مجله مطالعات ناتوانی (علمی- پژوهشی)

گیتی ضیائی, علی نقی اقدسی, نعیمه محب, مهدی آقاپور

چکیده
زمینه و هدف: اشتیاق تحصیلی و هیجانات تحصیلی از عوامل مهم در بهبود عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلالات یادگیری و توجه است؛ براین‌اساس پژوهش حاضر باهدف تعیین اثربخشی آموزش برنامهٔ مبتنی‌بر بازی‌های ظریف ذهنی بر اشتیاق تحصیلی و هیجانات تحصیلی دانش‌آموزان دختر ابتدایی دارای اختلال یادگیری و اختلال توجه در شهر ارومیه انجام شد.
روش‌بررسی: روش مطالعهٔ حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه آزمایش و گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان دختر مراکز اختلالات یادگیری شهر ارومیه تشکیل دادند که در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ در این مراکز دارای پرونده بودند. بااستفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند سی نفر به‌عنوان داوطلب واجد شرایط وارد مطالعه شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (بازی‌های ظریف ذهنی) و گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. در مطالعهٔ حاضر از پرسش‌نامهٔ اشتیاق تحصیلی (شافلی و همکاران، ۲۰۰۲) و مقیاس هیجان‌های مربوط به کلاس (پکران و همکاران، ۲۰۰۵) استفاده شد. به‌منظور انجام مداخلات آزمایشی، برنامهٔ بازی‌های ظریف ذهنی طی نُه جلسهٔ شصت‌دقیقه‌ای برای کودکان گروه آزمایش به‌کار رفت. تحلیل داده‌ها ازطریق تحلیل کوواریانس چندمتغیره و تک‌متغیره در سطح معناداری ۰٫۰۵ در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۲ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، آموزش بازی‌های ظریف ذهنی بر بهبود تمام مؤلفه‌های اشتیاق تحصیلی (نیرومندی، وقف خود، جذب) و هیجانات تحصیلی (لذت، خشم، نگرانی) دانش‌آموزان دختر ابتدایی دارای اختلال یادگیری و توجه تأثیر معناداری داشت (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش حاضر، برنامهٔ مبتنی‌بر بازی‌های ظریف ذهنی، نقشی مؤثر در بهبود اشتیاق تحصیلی و هیجانات تحصیلی دانش‌آموزان دختر ابتدایی دارای اختلال یادگیری و اختلال توجه ایفا می‌کند؛ لذا این نوع مداخلات می‌تواند به‌عنوان بخشی از برنامه‌های جامع آموزشی و حمایتی در مدارس و مراکز درمانی گنجانده شود.

محبوبه مجیدی, اصغر نوروزی, محمدکاظم فخری

چکیده
زمینه و هدف: مولتیپل‌اسکلروزیس (ام‌اس) از بیماری‌های خودایمنی پیچیده‌ای است که سیستم عصبی مرکزی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجربه طیف گسترده‌ای از ناتوانی‌های جسمی و روانی شود. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی زندگی‌درمانی بر درماندگی آموخته‌شده و امنیت روانی زنان مبتلا به مولتیپل‌اسکلروزیس انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و دورۀ پیگیری سه‌ماهه همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی زنان مبتلا به مولتیپل‌اسکروزیس در انجمن ام‌اس مازندران تشکیل دادند که در محدودهٔ زمانی مهر۱۴۰۱ لغایت شهریور۱۴۰۲ ثبت‌نام انجام دادند و تشخیص ام‌اس از متخصص دریافت کردند. از میان آن‌ها ۲۴ نفر داوطلب واجد شرایط باتوجه‌به ملاک‌های ورود به پژوهش با روش نمونه‌گیری هدفمند وارد مطالعه شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه دوازده نفر) قرار گرفتند. اعضای گروه آزمایش طی هشت جلسهٔ نوددقیقه‌ای برنامهٔ زندگی‌درمانی (حسن‌زاده، ۱۴۰۱) گروهی را دریافت کردند؛ اما برای گروه گواه هیچ مداخله‌‌ای ارائه نشد. داده‌ها بااستفاده از پرسش‌نامهٔ درماندگی آموخته‌شده (کوینلس و نلسون، ۱۹۸۸) و پرسش‌نامهٔ امنیت روانی (مازلو و همکاران، ۱۹۵۲) جمع‌آوری شد. تحلیل داده‌ها ازطریق آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری ۰٫۰۵ به‌کمک نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۶ انجام گرفت.
یافته‌ها: اثر تعامل زمان و گروه و اثر گروه بر متغیرهای درماندگی آموخته‌شده و امنیت روانی معنادار بود(۰٫۰۵>p). همچنین در گروه آزمایش (زندگی‌درمانی)، در متغیرهای درماندگی آموخته‌شده و امنیت روانی، تفاوت بین میانگین نمرات پیش‌آزمون با پس‌آزمون و پیگیری و تفاوت بین میانگین نمرات پس‌آزمون و پیگیری، معنادار بود (۰٫۰۵>p).
نتیجه‌گیری: باتوجه به یافته‌های پژوهش، زندگی‌درمانی بر کاهش درماندگی آموخته‌شده و افزایش امنیت روانی در زنان مبتلا به مولتیپل‌اسکلروزیس سودمند است و اثر آن در طول دورهٔ زمانی سه‌ماهه پایداری دارد.

زهرا صفری, آزاده ابویی, فرنگیس دمهری

چکیده
زمینه و هدف: پرورش و تربیت کودکان با تشخیص اختلال طیف اوتیسم معضلات فراوانی برای والدین به‌ویژه مادر ایجاد می‌کند که تأثیر بسزایی بر کنترل شرایط بحرانی دارد و آسیب‌پذیری را دربرابر مشکلات روان‌شناختی افزایش می‌دهد. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی آموزش تکنیک‌های تنظیم‌ هیجان بر انعطاف‌پذیری شناختی و ارزشمندی زندگی مادران کودکان با اختلال طیف اوتیسم انجام شد.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی مادران دارای فرزند اوتیسم شهر شیراز در سال ۱۴۰۱ به‌تعداد ۱۶۰ نفر تشکیل دادند. سی نفر داوطلب واجد شرایط به‌روش نمونه‌گیری دردسترس به‌عنوان نمونه وارد مطالعه شدند. سپس به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (پانزده نفر) و گواه (پانزده نفر) قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش پرسش‌نامهٔ انعطاف‌پذیری‌شناختی (دنیس و وندروال، ۲۰۱۰) و پرسش‌نامهٔ زندگی ارزشمند (ویلسون و همکاران، ۲۰۱۰) بود. گروه آزمایش طی هشت جلسهٔ نوددقیقه‌ای برنامهٔ آموزش تنظیم هیجان را به‌شکل یک جلسه در هفته دریافت کرد. تحلیل داده‌ها بااستفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره و تک‌متغیره در نرم‌افزار SPSSنسخهٔ ۲۶ انجام گرفت. سطح معناداری آزمون‌های آماری ۰٫۰۵ در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، بعد از حذف اثر پیش‌آزمون، آموزش تکنیک‌های تنظیم هیجان بر انعطاف‌پذیری‌ شناختی و ارزشمندی زندگی مادران کودکان طیف اوتیسم تأثیر معناداری داشت (۰٫۰۰۱>p)؛ همچنین باتوجه‌به مجذور اتا، ۶۷درصد از تفاوت‌ها در نمرات پس‌آزمون متغیر انعطاف‌پذیری شناختی و ۴۶درصد از تفاوت‌ها در نمرات پس‌آزمون متغیر ارزشمندی زندگی مادران کودکان با اختلال طیف اوتیسم، مربوط به تأثیر مداخلهٔ آزمایشی بود.
نتیجه‌گیری: آموزش تکنیک‌های تنظیم هیجان شیوهٔ مناسبی برای بهبود انعطاف‌پذیری شناختی و ارزشمندی زندگی مادران کودکان اوتیسم است و می‌توان از آموزش مذکور برای بهبود انعطاف‌پذیری شناختی و ارزشمندی زندگی این مادران استفاده کرد.

نیلوفر دیرمانچی, سمیه کاظمیان, علی اکبر خسروی بابادی

چکیده
زمینه و هدف: ناباروری، تجربه‌ای استرس‌زا برای زنان تلقی می‌شود. استرس‌های روانی ناشی‌از ناباروری را می‌توان به عوامل مختلفی ازجمله ابهام دربارهٔ علت ناباروری و ابهام طول مدت درمان نسبت داد؛ لذا پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی برنامهٔ توانمندسازی روان‌شناختی با محوریت تحمل ابهام مبتنی‌بر تجربهٔ زیستهٔ زنان نابارور در فرایند درمان بر سرسختی روان‌شناختی انجام شد.
روش‌بررسی: در این پژوهش، روش مطالعات تک‌موردی از نوع طرح تک‌آزمودنی A-B به‌کار رفت. از میان زنان مراجعه‌کننده برای درمان ناباروری سه زن نابارور با نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش مقیاس سرسختی روان‌شناختی لانگ و گولت (لانگ و همکاران، ۲۰۰۳) بود. اجرای برنامهٔ توانمندسازی روان‌شناختی با محوریت تحمل ابهام به‌منظور افزایش سرسختی روان‌شناختی آنان در نُه جلسهٔ ۴۵‌دقیقه‌ای و یک جلسه پیگیری بعد از یک ماه صورت گرفت. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از بازبینی دیداری نمودارها (فراز و فرود متغیر وابسته)، شاخص‌های درصد بهبودی، تغییرپذیری و اندازهٔ اثر استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، در مؤلفه‌های سرسختی روان‌شناختی، برای سه آزمودنی پس از درمان، افزایش اتفاق افتاد؛ همچنین درصد بهبودی آزمودنی اول در مؤلفه‌های سرسختی روان‌شناختی بیشتر از آزمودنی‌های دوم و سوم بود. براساس یافته‌ها، اندازهٔ اثر برای سه نفر در مؤلفه‌های کنترل و تعهد و مبارزه‌جویی متغیر سرسختی روان‌شناختی به‌ترتیب ۴٫۵۳ و ۵٫۹۷ و ۷٫۱۶ بود.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، برنامهٔ توانمندسازی روان‌شناختی با محوریت تحمل ابهام مبتنی‌بر تجربهٔ زیستهٔ زنان نابارور بر سرسختی روان‌شناختی آن‌ها مؤثر است.

نگار عباسیان, زهرا یوسفی

چکیده
زمینه و هدف: باتوجه‌به اهمیت نقش زنان در روابط زناشویی و تأثیرات مخرب رفتارهای نمایشی بر این روابط، پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی درمان غیرفعال‌سازی سبک بر دل‌زدگی زناشویی و تاب‌آوری در بین زنان دارای علائم رفتارهای نمایشی انجام شد.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ پژوهش را زنان متأهل دارای علائم رفتارهای نمایشی مراجعه‌کننده به مراکز مشاورهٔ خانوادهٔ اصفهان تشکیل دادند. ازاین‌بین چهل نفر واجد شرایط به‌طور داوطلبانه وارد مطالعه شدند و به‌شیوهٔ تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه بیست نفر) قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس دل‌زدگی زناشویی (پاینز، ۱۹۹۶) و مقیاس تاب‌آوری کانر-دیویدسون (کانر و دیویدسون، ۲۰۰۳) استفاده شد. گروه آزمایش طی ده جلسهٔ نوددقیقه‌ای درمان غیرفعال‌سازی سبک را دریافت کرد؛ اما برای گروه گواه هیچ مداخله‌ای ارائه نشد. تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری (مانکووا) و تحلیل کوواریانس تک‌متغیری (آنکووا) در سطح معناداری ۰٫۰۵ به‌کمک نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۶ انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، آموزش غیرفعال‌سازی سبک باعث کاهش معنادار دل‌زدگی زناشویی (۰٫۰۰۱>p) و افزایش تاب‌آوری (۰٫۰۰۹=p) در زنان دارای علائم رفتارهای نمایشی شد. براساس مجذور اتا، ۴۹درصد از تفاوت بین دو گروه در متغیر دل‌زدگی زناشویی مربوط به اجرای درمان غیرفعال‌سازی سبک برای گروه آزمایش بود که با ۹۸درصد توان به‌تأیید رسید. همچنین ۲۱درصد از تفاوت بین دو گروه در متغیر تاب‌آوری مربوط به اجرای درمان غیرفعال‌سازی سبک برای گروه آزمایش بود که با ۸۸درصد توان تأیید شد.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش، درمان غیرفعال‌سازی سبک موجب کاهش دل‌زدگی زناشویی و تقویت تاب‌آوری در بین زنان دارای علائم رفتارهای نمایشی می‌شود.

زهرا محمودی بوکت, پریا سادات صیادی, محسن سعیدمنش

چکیده
زمینه و هدف: اختلال طیف اوتیسم، اختلالی عصبی‌رشدی است که با اختلال درخورتوجه تعامل اجتماعی، اختلال در ارتباطات و الگوهای محدود/تکراری رفتار، علایق و فعالیت‌ها مشخص می‌شود. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی تحریک مستقیم الکتریکی فراجمجمه‌ای مغز بر اضطراب کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم با عملکرد بالا انجام شد.
روش‌بررسی: این پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. از بین کودکان ۸تا۱۲سالهٔ دارای اختلال طیف اوتیسم مراجعه‏کننده به کلینیک‏های توان‌بخشی شهر یزد، سی نفر داوطلب واجد شرایط با روش نمونه‌گیری دردسترس وارد مطالعه شدند. سپس با گمارش تصادفی پانزده نفر در گروه مداخله و پانزده نفر در گروه گواه قرار گرفتند. امتیازات متغیر اضطراب به‌کمک مقیاس اضطراب کودکان اسپنس-نسخهٔ کودکان (اسپنس، ۱۹۹۷) در دو نوبت زمانی قبل و بعد از درمان تحریک مستقیم الکتریکی فراجمجمه‌ای مغز مقایسه شد. تحلیل داده‌ها بااستفاده از نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۱۷ و تحلیل کوواریانس انجام پذیرفت. سطح معناداری آزمون‌ها ۰٫۰۵ بود.
یافته‌ها: تحلیل داده‌ها مشخص کرد، امتیاز متغیر اضطراب در کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم در گروه مداخله و بعد از دریافت تحریک مستقیم الکتریکی فراجمجمه‌ای مغز درمقایسه با گروه گواه به‌طور معناداری کاهش پیدا کرد (۰٫۰۰۱>p). اندازهٔ اثر نیز نشان داد، ۶۶درصد از تفاوت بین گروه مداخله و گروه گواه در متغیر اضطراب ناشی‌از اجرای تحریک مستقیم الکتریکی فراجمجمه‌ای مغز بود.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، می‌توان از تحریک مستقیم الکتریکی فراجمجمه‌ای مغز به‌عنوان درمانی برای بهبود اضطراب این کودکان استفاده کرد.

فاطمه خراسانی, محسن سعیدمنش

چکیده
زمینه و هدف: مادران دارای کودک کاشت حلزون به‌علت معلولیتی که در فرزند آن‌ها وجود دارد، دارای مشکلات روان‌شناختی متعددی هستند. پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر شادکامی مادران دارای کودک کاشت حلزون انجام شد.
روش‌بررسی: این مطالعه از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. از بین مادران کودکان با کاشت حلزون مراجعه‏کننده به کلینیک‏های تربیت شنوایی شهر یزد، سی نفر داوطلب واجد شرایط به‌طور دردسترس وارد مطالعه شدند و با گمارش تصادفی پانزده نفر در گروه مداخله و پانزده نفر در گروه گواه قرار گرفتند. امتیازات متغیر شادکامی به‌وسیلهٔ پرسش‌نامهٔ شادکامی آکسفورد (آرگیل و همکاران، ۱۹۸۹) در دو نوبت زمانی قبل و بعد از آموزش تنظیم هیجان مقایسه شد. افراد گروه مداخله طی چهار هفته هشت جلسه آموزش تنظیم هیجان نوددقیقه‌ای را هفته‌ای دوبار به‌شکل گروهی دریافت کردند؛ اما برای گروه گواه درمانی انجام نشد. تحلیل داده‌ها بااستفاده از آزمون تحلیل کوواریانس در سطح معناداری ۰٫۰۵ به‌کمک نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۱۷ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، با تعدیل اثر پیش‌آزمون بین گروه مداخلهٔ دریافت‌کنندهٔ آموزش تنظیم هیجان و گروه گواه بدون هیچ نوع مداخله‌ای، در پس‌آزمون، در میانگین متغیر شادکامی تفاوت معنادار وجود داشت (۰٫۰۰۱>p). نتایج مربوط به اندازهٔ اثر مشخص کرد، ۵۸درصد از تفاوت بین گروه مداخله و گروه گواه در مؤلفهٔ شادکامی ناشی‌از آموزش گروهی تنظیم هیجان بود.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش مشخص کرد، از آموزش تنظیم هیجان گروهی می‌توان برای بهبود شادکامی در مادران دارای کودک کاشت حلزون استفاده کرد.

محسن عراقی, فرزاد فرهودی

چکیده
زمینه و هدف: بازی‌های رایانه‌‌ای مانند بسیاری از شکل‌های نوین سرگرمی که محبوبیت گسترده‌‌ای یافته، سبب بروز نگرانی‌هایی دربارهٔ اثرهای احتمالی آن بر بازیکنان افراطی شده است. پژوهش حاضر باهدف مقایسهٔ کارکردهای اجرایی و مهارت‌های اجتماعی در نوجوانان وابسته و غیروابسته به بازی‌های رایانه‌ای آنلاین انجام شد.
روش‌بررسی: پژوهش حاضر از نوع علی‌مقایسه‌ای بود. جامعهٔ آماری پژوهش را دانش‌آموزان پایهٔ دهم شهر یزد در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ تشکیل دادند. افراد نمونه دویست نفر از این دانش‌آموزان (صد دانش‌آموز وابسته به بازی‌های رایانه‌ای و صد دانش‌آموز غیروابسته) بودند که به‌شیوهٔ تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها، آزمون دسته‌بندی کارت‌های ویسکانسین (گرانت و برگ، ۱۹۴۸) و پرسش‌نامهٔ اعتیاد به بازی‌های آنلاین (وانگ و چانگ، ۲۰۰۴) و پرسش‌نامهٔ مهارت‌های اجتماعی ماتسون (ماتسون و همکاران، ۱۹۸۳) بود. داده‌ها با آزمون تی‌ مستقل در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۱ در سطح معناداری ۰٫۰۵ تحلیل شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، در همهٔ خرده‌مقیاس‌های آزمون دسته‌بندی کارت‌های ویسکانسین شامل تعداد طبقات صحیح (۰٫۰۲۳=p) و خطای درجاماندگی (۰٫۰۰۱>p) و خطای کل (۰٫۰۰۱>p) و همچنین در مهارت‌های اجتماعی (کل) (۰٫۰۰۱>p) و خرده‌مقیاس‌های آن شامل مهارت اجتماعی مناسب (۰٫۰۰۱>p)، جسارت نامناسب (۰٫۰۰۱>p)، تکانشی عمل‌کردن (۰٫۰۰۱>p)، اطمینان به خود داشتن (۰٫۰۰۱>p) و حسادت و گوشه‌گیری (۰٫۰۰۱>p) بین دانش‌آموزان وابسته به بازی‌های رایانه‌ای آنلاین و دانش‌آموزان غیروابسته، تفاوت معنادار وجود داشت.
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، نوجوانان غیروابسته به بازی‌های رایانه‌ای در کارکردهای اجرایی و مهارت‌های اجتماعی عملکرد بهتری درمقایسه با نوجوانان وابسته دارند. توجه به موضوعات مذکور به متخصصان در این زمینه توصیه می‌شود.

هاشم محبی, نگار آرازشی, بهنام ملکی, مرضیه بلالی

چکیده
زمینه و هدف: روش‌های مداخله‌ای متعددی برای بهبود روابط اجتماعی و کاهش مشکلات کودکان با اختلال طیف اوتیسم وجود دارد. فعالیت‌های بدنی از مهم‌ترین این روش‌های مداخله‌ای است. مطالعهٔ حاضر باهدف مقایسهٔ تأثیر یک دوره برنامهٔ تمرینی عملکردی و فعالیت بدنی منتخب بر رشد اجتماعی کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم انجام شد.
روش‌بررسی: روش پژوهش حاضر نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعهٔ آماری پژوهش را تمامی کودکان ۸تا۱۰سالهٔ دارای اختلال اوتیسم شهرستان زنجان در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ تشکیل دادند. در این پژوهش ۳۶ کودک مبتلا به اختلال اوتیسم داوطلب واجد شرایط بااستفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند براساس پرسش‌نامهٔ سنجش دامنهٔ طیف اوتیسم به‌عنوان نمونه وارد مطالعه شدند. سپس در سه گروه دوازده‌نفری شامل گروه فعالیت بدنی منتخب و گروه تمرینات عملکردی و گروه گواه به‌شیوهٔ تصادفی قرار گرفتند. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعی-نسخهٔ والدین (گرشام و الیوت، ۱۹۹۰) در دو مرحلهٔ پیش‌آزمون و پس‌آزمون استفاده شد. در ادامه افراد گروه‌های تمرینی به‌مدت شش هفته و سه روز در هفته (هر جلسه ۴۵ دقیقه) و درمجموع هیجده جلسه مطابق با برنامهٔ تمرینی مدنظر به اجرای برنامه و مداخلات مربوط پرداختند. تحلیل داده‌ها با آزمون تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی در سطح معناداری ۰٫۰۵ و در نرم‌افزار SPSS نسخهٔ ۲۴ انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، دو روش برنامهٔ تمرینی عملکردی و فعالیت بدنی منتخب بر رشد اجتماعی کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم تأثیر معناداری داشت (۰٫۰۰۱>p). همچنین در مقایسهٔ دو گروه مشخص شد، بین تأثیر فعالیت بدنی منتخب‌ و تمرینات عملکردی بر رشد اجتماعی کودکان طیف اوتیسم تفاوت معناداری وجود نداشت (۰٫۹۹۰=p).
نتیجه‌گیری: یافته‌های حاضر نشان‌دهندهٔ اثربخشی روش‌های مداخله‌ای برنامهٔ تمرینی عملکردی و فعالیت بدنی منتخب بر رشد اجتماعی کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم بود؛ به‌طوری‌که در مقایسهٔ دو روش برتری به‌نفع روش خاصی مشاهده نشد.

شیدا رسولی آزاد, فرح لطفی کاشانی, شهرام وزیری

چکیده
زمینه و هدف: سرطان پستان، شایع‌ترین سرطان در زنان می‌تواند عوارض روانی مانند اضطراب و افسردگی به‌همراه داشته باشد. درمان شناختی-رفتاری به‌عنوان روشی مؤثر در کاهش نگرانی‌ها و بهبود کیفیت زندگی این بیماران مطرح شده است. پژوهش حاضر باهدف تعیین اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر نگرانی دربارهٔ بیماری و ترس از عود در زنان بهبودیافته از سرطان پستان انجام گرفت.
روش‌بررسی: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه‌های گواه و آزمایش بود. جامعهٔ آماری پژوهش را زنان بزرگسال مراجعه‌کننده به بیمارستان‌های شهر تهران به‌منظور چکاپ سالیانه در سال ۱۴۰۳ تشکیل دادند که ازجانب پزشک متخصص طی ۱تا۴ سال گذشته، تشخیص بهبود از سرطان پستان دریافت کردند. با نمونه‌گیری دردسترس، سی نفر داوطلب واجد شرایط وارد مطالعه شدند و به‌طور تصادفی ساده در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. ابزارهای اندازه‌گیری متغیرها، پرسش‌نامهٔ نگرانی ایالت پن (میر و همکاران، ۱۹۹۰) و پرسش‌نامهٔ ترس از عود سرطان (سیمارد و ساوارد، ۲۰۰۹) بود. گروه آزمایش درمان شناختی‌-رفتاری را طی هشت جلسهٔ نوددقیقه‌ای و هر جلسه هفته‌ای یک‌بار دریافت کرد؛ اما برای گروه گواه هیچ برنامهٔ درمانی ارائه نشد. تحلیل داده‌ها بااستفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری و تک‌متغیری در سطح معناداری ۰٫۰۵ به‌کمک نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۷ صورت گرفت.
یافته‌ها: نتایج نشان داد، با کنترل اثر پیش‌آزمون تفاوت معناداری میان پس‌آزمون گروه آزمایش و گروه گواه در متغیرهای نگرانی دربارهٔ بیماری و ترس از عود (راه‌اندازها، آشفتگی، اختلال عملکرد، بینش، اطمینان، مقابله در تعامل) وجود داشت (۰٫۰۰۱>p).
نتیجه‌گیری: براساس نتایج پژوهش، درمان شناختی-رفتاری با تغییر الگوهای فکری منفی و افزایش مهارت‌های مقابله‌ای و تقویت حمایت اجتماعی، به زنان بهبودیافته از سرطان پستان کمک می‌کند احساس کنترل بیشتری بر وضعیت خود داشته باشند و نگرانی دربارهٔ بیماری و ترس از عود بیماری را به‌طور مؤثری مدیریت کنند.