مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

آرزو ابش‌زاده قره‌تپه, عذرا غفاری نوران, بهنام مولائی

چکیده
زمینه و هدف: از متغیرهای تأثیرگذار بر عملکرد تحصیلی، درگیری تحصیلی است. شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که یک مشکل به‌خصوص مرتبط با عملکرد تحصیلی پایین، ضعف درگیری تحصیلی است. پژوهش حاضر باهدف تعیین اثربخشی آموزش خود‌تعیین‌گری بر درگیری تحصیلی دانش‌آموزان دختر پایهٔ نهم با عملکرد تحصیلی پایین انجام شد.
روش‌بررسی: این پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری را دانش‌آموزان دختر پایهٔ نهم شهر اردبیل با عملکرد تحصیلی پایین در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ تشکیل دادند. از بین آن‌ها سی نفر داوطلب واجد شرایط به‌روش نمونه‌گیری دردسترس و پس از کسب معیارهای ورود به مطالعه در دو گروه پانزده‌نفرهٔ آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزار به‌کاررفته در پژوهش، مقیاس درگیری تحصیلی (ریو، ۲۰۱۳) بود. برنامهٔ آموزش خودتعیین‌گری براساس نظریهٔ دسی و رایان (۲۰۱۲) طی ده جلسهٔ دوساعته تنها برای گروه آزمایش اجرا شد. تحلیل داده‌ها بااستفاده از تحلیل کوواریانس تک‌متغیره در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۷ صورت گرفت. سطح معنا‌داری آزمون‌های آماری ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، اثر آموزش خودتعیین‌گری بر درگیری تحصیلی گروه آزمایش بعد از حذف اثر پیش‌آزمون معنادار بود (۰٫۰۰۶=p). اندازهٔ اثر نشان داد، ۲۴٫۴درصد از تغییرات درگیری تحصیلی در پس‌آزمون به‌واسطهٔ دریافت آموزش تبیین شد.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، با آموزش خودتعیین‌گری، درگیری تحصیلی در دانش‌آموزان دختر پایهٔ نهم با عملکرد تحصیلی پایین افزایش می‌یابد؛ لذا، به‌کارگیری این برنامه در مدارس توصیه می‌شود.

هانیه رحیم جمارونی, احمد برجعلی, فرامرز سهرابی, عنایت الله زمان پور

چکیده
زمینه و هدف: لزوم متناسب‌سازی درمان ذهنیت‌های طرح‌واره‌ای برای خشم به‌منظور بهینه‌کردن اثرات درمانی برجسته است. پژوهش حاضر باهدف تدوین و اعتباریابی بستهٔ آموزش مدیریت خشم مبتنی‌بر ذهنیت‌های طرح‌واره‌ای در دانشجویان و تعیین اثربخشی آن بر ادراک خطر و نگرانی و نشخوار خشم انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش، آمیخته (طرح اکتشافی متوالی) بود. جامعهٔ آماری دو بخش کیفی و کمی را دانشجویان دانشگاه علامه طباطبائی در سال ۱۴۰۳-۱۴۰۲ با نمونه‌‌گیری هدفمند تشکیل دادند. براساس یافته‌های حاصل از سه نمونهٔ بخش کیفی محتوای درمان ذهنیت‌های طرح‌واره‌ای متناسب‌سازی و به بستهٔ آموزشی تبدیل شد. در بخش کمی، سی نفر نمونهٔ داوطلب واجد شرایط پس از همگن‌سازی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه پانزده نفر) وارد مطالعه شدند و به‌طور تصادفی بلوکی قرار گرفتند. دو ماه بعد مرحلهٔ پیگیری اجرا شد. جمع‌آوری داده‌ها بااستفاده از مصاحبهٔ نیمه‌ساختاریافته، سیاههٔ ابراز خشم صفت-حالت (اسپیلبرگر و همکاران، ۱۹۹۹)، پرسش‌نامهٔ سبک ادراک نزدیکی خطر (ریسکیند و همکاران، ۲۰۰۰)، پرسش‌نامهٔ نگرانی پنسیلوانیا (میر و همکاران، ۱۹۹۰)، مقیاس نشخوار خشم (ساکودولسکی و همکاران، ۲۰۰۱)، پرسش‌نامهٔ خودگزارشی شخصیت برای اختلال‌های شخصیت براساس ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (فرست و همکاران، ۲۰۱۶)، چک‌لیست تجدیدنظرشدهٔ نشانه‌های اختلال‌های روانی (دروگاتیس و همکاران، ۱۹۷۳) صورت گرفت. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس چندمتغیری تک‌عاملی با اندازه‌گیری‌ مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معنا‌داری ۰٫۰۵ ازطریق نرم‌افزار آماری SPSS نسخهٔ ۲۶ انجام شد.
یافته‌ها: در بخش کیفی، سه مضمون ذهنیت‌های کودک و ذهنیت‌های مقابله‌ای و ذهنیت والد سرزنشگر به‌دست آمد. در بخش کمی، اثر زمان و اثر گروه و اثر متقابل گروه و زمان بر متغیرهای پژوهش (نشخوار خشم، نگرانی و ادراک خطر) معنا‌دار بود (۰٫۰۰۱>p). میانگین نمرات متغیرهای پژوهش در گروه آزمایش در پس‌آزمون و پیگیری درمقایسه با پیش‌آزمون به‌طور معنا‌داری کاهش یافت (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، بستهٔ متناسب‌سازی‌شدهٔ آموزش مدیریت خشم مبتنی‌بر ذهنیت‌های طرح‌واره‌ای در کاهش ادراک خطر و نگرانی و نشخوار خشم سودمند است و اثربخشی آن در طول زمان ماندگاری دارد.

محمد صادق شیرین کام, طاهره حمزه پور حقیقی, علیرضا پیرخائفی

چکیده
زمینه و هدف: زوج‌درمانی هیجان‌مدار، یکی از رویکردهای مؤثر در بهبود کیفیت رابطه است و می‌تواند الگوهای ارتباطی ناکارآمد و ترس از صمیمیت را در زوجینِ دارای تعارض دگرگون کند. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی زوج‌درمانی هیجان‌مدار بر الگوهای ارتباطی ناکارآمد و ترس از صمیمیت در زوجین متعارض انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با دورهٔ پیگیری دو‌ماهه همراه با گروه گواه بود. نمونهٔ‌ آماری را ۳۴ زوج تشکیل دادند که در دی و بهمن سال ۱۴۰۲ به مراکز مشاوره و خدمات روان‌شناختی شهر رشت مراجعه کردند. در ادامه به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (هفده زوج) و گواه (هفده زوج) قرار گرفتند. آزمودنی‌های گروه آزمایش طی هشت جلسه زوج‌درمانی هیجان‌مدار را دریافت کردند؛ درحالی‌که برای گروه گواه هیچ مداخله‌ای ارائه نشد. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها، پرسش‌نامۀ تعارض زناشویی (ثنایی ذاکر و براتی، ۱۳۸۶) و پرسش‌نامۀ الگوهای ارتباطی (کریستین و سالووی، ۱۹۸۴) و مقیاس ترس از صمیمیت (دسکاتنر و تلن، ۱۹۹۱) به‌کار رفت. تحلیل داده‌ها با آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌ مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۶ صورت گرفت. سطح معناداری آزمون‌های آماری ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: در اثر زمان بین گروه‌ها در متغیرهای الگوهای ارتباطی ناکارآمد (۰٫۰۰۱>p) و ترس از صمیمیت (۰٫۰۰۱>p) تفاوت معنادار وجود داشت. به‌علاوه، در گروه‌ آزمایش، بین پیش‌آزمون و پس‌آزمون (۰٫۰۰۱>p) و‌ پیش‌آزمون و پیگیری (۰٫۰۰۱>p) متغیرهای مذکور تفاوت معنادار وجود داشت؛ اما بین پس‌آزمون و پیگیری الگوهای ارتباطی ناکارآمد (۱٫۰۰۰=p) و ترس از صمیمیت (۰٫۷۲۰=p) تفاوت معناداری وجود نداشت که بیانگر ثبات نتایج مداخله در طول زمان بود.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، زوج‌درمانی هیجان‌مدار روشی کارآمد و پایدار برای بهبود روابط زوجین و کاهش الگوهای ارتباطی ناکارآمد و کاهش ترس از صمیمیت است.

مهناز ریحانی, آمنه سادات کاظمی, توران سلیمانی, پیمان حسنی ابهریان

چکیده
زمینه و هدف: اختلال وسواسی جبری با افکار مزاحم و رفتارهای تکراری مشخص می‌شود که عملکردهای شناختی افراد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. پژوهش حاضر باهدف مقایسهٔ اثربخشی دو مداخلهٔ مبتنی‌بر پذیرش و تعهد و ضرباهنگ دوگوشی بر بهبود عملکردهای شناختی ازجمله توجه و حافظه و کارکردهای اجرایی، در زنان مبتلا به اختلال وسواسی جبری انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه و دورۀ پیگیری یک‌ماهه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی زنان مبتلا به اختلال وسواسی جبری مراجعه‌کننده به مراکز مشاورهٔ شهر زنجان در سال ۱۴۰۳ تشکیل دادند. با روش نمونه‌گیری دردسترس، ۴۵ داوطلب واجد شرایط وارد مطالعه شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش مداخلهٔ مبتنی‌بر پذیرش و تعهد و مداخلهٔ ضرباهنگ دوگوشی و یک گروه گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. برای جمع آوری داده‌ها، مقیاس وسواس فکری‌عملی ییل-براون (گودمن و همکاران، ۱۹۸۹)، آزمون ان-بک (کرچنر، ۱۹۵۸)، آزمون برو/نرو (هافمن، ۱۹۸۴) و آزمون نماد ارقام (اسمیت، ۱۹۷۳) به‌کار رفت. داده‌ها بااستفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۵ تحلیل شد. سطح معناداری آزمون‌های آماری ۰٫۰۵ بود.
یافته‌ها: اثر زمان و اثر گروه و اثر متقابل زمان و گروه بر عملکردهای شناختی (بازداری و حافظهٔ کاری و سرعت پردازش) افراد مبتلا به اختلال وسواسی جبری معنادار بود (۰٫۰۵>p). دو مداخلهٔ مبتنی‌بر پذیرش و تعهد و ضرباهنگ دوگوشی بر عملکردهای شناختی تأثیر معنادار داشت (۰٫۰۵>p). همچنین بین دو روش مداخله در اثرگذاری بر متغیرها تفاوت معناداری مشاهده نشد (۰٫۰۵<p).
نتیجه‌گیری: براساس نتایج، دو مداخلهٔ مبتنی‌بر پذیرش و تعهد و ضرباهنگ دوگوشی دارای نقش مؤثری در بهبود عملکردهای شناختی افراد مبتلا به اختلال وسواسی جبری ‌است و هیچ‌کدام بر دیگری برتری ندارد.

صادق کریم سلطانی, سید اصغر موسوی, ناصر امینی

چکیده
زمینه و هدف: اختلال دوقطبی نوع یک، با نوسانات در حالت خُلقی و انرژی همراه با دوره‌های مکرر افسردگی مشخص می‌شود که با دوره‌های شیدایی یا هیپومانیا تغییر می‌کند. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد بر کارکردهای اجرایی و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و بهزیستی روان‌شناختی بیماران مرد ۲۰تا۵۵ سال مبتلا به اختلال دوقطبی نوع یک انجام شد.
روش‌بررسی: این پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و پیگیری همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی بیماران مرد مبتلا به اختلال دوقطبی نوع یک بستری‌شده به‌تعداد ۱۲۰ نفر در یکی از بیمارستان‌های شهر همدان در سال ۱۴۰۳ تشکیل دادند. از میان آن‌ها ۳۴ نفر داوطلب واجد شرایط باتوجه‌به ملاک‌های ورود به پژوهش با روش نمونه‌گیری هدفمند وارد مطالعه شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه هفده نفر) قرار گرفتند. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها از آزمون دسته‌بندی کارت‌های ویسکانسین (گرانت و برگ، ۱۹۴۸) و پرسش‌نامهٔ انعطاف‌پذیری روان‌شناختی (کاشدان و همکاران، ۲۰۲۰) و پرسش‌نامهٔ بهزیستی روان‌شناختی (ریف، ۱۹۸۹) استفاده شد. گروه آزمایش درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد (هیز و همکاران، ۲۰۱۰) را دریافت کرد؛ اما برای گروه گواه هیچ‌گونه مداخلهٔ درمانی ارائه نشد. به‌منظور تحلیل داده‌ها، تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری ۰٫۰۱ ازطریق نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۶ به‌کار رفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، اثر زمان و اثر گروه و اثر متقابل گروه و زمان بر متغیرهای کارکردهای اجرایی و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و بهزیستی روان‌شناختی، معنادار بود (۰٫۰۰۱>p)؛ همچنین در گروه آزمایش بین پیش‌آزمون با پس‌آزمون و پیگیری در متغیرهای مذکور، تفاوت معناداری وجود داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ اما بین پس‌آزمون و پیگیری در سه متغیر یادشده، تفاوت معناداری مشاهده نشد (۰٫۰۱<p).
نتیجه‌گیری: استفاده از درمان مبتنی‌بر پذیرش و تعهد، کارکردهای اجرایی و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و بهزیستی روان‌شناختی را در بیماران مرد ۲۰تا۵۵ سال مبتلا به اختلال دوقطبی نوع یک، بهبود می‌بخشد.

سیدمحمدامین هوشمند میرحسینی, امان‌الله سلطانی, میترا کامیابی, نجمه حاجی‌پور عبایی

چکیده
زمینه و هدف: مسئولیت‌پذیری اجتماعی تحت‌تأثیر عوامل روان‌شناختی مختلف قرار می‌گیرد. بررسی نقش باورهای غیرمنطقی و کمال‌گرایی در پیش‌بینی مسئولیت‌پذیری اجتماعی می‌تواند به درک بهتر این فرایند در دانش‌آموزان کمک کند؛ بنابراین پژوهش حاضر باهدف مدل‌سازی معادلات ساختاری مسئولیت‌پذیری اجتماعی ازطریق باورهای غیرمنطقی با نقش میانجی کمال‌گرایی در دانش‌آموزان دختر دورۀ اول متوسطه انجام شد. 
روش‌بررسی: روش تحقیق توصیفی‌تحلیلی مبتنی‌بر روش مدل‌سازی معادلات ساختاری بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان دختر متوسطهٔ اول شهر کرمان به‌تعداد ۸۲۴۰ نفر در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ تشکیل دادند. ازاین‌بین ۵۶۰ نفر با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها، پرسش‌نامهٔ مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان (فراسر، ۱۹۹۸) و پرسش‌نامهٔ کمال‌گرایی (تری-شورت و همکاران، ۱۹۹۵) و پرسش‌نامهٔ باورهای غیرمنطقی (جونز، ۱۹۶۹) به‌کار رفت. داده‌ها در سطح معناداری ۰٫۰۵ بااستفاده از ضریب همبستگی پیرسون و مدل‌سازی معادلات ساختاری، در نرم‌افزارهای SPSS نسخهٔ ۲۵ و AMOS نسخهٔ ۲۴ تحلیل شد.
یافته‌ها: بین باورهای غیرمنطقی و کمال‌گرایی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۶۰=β)، بین کمال‌گرایی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۳۴-=β) و بین باورهای غیرمنطقی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی (۰٫۰۰۳=p و ۰٫۲۳-=β) رابطهٔ معناداری وجود داشت و کمال‌گرایی روابط بین باورهای غیرمنطقی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی را میانجیگری کرد (۰٫۰۰۱>p و ۰٫۴۷=β). شاخص‌های نکویی برازش حاکی‌از برازش مناسب مدل بود (۴٫۴۳= x2/df و ۰٫۹۲۶=GFI و ۰٫۹۴۹=IFI و ۰٫۹۴۹=CFI و ۰٫۰۷۸= RMSEA). 
نتیجه‌گیری: باورهای غیرمنطقی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم (ازطریق کمال‌گرایی)، بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی دانش‌آموزان دختر تأثیر دارد؛ بنابراین، پیشنهاد می‌شود برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌ای برای کاهش باورهای غیرمنطقی و مدیریت کمال‌گرایی منفی در مدارس اجرا شود تا بهبود سطح مسئولیت‌پذیری اجتماعی دانش‌آموزان را به‌همراه داشته باشد.

سکینه رستم زاده, وحیده باباخانی, جعفر پویامنش, فاطمه علیجانی

چکیده
زمینه و هدف: در سال‌های اخیر، توجه به خودکنترل‌گری نوجوانان دختر به‌عنوان عاملی اساسی در توسعه‌ٔ شخصیت و عملکرد تحصیلی آنان، ازسوی پژوهش‌ها تأکید شده است؛ لذا پژوهش حاضر باهدف مقایسهٔ اثربخشی رویکرد راه‌حل‌محور و رویکرد شناختی‌رفتاری بر خودکنترل‌گری در نوجوانان دختر دورهٔ دوم متوسطه انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه و دورۀ پیگیری سه‌ماهه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان دختر دوره‌ٔ دوم متوسطهٔ شهر تهران در سال تحصیلی ۱۴۰۳ تشکیل دادند. از بین مدارس دخترانه، ۴۵ دانش‌آموز داوطلب واجد شرایط وارد مطالعه شدند و در دو گروه آزمایش (رویکرد راه‌حل محور و رویکرد شناختی‌رفتاری) و یک گروه گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌ٔ خودکنترل‌گری (تانجی و همکاران، ۲۰۰۴)، استفاده شد. آزمودنی‌های گروه‌های آزمایش طی هشت جلسه‌ٔ نوددقیقه‌ای رویکرد راه‌حل‌محور گرانت (۲۰۱۱) و هشت جلسه‌ٔ نوددقیقه‌ای رویکرد شناختی‌رفتاری هازلت-استیونز (۲۰۰۸) را دریافت کردند. برای تحلیل داده‌ها، آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون‌های تعقیبی بونفرونی و توکی در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۶ به‌کار رفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، اثر زمان و اثر گروه و اثر زمان و گروه بر متغیر خودکنترل‌گری معنادار بود (۰٫۰۰۱>p)؛ همچنین اثر آموزش رویکرد راه‌حل‌محور و رویکرد شناختی‌رفتاری منجربه افزایش خودکنترل‌گری در نوجوانان دختر در پس‌آزمون و پیگیری شد (۰٫۰۵>p). هیچ تفاوت معناداری بین دو گروه آزمایش در خودکنترل‌گری مشاهده نشد که نشان‌دهندهٔ تأثیرگذاری یکسان دو رویکرد درمانی بر خودکنترل‌گری بود (۰٫۰۵<p). تأثیر هردو نوع رویکرد درمانی در بازهٔ زمانی سه‌ماهه پایدار بود (۰٫۰۵۹=p).
نتیجه‌گیری: باتوجه‌به نتایج مطالعه، آموزش رویکرد راه‌حل‌محور و رویکرد شناختی‌رفتاری می‌تواند به‌عنوان برنامه‌ای پیشگیرانه برای دانش‌آموزان دچار مشکل و نقص درزمینهٔ روان‌شناختی یا در قالب برنامه‌ای مداخله‌ای برای کاهش آسیب در کودکان و نوجوانان، به‌ویژه توسط درمانگران و مشاوران مدنظر قرار گیرد.

نازنین سادات خادم استرکی, افسانه علیزاده اصلی

چکیده
زمینه و هدف: خشونت سایبری یکی از مشکلات رفتاری نوجوانان در عصر فناوری اطلاعات است که می‌تواند تحت‌تأثیر عوامل خانوادگی و شخصیتی قرار گیرد. پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش واسطه‌ای خلاقیت هیجانی در رابطهٔ بین ابعاد عملکرد خانواده و خشونت سایبری در میان دانش‌آموزان انجام شد.
روش‌بررسی: این پژوهش تحلیلی بود و در تحلیل داده‌ها از مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده شد. جامعهٔ آماری مطالعه را دانش‌آموزان دورهٔ متوسطهٔ دوم تهران در سال ۱۴۰۳-۱۴۰۲ تشکیل دادند. با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای، سیصد نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش، پرسش‌نامهٔ عملکرد خانواده (اپشتاین و همکاران، ۱۹۸۳) و پرسش‌نامهٔ خشونت سایبری نوجوانان (آلوارز-گارسیا و همکاران، ۲۰۱۶) و پرسش‌نامهٔ خلاقیت هیجانی (آوریل و توماس-نولز، ۱۹۹۱) بود برای بررسی روابط بین متغیرهای پژوهش از مدل‌سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی SmartPLS)، نسخهٔ ۴) استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج مشخص کرد، افزایش آمیزش عاطفی با تأثیر مستقیم، به کاهش خشونت سایبری (۰٫۰۲۴=p، ۰٫۵۹۵-=β) و افزایش حل مشکل با افزایش خلاقیت هیجانی، به کاهش خشونت سایبری منجر شد (۰٫۰۱۶=p، ۰٫۲۷۴-=β)؛ درحالی‌که ابعاد نقش‌ها، همراهی عاطفی، ارتباط و کنترل رفتار اثری معنادار بر خلاقیت هیجانی یا خشونت سایبری نشان ندادند (۰٫۰۵<p)؛ همچنین، خلاقیت هیجانی اثر منفی و معنادار بر خشونت سایبری داشت (۰٫۰۰۱=p، ۰٫۴۱۰-=β).
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، خلاقیت هیجانی نقش میانجی مهمی در رابطهٔ بین عملکرد خانواده و خشونت سایبری دانش‌آموزان ایفا می‌کند؛ بنابراین آموزش مهارت‌های خلاقیت هیجانی به خانواده‌ها و دانش‌آموزان می‌تواند در پیشگیری از خشونت سایبری مؤثر باشد.

افسانه علیزاده اصلی

 
چکیده
زمینه و هدف: سلامتی به‌عنوان هدفی اجتماعی در جهان شناخته شده است و برای ارضای نیازهای اساسی و بهبود کیفیت زندگی انسان حیاتی به‌شمار می‌رود. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی برنامهٔ بهسازی تعامل والد-کودک بر شاخص‌های روان‌شناختی مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی انجام شد. 
روش‌بررسی: روش پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره واقع در شهر کرج در سال ۱۴۰۳ تشکیل دادند. حجم نمونه سی نفر از مادران داوطلب واجد شرایط مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره در نظر گرفته شد که با روش نمونه‌گیری هدفمند وارد مطالعه شدند. سپس با روش تصادفی در دو گروه پانزده نفرهٔ آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزارهای گردآوری داده‌ها پرسش‌نامهٔ تنظیم شناختی هیجان (گارنفسکی و همکاران، ۲۰۰۱) و مقیاس تجدیدنظرشدۀ احساس تنهایی (راسل و همکاران، ۱۹۸۰) بود. گروه آزمایش در برنامهٔ آموزشی تدوین‌شده شرکت کردند که شامل ده جلسهٔ شصت‌دقیقه‌ای به‌صورت هفتگی و حضوری بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس در سطح معناداری ٠٫٠۵در نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۶ نجام شد. 
یافته‌ها: نتایج نشان داد، آموزش برنامهٔ بهسازی تعامل والد-کودک بر تنظیم هیجان و انزوای اجتماعی مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی به‌طور معناداری اثربخش بود (۰٫۰۰۱>p). 
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌ها نتیجه گرفته می‌شود، آموزش برنامهٔ بهسازی تعامل والد-کودک موجب بهبود توانایی مادران در مدیریت هیجانات خود و کاهش احساس انزوای اجتماعی آن‌ها می‌شود؛ همچنین می‌تواند به‌عنوان راهکار مؤثر برای حمایت از مادران در این خانواده‌ها مدنظر قرار گیرد.
 

نادر قائمی, شبنم اکبری نامدار, سیروس جمالی, جلال سالک زمان خانی

چکیده
زمینه و هدف: فنگ‌شویی، فلسفهٔ تنظیم و قراردادن ساختمان‌ها و عناصر در یک محیط است. هدف آن تحقق محیط‌های فیزیکی است که ازطریق استفاده از انرژی جاری، بهزیستی را تشویق می‌کنند. این مقاله باهدف بررسی نقش عوامل فنگ‌شویی در کاهش استرس و ارتقای سلامت روان محیط انجام گرفت.
روش‌بررسی: روش تحقیق حاضر مقایسهٔ انتقادی بود که محقق به مقایسهٔ انتقادی موضوع‌های فنگ‌شویی و روان‌شناسی محیط پرداخت. چارچوب نظری پژوهش، ترکیبی از نظریهٔ فنگ‌‌شویی و روان‌شناسی محیط بود که به بررسی تأثیر این دو موضوع بر کاهش استرس و افزایش سلامت روان محیط پرداخته شد. مشارکت‌کنندگان در پژوهش، اساتید در رشته‌های معماری، معماری منظر، طراحی شهری و روان‌شناسی از دانشگاه تهران بودند. مصاحبه‌شوندگان به‌روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و معیار برای تعداد افراد نمونه (۴۶ نفر) رسیدن به حد اشباع نظری بود. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه‌های باز و نیمه‌ساختاریافته به‌صورت سؤالات مستقیم و سؤالات غیرمستقیم بود. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از مصاحبه‌ها، روش کدگذاری محوری به‌کار رفت.
یافته‌ها: به‌کارگیری مفاهیم فنگ‌شویی برای ایجاد فضای لذت‌بخش و تعادل بین محیط طبیعی و انسان‌ساخت است و مفاهیم فنگ‌شویی بر تعادل و هماهنگی فرم‌های فیزیکی و آرایش فضایی تأکید دارد؛ بدین‌ترتیب این عناصر می‌تواند نوع خاصی از انرژی را کاهش یا افزایش دهد. دستیابی به تعادل میان انرژی‌های مختلف نیز امکان‌پذیر می‌شود. فنگ‌شویی اگر به‌شکل مناسب به‌کار رود، به برقراری تعادل در سیلان انرژی در محیط کمک می‌کند و امکان خَلق محیطی دارای حداکثر انرژی و سلامتی و هماهنگی را در اختیار انسان قرار می‌دهد.
نتیجه‌گیری: ازطریق دو اصل ترمیم و کنترل در فنگ‌شویی می‌توان سلامت روان را در محیط ایجاد کرد و از این طریق میزان استرس افراد را کاهش داد.