می‌شود، آموزش برنامهٔ بهسازی تعامل والد-کودک موجب بهبود توانایی مادران در مدیریت هیجانات خود و کاهش احساس انزوای اجتماعی آن‌ها می‌شود؛ همچنین می‌تواند به‌عنوان راهکار مؤثر برای حمایت از مادران در این خانواده‌ها مدنظر قرار گیرد.
 

نادر قائمی, شبنم اکبری نامدار, سیروس جمالی, جلال سالک زمان خانی

چکیده
زمینه و هدف: فنگ‌شویی، فلسفهٔ تنظیم و قراردادن ساختمان‌ها و عناصر در یک محیط است. هدف آن تحقق محیط‌های فیزیکی است که ازطریق استفاده از انرژی جاری، بهزیستی را تشویق می‌کنند. این مقاله باهدف بررسی نقش عوامل فنگ‌شویی در کاهش استرس و ارتقای سلامت روان محیط انجام گرفت.
روش‌بررسی: روش تحقیق حاضر مقایسهٔ انتقادی بود که محقق به مقایسهٔ انتقادی موضوع‌های فنگ‌شویی و روان‌شناسی محیط پرداخت. چارچوب نظری پژوهش، ترکیبی از نظریهٔ فنگ‌‌شویی و روان‌شناسی محیط بود که به بررسی تأثیر این دو موضوع بر کاهش استرس و افزایش سلامت روان محیط پرداخته شد. مشارکت‌کنندگان در پژوهش، اساتید در رشته‌های معماری، معماری منظر، طراحی شهری و روان‌شناسی از دانشگاه تهران بودند. مصاحبه‌شوندگان به‌روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و معیار برای تعداد افراد نمونه (۴۶ نفر) رسیدن به حد اشباع نظری بود. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه‌های باز و نیمه‌ساختاریافته به‌صورت سؤالات مستقیم و سؤالات غیرمستقیم بود. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از مصاحبه‌ها، روش کدگذاری محوری به‌کار رفت.
یافته‌ها: به‌کارگیری مفاهیم فنگ‌شویی برای ایجاد فضای لذت‌بخش و تعادل بین محیط طبیعی و انسان‌ساخت است و مفاهیم فنگ‌شویی بر تعادل و هماهنگی فرم‌های فیزیکی و آرایش فضایی تأکید دارد؛ بدین‌ترتیب این عناصر می‌تواند نوع خاصی از انرژی را کاهش یا افزایش دهد. دستیابی به تعادل میان انرژی‌های مختلف نیز امکان‌پذیر می‌شود. فنگ‌شویی اگر به‌شکل مناسب به‌کار رود، به برقراری تعادل در سیلان انرژی در محیط کمک می‌کند و امکان خَلق محیطی دارای حداکثر انرژی و سلامتی و هماهنگی را در اختیار انسان قرار می‌دهد.
نتیجه‌گیری: ازطریق دو اصل ترمیم و کنترل در فنگ‌شویی می‌توان سلامت روان را در محیط ایجاد کرد و از این طریق میزان استرس افراد را کاهش داد.

سمانه منتظر, احمد کربلایی محمد میگونی, محمدرضا صیرفی

چکیده
زمینه و هدف: شناسایی برنامهٔ درمانی مناسب برای بهبود نشانگان اختلال دوقطبی نوع یک نقش مهمی در پیشگیری از عود بیماری دارد. این پژوهش باهدف مقایسهٔ اثربخشی دارودرمانی با درمان ترکیبی گروه‌درمانی تنظیم شناختی هیجانی به‌همراه دارو بر علائم مانیا و افسردگی و افکار خودکشی در بیماران با تشخیص اختلال دوقطبی نوع یک انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری بود. جامعهٔ آماری را تمامی بیماران دارای تشخیص اختلال دوقطبی بیمارستان پیامبران تهران در سال ۱۴۰۳ تشکیل دادند. سی نفر از افراد واجد شرایط داوطلبانه وارد پژوهش شدند و با تخصیص تصادفی در گروه‌های دارودرمانی (پانزده نفر) و درمان ترکیبی (پانزده نفر) قرار گرفتند. گردآوری داده‌ها با مصاحبهٔ تشخیصی ساختاریافته اختلال دوقطبی نوع یک، مقیاس درجه‌بندی مانیا (یانگ و همکاران، ۱۹۷۸)، پرسش‌نامهٔ افسردگی بک-ویرایش دوم (بک و همکاران، ۱۹۹۶) و مقیاس افکار خودکشی بک (بک و همکاران، ۱۹۷۹) انجام گرفت. برای یکی از گروه‌های آزمایش روش مداخله‌ای دارودرمانی و در گروه آزمایش دوم، علاوه بر دارودرمانی، پروتکل تنظیم شناختی هیجانی گراس (۲۰۱۴) نیز اجرا شد. داده‌ها با آزمون‌های تی‌استودنت، کای‌اسکوئر، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری ۰٫۰۵ در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۶ تحلیل شدند.
یافته‌ها: اثر درون‌گروهی زمان بر علائم مانیا (۰٫۰۰۱>p)، تمایل به مرگ (۰٫۰۰۱>p)، آمادگی خودکشی (۰٫۰۰۱>p)، تمایل به خودکشی واقعی (۰٫۰۱۱=p) و نمرهٔ کلی خودکشی (۰٫۰۰۱>p) معنادار بود. اثر گروه بر علائم مانیا (۰٫۰۰۹=p) و علائم افسردگی (۰٫۰۰۱>p)، تمایل به مرگ (۰٫۰۰۱>p)، آمادگی خودکشی (۰٫۰۰۲=p) و تمایل به خودکشی واقعی (۰٫۰۰۱>p) معنادار شد که نشان داد بین دو مداخله ازنظر متغیرهای یادشده تفاوت معناداری وجود داشت و درمان ترکیبی اثربخشی بیشتری درمقایسه با دارودرمانی داشت.
نتیجه‌گیری: طراحی برنامه‌های درمانی ساختاریافته‌ای پیشنهاد می‌شود که ترکیب دارودرمانی و گروه‌درمانی تنظیم شناختی هیجانی را به‌عنوان رویکرد اولیه برای بیماران دوقطبی نوع یک در نظر بگیرد.

محمدحسین شرافت زارچ, نجمه سدرپوشان, محمدحسین فلاح, ماریه دهقان منشادی

چکیده
زمینه و هدف: نیروی انسانی هر سازمان مهم‌ترین رکن آن سازمان است و رضایت شغلی نقش مهمی در عملکرد و بهره‌وری سازمان دارد. این پژوهش باهدف بررسی اثربخشی روان‌درمانی یکپارچه‌نگر اسلامی گروهی بر رضایت شغلی پرسنل مرد نیروی انتظامی انجام شد.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را پرسنل مرد نیروی انتظامی شهرستان یزد در سال ۱۴۰۱ تشکیل دادند. از بین افراد جامعه، سی نفر داوطلب واجد شرایط ازطریق روش دردسترس وارد مطالعه شدند و به‌طور تصادفی پانزده نفر در گروه مداخله و پانزده نفر در گروه گواه قرار گرفتند. نمرات پرسش‌نامهٔ رضایت شغلی مینه‌سوتا (ویس و همکاران، ۱۹۶۷) در دو نوبت زمانی قبل و بعد از درمان مقایسه شد. افراد گروه مداخله طی چهار هفته در هشت جلسه روان‌درمانی یکپارچه‌نگر اسلامی را هفته‌ای دوبار به‌شکل گروهی دریافت کردند؛ اما برای گروه گواه درمانی ارائه نشد. تحلیل داده‌ها بااستفاده از تحلیل کوواریانس در سطح معناداری ۰٫۰۵ در نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۱۹ صورت پذیرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، در پس‌آزمون بین گروه مداخله و گروه گواه، در میانگین نمرات متغیر رضایت شغلی تفاوت معنادار وجود داشت (۰٫۰۰۱>p). براساس نتایج اندازهٔ اثر، ۶۲درصد از تفاوت بین گروه مداخله و گروه گواه در متغیر رضایت شغلی ناشی‌از اجرای روان‌درمانی یکپارچه‌نگر اسلامی گروهی بود.
نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه مشخص کرد، روان‌درمانی یکپارچه‌نگر اسلامی گروهی بر بهبود رضایت شغلی پرسنل مرد نیروی انتظامی اثر معناداری دارد؛ ازاین‌رو می‌توان از آن به‌عنوان درمانی در کنار سایر روش‌های مؤثر درمانی برای بهبود مشکلات روان‌شناختی پرسنل نیروی انتظامی استفاده کرد.

سید حسن طباطبایی, محسن سعیدمنش

چکیده
زمینه و هدف: سوگ جدی‌ترین پیامدهای روان‌پزشکی و رفتاری در کودکان را به‌همراه دارد. مطالعهٔ حاضر باهدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی‌بر تعهد و پذیرش بر نظم‌جویی شناختی هیجان نوجوانان ۱۲تا۱۸سالهٔ دارای سابقهٔ سوگ انجام شد.
روش‌بررسی: این پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. از بین نوجوانان دارای سابقهٔ سوگ شهر یزد، سی نفر داوطلب واجد شرایط دردسترس در دامنهٔ سنی۱۲تا۱۸ سال وارد مطالعه شدند و با گمارش تصادفی پانزده نفر در گروه مداخله و پانزده نفر در گروه گواه قرار گرفتند. امتیازات متغیر نظم‌جویی شناختی هیجان به‌وسیلهٔ پرسش‌نامهٔ نظم‌جویی شناختی هیجان (گارنفسکی و کرایج، ۲۰۰۷) در دو نوبت زمانی قبل و بعد از درمان مقایسه شد. برای گروه آزمایش هشت جلسۀ نوددقیقه‌ای درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد گروهی اجرا شد. تحلیل داده‌ها بااستفاده از تحلیل کوواریانس در نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۱۷ صورت پذیرفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ بود.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، در پس‌آزمون بین گروه مداخلهٔ دریافت‌کنندهٔ درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد گروهی و گروه گواه بدون هیچ‌نوع مداخله‌ای، در میانگین نمرات متغیر نظم‌جویی شناختی هیجان تفاوت معنادار وجود داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ براساس نتایج اندازهٔ اثر، ۶۷درصد از تفاوت بین گروه مداخله و گروه گواه در متغیر نظم‌جویی شناختی هیجان ناشی‌از اجرای درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد گروهی بود.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، درمان مبتنی‌بر تعهد و پذیرش گروهی موجب بهبود نظم‌جویی شناختی هیجان در نوجوانان دارای سابقهٔ سوگ می‌شود؛ بنابراین می‌توان از این درمان به‌عنوان درمانی مکمل به‌منظور بهبود نظم‌جویی شناختی هیجان در این افراد استفاده کرد.

حوریه سادات آلیاسین, علیرضا فیلی, حسین طهماسبی بهمن بیگلو

چکیده
زمینه و هدف: در بین افراد، انسان‌هایی وجود دارند که ازلحاظ جسمی کاملاً سالم هستند؛ اما ازلحاظ روحی و ذهنی منکر جنسیت خود می‌شوند. این نارضایتی به‌حدی است که باعث آزار شدید روحی و درنهایت تصمیم به تغییر در جنسیت خواهد شد. مطالعهٔ حاضر باهدف مقایسهٔ مکانیسم‌های دفاعی در افراد دارای ملال جنسیتی با افراد عادی در شهرستان شیراز انجام گرفت.
روش‌بررسی: روش تحقیق، تحلیلی و از نوع علی‌مقایسه‌ای بود. جامعهٔ آماری را تمامی بیماران مبتلا به ملال جنسیتی تشکیل دادند که طی سال‌های ۱۳۹۴تا۱۳۹۵ به بهزیستی شهرستان شیراز مراجعه کردند. با درنظرگرفتن ملاک‌های ورود و خروج پژوهش و با نمونه‌گیری دردسترس ۲۳ نفر داوطلب واجد شرایط افراد دارای ملال جنسیتی و ۲۳ نفر افراد عادی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند که ازنظر سن و جنس و تحصیلات همتا بودند. افراد دو گروه با پرسش‌نامهٔ سبک‌های دفاعی (آندروز و همکاران، ۱۹۹۳)، ازنظر مکانیسم‌های دفاعی بررسی شدند. تحلیل داده‌ها با روش آماری تحلیل واریانس چندمتغیره در سطح معناداری ۰٫۰۵ به‌کمک نرم‌افزار آماری SPSS نسخهٔ ۲۴ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بین افراد دارای ملال جنسیتی و افراد عادی ازنظر میزان استفاده از مکانیسم‌های دفاعی رشدنایافته تفاوت معنادار مشاهده شد (۰٫۰۰۵p=)؛ اما دو مکانیسم دفاعی رشدیافته (۰٫۷۸۸=p) و روان‌آزرده (۰٫۳۲۲=p) بین دو گروه تفاوت معناداری نداشت.
نتیجه‌گیری: باتوجه‌به اینکه افراد دارای ملال جنسیتی درمقایسه با افراد عادی بیشتر از مکانیسم‌های دفاعی رشدنایافته استفاده می‌کنند، مداخلات روان‌شناختی مثل روان‌درمانی در کنار اقدامات دیگر پزشکی می‌تواند در ارتقای سطح بهزیستی این افراد مؤثر باشد.

گیتی ضیائی, علی نقی اقدسی, نعیمه محب, مهدی آقاپور

چکیده
زمینه و هدف: اشتیاق تحصیلی و هیجانات تحصیلی از عوامل مهم در بهبود عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلالات یادگیری و توجه است؛ براین‌اساس پژوهش حاضر باهدف تعیین اثربخشی آموزش برنامهٔ مبتنی‌بر بازی‌های ظریف ذهنی بر اشتیاق تحصیلی و هیجانات تحصیلی دانش‌آموزان دختر ابتدایی دارای اختلال یادگیری و اختلال توجه در شهر ارومیه انجام شد.
روش‌بررسی: روش مطالعهٔ حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه آزمایش و گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان دختر مراکز اختلالات یادگیری شهر ارومیه تشکیل دادند که در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ در این مراکز دارای پرونده بودند. بااستفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند سی نفر به‌عنوان داوطلب واجد شرایط وارد مطالعه شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (بازی‌های ظریف ذهنی) و گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. در مطالعهٔ حاضر از پرسش‌نامهٔ اشتیاق تحصیلی (شافلی و همکاران، ۲۰۰۲) و مقیاس هیجان‌های مربوط به کلاس (پکران و همکاران، ۲۰۰۵) استفاده شد. به‌منظور انجام مداخلات آزمایشی، برنامهٔ بازی‌های ظریف ذهنی طی نُه جلسهٔ شصت‌دقیقه‌ای برای کودکان گروه آزمایش به‌کار رفت. تحلیل داده‌ها ازطریق تحلیل کوواریانس چندمتغیره و تک‌متغیره در سطح معناداری ۰٫۰۵ در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، آموزش بازی‌های ظریف ذهنی بر بهبود تمام مؤلفه‌های اشتیاق تحصیلی (نیرومندی، وقف خود، جذب) و هیجانات تحصیلی (لذت، خشم، نگرانی) دانش‌آموزان دختر ابتدایی دارای اختلال یادگیری و توجه تأثیر معناداری داشت (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش حاضر، برنامهٔ مبتنی‌بر بازی‌های ظریف ذهنی، نقشی مؤثر در بهبود اشتیاق تحصیلی و هیجانات تحصیلی دانش‌آموزان دختر ابتدایی دارای اختلال یادگیری و اختلال توجه ایفا می‌کند؛ لذا این نوع مداخلات می‌تواند به‌عنوان بخشی از برنامه‌های جامع آموزشی و حمایتی در مدارس و مراکز درمانی گنجانده شود.

محبوبه مجیدی, اصغر نوروزی, محمدکاظم فخری

چکیده
زمینه و هدف: مولتیپل‌اسکلروزیس (ام‌اس) از بیماری‌های خودایمنی پیچیده‌ای است که سیستم عصبی مرکزی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجربه طیف گسترده‌ای از ناتوانی‌های جسمی و روانی شود. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی زندگی‌درمانی بر درماندگی آموخته‌شده و امنیت روانی زنان مبتلا به مولتیپل‌اسکلروزیس انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و دورۀ پیگیری سه‌ماهه همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی زنان مبتلا به مولتیپل‌اسکروزیس در انجمن ام‌اس مازندران تشکیل دادند که در محدودهٔ زمانی مهر۱۴۰۱ لغایت شهریور۱۴۰۲ ثبت‌نام انجام دادند و تشخیص ام‌اس از متخصص دریافت کردند. از میان آن‌ها ۲۴ نفر داوطلب واجد شرایط باتوجه‌به ملاک‌های ورود به پژوهش با روش نمونه‌گیری هدفمند وارد مطالعه شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه دوازده نفر) قرار گرفتند. اعضای گروه آزمایش طی هشت جلسهٔ نوددقیقه‌ای برنامهٔ زندگی‌درمانی (حسن‌زاده، ۱۴۰۱) گروهی را دریافت کردند؛ اما برای گروه گواه هیچ مداخله‌‌ای ارائه نشد. داده‌ها بااستفاده از پرسش‌نامهٔ درماندگی آموخته‌شده (کوینلس و نلسون، ۱۹۸۸) و پرسش‌نامهٔ امنیت روانی (مازلو و همکاران، ۱۹۵۲) جمع‌آوری شد. تحلیل داده‌ها ازطریق آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری ۰٫۰۵ به‌کمک نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۶ انجام گرفت.
یافته‌ها: اثر تعامل زمان و گروه و اثر گروه بر متغیرهای درماندگی آموخته‌شده و امنیت روانی معنادار بود(۰٫۰۵>p). همچنین در گروه آزمایش (زندگی‌درمانی)، در متغیرهای درماندگی آموخته‌شده و امنیت روانی، تفاوت بین میانگین نمرات پیش‌آزمون با پس‌آزمون و پیگیری و تفاوت بین میانگین نمرات پس‌آزمون و پیگیری، معنادار بود (۰٫۰۵>p).
نتیجه‌گیری: باتوجه به یافته‌های پژوهش، زندگی‌درمانی بر کاهش درماندگی آموخته‌شده و افزایش امنیت روانی در زنان مبتلا به مولتیپل‌اسکلروزیس سودمند است و اثر آن در طول دورهٔ زمانی سه‌ماهه پایداری دارد.

زهرا صفری, آزاده ابویی, فرنگیس دمهری

چکیده
زمینه و هدف: پرورش و تربیت کودکان با تشخیص اختلال طیف اوتیسم معضلات فراوانی برای والدین به‌ویژه مادر ایجاد می‌کند که تأثیر بسزایی بر کنترل شرایط بحرانی دارد و آسیب‌پذیری را دربرابر مشکلات روان‌شناختی افزایش می‌دهد. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی آموزش تکنیک‌های تنظیم‌ هیجان بر انعطاف‌پذیری شناختی و ارزشمندی زندگی مادران کودکان با اختلال طیف اوتیسم انجام شد.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی مادران دارای فرزند اوتیسم شهر شیراز در سال ۱۴۰۱ به‌تعداد ۱۶۰ نفر تشکیل دادند. سی نفر داوطلب واجد شرایط به‌روش نمونه‌گیری دردسترس به‌عنوان نمونه وارد مطالعه شدند. سپس به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (پانزده نفر) و گواه (پانزده نفر) قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش پرسش‌نامهٔ انعطاف‌پذیری‌شناختی (دنیس و وندروال، ۲۰۱۰) و پرسش‌نامهٔ زندگی ارزشمند (ویلسون و همکاران، ۲۰۱۰) بود. گروه آزمایش طی هشت جلسهٔ نوددقیقه‌ای برنامهٔ آموزش تنظیم هیجان را به‌شکل یک جلسه در هفته دریافت کرد. تحلیل داده‌ها بااستفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره و تک‌متغیره در نرم‌افزار SPSSنسخهٔ ۲۶ انجام گرفت. سطح معناداری آزمون‌های آماری ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بعد از حذف اثر پیش‌آزمون، آموزش تکنیک‌های تنظیم هیجان بر انعطاف‌پذیری‌ شناختی و ارزشمندی زندگی مادران کودکان طیف اوتیسم تأثیر معناداری داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ همچنین باتوجه‌به مجذور اتا، ۶۷درصد از تفاوت‌ها در نمرات پس‌آزمون متغیر انعطاف‌پذیری شناختی و ۴۶درصد از تفاوت‌ها در نمرات پس‌آزمون متغیر ارزشمندی زندگی مادران کودکان با اختلال طیف اوتیسم، مربوط به تأثیر مداخلهٔ آزمایشی بود.
نتیجه‌گیری: آموزش تکنیک‌های تنظیم هیجان شیوهٔ مناسبی برای بهبود انعطاف‌پذیری شناختی و ارزشمندی زندگی مادران کودکان اوتیسم است و می‌توان از آموزش مذکور برای بهبود انعطاف‌پذیری شناختی و ارزشمندی زندگی این مادران استفاده کرد.